|
Eski Türkçe aslı |
Günümüze aktarımı |
XXIV |
Küntoğdı İlig Ögdilmişni Okimişin Ayur |
Hükümdar Kün-Toğdı'nın Öğdülmiş'i Çağırdığını Söyler |
1548 |
Bu ay toldı yasın keçürdi ilig, okıp oğlıña berdi öt sav erig |
Hükümdar, Ay-Toldı'nın yası sona erince, onun oğlunu çağırtarak, ona öğüt ve nasihatte bulundu. |
1549 |
Ayur ay oğu kılma artuk sakınç, sakınç keçse âhır tüp inde sevinç |
Dedi : — Ey oğul, fazla üzülme; keder geçer ve arkasından sevinç gelir. |
1550 |
Saña tegmedi bu sakınç yalñuzun, maña tegdi kadğu sakınçlar uzun |
Bu keder yalnız sana dokunmadı; bu benim için de sonsuz kaygı ve üzühtü oldu. |
1551 |
Köñülni çökürme özüñni avıt, baka tur maña öz tapuğka ivit |
Gönlünü çökertme, kendini avut; benim yanıma gel ve hizmetimde bulun. |
1552 |
Atañ öldi erse ata men saña, atalık kılayın oğul bol maña |
Baban öldü ise, ben de sana bir babayım; ben sana babalık edeyim, sen de bana oğul ol. |
|
Öğdülmiş cevabı İligke |
ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI |
1553 |
Yer öpti kör ögdülmiş aydı ilig, uzun keç yaşağıl aşayu ilig |
Öğdülmiş yer öptü ve dedi : — Ey hükümdar, Allah sana devletin başında uzun ömürler versin. |
1554 |
Men igdiş kuluñ men tapuğçı seniñ, yuluğ bolsu cânım iligke meniñ |
Ben senin himaye ettiğin bir kulunum, senin hizmetkârınım; hükümdar için canım feda olsun. |
1555 |
Atam cânı boldı iligke yuluğ, yuluğ kılsu teñri saña bu kuluğ |
Babamın canı hükümdarın hizmetinde feda oldu; Tanrı sana bu kulu da feda etsin. |
1556 |
Çıkardı atası bitigin oğul, iligke ötündi kör akru amul |
Çocuk babasının mektubunu çıkardı, edep ve hürmetle hükümdara takdim etti. |
1557 |
İlig aldı açtı okıdı bitig, sözin uktı aydı isiz ay tetig |
Hükümdar mektubu aldı ve açıp okudu; ne demek istediğini anladı ve dedi : — Ne yazık, ey akıllı insan. |
1558 |
Ayur ay bağırsak kişide burun, kapuğum kurıttıñ kor ittiñ orun |
Ey merhametli insan, ey insanların ileri geleni, kapımı kimsesiz ve yerini boş bıraktın. |
1559 |
Tirigle tapındıñ ötediñ hakım, ölürde muñadıp yidiñ hem ğamım |
Hayatta iken, hizmet ettin ve hakkımı ödedin; ölürken de beni düşündün ve benim için üzüldün. |
1560 |
Hakıñnı öteyümedim men seniñ, bayat ok ötesün seniñ haklarıñ |
Ben senin hakkını ödeyemedim; senin hakkını bizzat Tanrı ödesin. |
1561 |
Neteg kim sevinçlig men sendin bu kün, bayat bersüni miñ sevinçiñ kutun |
Sen beni bugün nasıl memnun ettin ise, Tanrı da seni öyle memnun etsin. |
1562 |
Sözin kesti ilig közi yaş saça, turup çıktı andın sakınçığ kuça |
Hükümdar süzünü kesti, gözünden yaşlar akıttı; Öğdülmiş keder iyinde, oradan kalkıp, çıktı. |
1563 |
Eviñe kelip kirdi köñli tüşük, kapuğ yaptı kaç kün sakınçın tügük |
Gönlü sıkıntı içinde, gelip evine girdi; bir kaç gün her kese kapısını kapalı tutup, kederi ile baş-başa kaldı. |
1564 |
Bu ay toldınıñ kıldı oğlı yoğı, çığayka üledi kümüş hem ağı |
Oğlu, Ay-Toldı için, ölüm aşı yaptı; fakirlere gümüş ve ipekli kumaşlar dağıttı. |
1565 |
Keçürdi yeme ök ata kadğusın, yakın kıldı özke kişi edgüsin |
Babasının matemini böyle hayırlı işler yaparak geçirdi; iyi insanları kendisine ahbap edindi. |
1566 |
Ata pendi tuttı yorıdı köni, kutı künde arttı yarudı küni |
Baba öğüdünü tuttu ve doğruluktan ayrılmadı, saadeti günden güne arttı, güneşi parladı. |
1567 |
Negü ter eşit emdi öglüg kişi, başında keçürmiş bilir el işi |
Şimdi akıllı, görmüş-geçirmiş ve memleket ışını bilen insan ne der dinle. |
1568 |
Ata pendini sen katığ tut katığ, kutadğay künüñ berge künde tatığ |
Baba nasihatini sen sıkı tut, sıkı; günün kutlu olur ve sana her gün bir sevinç getirir. |
1569 |
Atañnı anañnı sevindür tapın, yanut berge tapğuñ tümen miñ asığ |
Babanı, anneni hoşnut eyle, onlara hizmet et; bu hizmet karşılığı binlerce fayda elde edersin. |
1570 |
İlig me katığlandı anda naru, küniñe uru bardı edgü törü |
Hükümdar da o günden itibaren gayretle çalıştı, günden-güne iyi kanunlar vaz'etti. |
1571 |
Bayudı bodun hem itildi ili, iligke duâ kıldı bodnı tili |
Halk zenginleşti, memlekette nizam kuvvetlendi; halk hükümdara duâ etti. |
1572 |
İlig bir kün oldurdı yalñuz özün, kemişti kitâb ötrü baktı uzun |
Hükümdar bir gün tek-başına oturuyordu; elindeki kitabı bıraktı uzun uzun düşündü. |
1573 |
Tügüldi ögi köñli yetlümedi, tiledi ayıtğu kişi bulmadı |
Bir yere aklı takılmıştı, anlayamadı; sormak için biriniara di, fakat bulamadı. |
1574 |
Sakındı kör ay toldı erdemleri, ayur ay diriğâ ol erde eri |
O zaman Ay-Toldı'nın faziletlerini hatırladı ve : — Ah yazık, o erler eri idi — dedi — |
1575 |
Kapuğ körki erdi maña edgü iş, bodun asğı erdi añar tegse iş |
O bana ıyı arkadaş idi ve bârgâhımın süsü idi; o her işinde halkın faydasını düşünürdü. |
1576 |
Kuruğ kaldı ornı irildi işim, irükler bütürgü kanı bir kişim |
Arkadaşım kayboldu, yeri boş kaldı; hani bu boşluğu dolduracak bir insan. |
1577 |
Yana saknu aldı kör ögdülmişig, ayur-men unıtmış-men edgü işig |
Sonra birden-bire Öğdülmiş'i hatırladı ve dedi : — Ben bu iyi işi unutmuştum. |
1578 |
Ölürde ol ay toldı oğlın maña, tutuzdı anı men unıttım taña |
Ay-Toldı ölürken, oğlunu bana emânet etmişti; hayret, ben onu nasıl unuttum. |
1579 |
Ata öldi erse oğul bar tirig, birisin yitürdüm tutayın birig |
Babası öldü ise, oğlu hayattadır; birini kaybettim, bari birini tutayım. |
1580 |
Kişi ıdtı terkin kör ögdülmişig, okıdı öziñe bekitti işig |
Derhâl adam gönderdi, Öğdülmiş'i huzuruna çağırttı ve bu işi de böylece yerine getirdi. |