|
Eski Türkçe aslı |
Günümüze aktarımı |
XVII |
Küntoğdı İlig Aytoldıka Adil Sıfatın Ayur |
Hükümdar Kün-Toğdı Ay-Toldı'ya Adalet Vasfını Söyler |
765 |
İlig bir kün oldrup özi yalñuzun, evin kıldı hâli irikti özün |
Bir gün hükümdarın çok canı sıkıldı; halvet emri verip, yalnız başına kaldı. |
766 |
Okıdı kör ay toldıka kıldı yol, bu ay toldı kirdi kavuşturdı kol |
Ay-Toldı'yi huzuruna çağırttı; Ay-Toldı gu-di ve ellerini kavuşturdu. |
767 |
İlig ötrü turdı adakın örü, ilig sözlemedi bir ança turu |
Hükümdarın karşısında ayakta durdu; hükümdar ona bir müddet hiç bir şey söylemedi. |
768 |
Bakıp kördi ilig közin imledi, işâret bile kelgil oldur tedi |
Sonra başını kaldırıp, ona baktı ve gözü ile, — Gel, otur ! — diye işaret etti. |
769 |
Bu ay toldı oldurdı akru amul, közin yerke tikti yaruttı köñül |
Ay-Toldı gözlerini yere dikmiş ve içi müsterih bir hâlde, yavaşça ve sükûnetle oturdu. |
770 |
İligke baka kördi yaşru közin, kaşı közi tügmiş açıtmış yüzin |
Göz ucu ile gizlice hükümdara baktı; o kaşını çatmış ve yüzünü buruşturmuş idi. |
771 |
Kümüş kürsi urmış öze oldurur, bu kürsi adakı üç adrı-turur |
Bir gümüş taht üzerine oturmuştu; bu tahtın birbirine bağlanmamış üç ayağı vardı. |
772 |
Bedük bir biçekig eligde tutar, solındın urâğûn oñındın şeker |
Elinde büyük bir bıçak tutuyordu; solunda bir acı-ot ve sağında şeker bulunuyordu. |
773 |
Anı kördi erse bu ay toldı çın, katığ korktı özke kodı aldı tın |
Bunu görünce, Ay-Toldı, gerçekten, çok korktu ve nefesi kesildi. |
|
İlig suali Aytoldıka |
HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA SUÂLİ |
774 |
Bir ança turup baş kötürdi ilig, bu ay toldıka aydı tepret tilig |
Bir müddet durduktan sonra, hükümdar başını kaldırdı ve Ay-Toldı'ya dedi : — |
775 |
Nelük sözlemez sen ağın teg bolup, meni munda yalñuz bu yañlığ bulup |
Beni burada tek başınma ve bu hâlde görünce, neye dilsiz gibi susuyorsun. |
|
Aytoldı cevabı İligke |
AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA CEVABI |
776 |
Bu ay toldı aydı ay ilig kutı, meniñ sözlegüke özüm yok şatı |
Ay-Toldı cevap verdi : — Ey devletli hükümdar, benim konuşmağa cesaretim yok. |
777 |
Adınsığ körür-men bu kün kılk itig, añar eymenür-men ay bilge tetig |
Bugün sende başka bir hâl görüyorum, onun için çekiniyorum, ey zeki, âlım insan. |
778 |
Karaka bilig berdi bilgi açuk, buşar üdte beglerke barma yağuk |
Bilgisi her keşçe müsellem olan âlim halka şunu bildirmiştir: kızdıkları zaman beylere yaklaşma. |
779 |
Takı yakşı aymış biliglig bügü, buşar üdte begler bolur ot ağu |
Bilgili hakîm daha iyi söylemiş; beyler hiddetlendikleri zaman âteş ve zehir gibi olurlar. |
780 |
Kalı bolsa begler buşup övkelig, yakın turma anda ay kılkı silig |
Eğer beyler hiddetlenir ve öfkeli olurlar ise, ey halîm, selîm insan, onlara yakın durma. |
781 |
Buşar bolsa begler kelip övkesi, yırak turğıl anda tegürgey yası |
Beyler öfkeleri tutup, hiddetlenirlerse, onlardan uzak dur; yoksa zararları dokunur. |
782 |
Muñar meñzetü keldi emdi bu söz, köñülke alınğıl küdezgil ked öz |
Buna benzer şöyle bir söz vardır, bunu hatırında tut ve kendini iyi gözet. |
783 |
Buşar üdte beglerke barma yağuk, kalı bardıñ erse uçuzluk anuk |
Hiddetlendikleri zaman beylere yaklaşma; eğer yaklaşırsan, gözden düştüğün gündür. |
784 |
Kür arslanka okşar bu begler özi, buşursa keser baş ay bilgi yaruk |
Beyler arslana benzerler; hiddetlendirirsen, başını koparırlar, ey parlak bilgili. |
|
İlig suali Aytoldıka |
HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA SUÂLİ |
785 |
İlig aydı keldür maña ay sözüg, negüni tañırkadı emdi özüñ |
Hükümdar dedi : — Bana söyle, bakayım, şimdi neye hayret ettin. |
|
Aytoldı cevabı İligke |
AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA CEVÂBI |
786 |
Bu ay toldı aydı tañım bu meniñ, kümüş kürsi ornuñ ne ol bu seniñ |
Ay-Toldı dedi : — Ben şuna hayret ediyorum; bu senin oturduğun gümüş taht ne oluyor. |
787 |
Bu oldruğ ne kürsi yeri ol saña, bu mani ukayın ayu ber maña |
Bu oturduğun ne biçim bir tahttır; bunun mânasını anlayayım, bana söyle. |
788 |
İkinçi eligde ne ol bu biçek, munı ma özüm yetrü bilgü kerek |
İkincisi — elindeki bu bıçak nedir; benim bunu da iyice bilmem lâzım. |
789 |
Üçünçi oñuñdın negü ol şeker, soluñdın urâğûn ne ol bu sañar |
Üçüncüsü — niçin sağında şeker var, solundaki bu acı-ot nedir. |
790 |
Baka kördüm erse özüñ övkelig, munı kördüm erse yitürdüm bilig |
Sana bakınca, öfkeli olduğunu gördüm; bunları görünce de, ne diyeceğimi şarşırdım. |
791 |
Bu yañlığ körüp bu özüm eymenip, ötüg ötnümez-men tilimni yazıp |
Bu hâli görünce, korkudan, ağzımı açıp, bir söz söyleyemedim. |