@𝕏
Hükümdar Kün-Toğdı Ay-Toldı'ya Adalet Vasfını Söyler
Küntoğdı İlig Aytoldıka Adil Sıfatın Ayur
Hükümdar Kün-Toğdı Ay-Toldı'ya Adalet Vasfını Söyler
İlig bir kün oldrup özi yalñuzun, evin kıldı hâli irikti özün
Bir gün hükümdarın çok canı sıkıldı, halvet emri verip, yalnız başına kaldı.
Okıdı kör ay toldıka kıldı yol, bu ay toldı kirdi kavuşturdı kol
Ay-Toldı'yi huzuruna çağırttı, Ay-Toldı gu-di ve ellerini kavuşturdu.
İlig ötrü turdı adakın örü, ilig sözlemedi bir ança turu
Hükümdarın karşısında ayakta durdu, hükümdar ona bir müddet hiç bir şey söylemedi.
Bakıp kördi ilig közin imledi, işâret bile kelgil oldur tedi
Sonra başını kaldırıp, ona baktı ve gözü ile, — Gel, otur ! — diye işaret etti.
Bu ay toldı oldurdı akru amul, közin yerke tikti yaruttı köñül
Ay-Toldı gözlerini yere dikmiş ve içi müsterih bir hâlde, yavaşça ve sükûnetle oturdu.
İligke baka kördi yaşru közin, kaşı közi tügmiş açıtmış yüzin
Göz ucu ile gizlice hükümdara baktı, o kaşını çatmış ve yüzünü buruşturmuş idi.
Kümüş kürsi urmış öze oldurur, bu kürsi adakı üç adrı-turur
Bir gümüş taht üzerine oturmuştu, bu tahtın birbirine bağlanmamış üç ayağı vardı.
Bedük bir biçekig eligde tutar, solındın urâğûn oñındın şeker
Elinde büyük bir bıçak tutuyordu, solunda bir acı-ot ve sağında şeker bulunuyordu.
Anı kördi erse bu ay toldı çın, katığ korktı özke kodı aldı tın
Bunu görünce, Ay-Toldı, gerçekten, çok korktu ve nefesi kesildi.
İlig suali Aytoldıka
HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA SUÂLİ
Bir ança turup baş kötürdi ilig, bu ay toldıka aydı tepret tilig
Bir müddet durduktan sonra, hükümdar başını kaldırdı ve Ay-Toldı'ya dedi : —
Nelük sözlemez sen ağın teg bolup, meni munda yalñuz bu yañlığ bulup
Beni burada tek başınma ve bu hâlde görünce, neye dilsiz gibi susuyorsun.
Aytoldı cevabı İligke
AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA CEVABI
Bu ay toldı aydı ay ilig kutı, meniñ sözlegüke özüm yok şatı
Ay-Toldı cevap verdi : — Ey devletli hükümdar, benim konuşmağa cesaretim yok.
Adınsığ körür-men bu kün kılk itig, añar eymenür-men ay bilge tetig
Bugün sende başka bir hâl görüyorum, onun için çekiniyorum, ey zeki, âlım insan.
Karaka bilig berdi bilgi açuk, buşar üdte beglerke barma yağuk
Bilgisi her keşçe müsellem olan âlim halka şunu bildirmiştir: kızdıkları zaman beylere yaklaşma.
Takı yakşı aymış biliglig bügü, buşar üdte begler bolur ot ağu
Bilgili hakîm daha iyi söylemiş, beyler hiddetlendikleri zaman âteş ve zehir gibi olurlar.
Kalı bolsa begler buşup övkelig, yakın turma anda ay kılkı silig
Eğer beyler hiddetlenir ve öfkeli olurlar ise, ey halîm, selîm insan, onlara yakın durma.
Buşar bolsa begler kelip övkesi, yırak turğıl anda tegürgey yası
Beyler öfkeleri tutup, hiddetlenirlerse, onlardan uzak dur, yoksa zararları dokunur.
Muñar meñzetü keldi emdi bu söz, köñülke alınğıl küdezgil ked öz
Buna benzer şöyle bir söz vardır, bunu hatırında tut ve kendini iyi gözet.
Buşar üdte beglerke barma yağuk, kalı bardıñ erse uçuzluk anuk
Hiddetlendikleri zaman beylere yaklaşma, eğer yaklaşırsan, gözden düştüğün gündür.
Kür arslanka okşar bu begler özi, buşursa keser baş ay bilgi yaruk
Beyler arslana benzerler, hiddetlendirirsen, başını koparırlar, ey parlak bilgili.
İlig suali Aytoldıka
HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA SUÂLİ
İlig aydı keldür maña ay sözüg, negüni tañırkadı emdi özüñ
Hükümdar dedi : — Bana söyle, bakayım, şimdi neye hayret ettin.
Aytoldı cevabı İligke
AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA CEVÂBI
Bu ay toldı aydı tañım bu meniñ, kümüş kürsi ornuñ ne ol bu seniñ
Ay-Toldı dedi : — Ben şuna hayret ediyorum, bu senin oturduğun gümüş taht ne oluyor.
Bu oldruğ ne kürsi yeri ol saña, bu mani ukayın ayu ber maña
Bu oturduğun ne biçim bir tahttır, bunun mânasını anlayayım, bana söyle.
İkinçi eligde ne ol bu biçek, munı ma özüm yetrü bilgü kerek
İkincisi — elindeki bu bıçak nedir, benim bunu da iyice bilmem lâzım.
Üçünçi oñuñdın negü ol şeker, soluñdın urâğûn ne ol bu sañar
Üçüncüsü — niçin sağında şeker var, solundaki bu acı-ot nedir.
Baka kördüm erse özüñ övkelig, munı kördüm erse yitürdüm bilig
Sana bakınca, öfkeli olduğunu gördüm, bunları görünce de, ne diyeceğimi şarşırdım.
Bu yañlığ körüp bu özüm eymenip, ötüg ötnümez-men tilimni yazıp
Bu hâli görünce, korkudan, ağzımı açıp, bir söz söyleyemedim.
