Gülşehri - Mantıku't-Tayr
Büyük Selçuklu imparatorluğu döneminde (1187) aslı farsça yazılmış olan ve Maḳālât-ı Ṭuyûr, Maḳāmât-ı Ṭuyûr veya kısaca "Ṭuyûrnâme" olarak da bilinen bir eserin "Gülşehrî" tarafından 1317 (h.717) yılında Türkçe’ye çevirisidir. Bu eser 1300'lü yıllardaki Anadolu Türkçesinin güzel bir örneğidir.
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
- Gencine miftâh çü Bismillâh ola, Genci açan âdemî âgâh ola
- Ol Kerîm ü Ferd ü Kuddûs ü Kadîm, Ol Hakîm ü Hayy u Kayyûm u ‘Alîm
- Kudretinden çün düzetdi ‘âlemi, Kendü nûrından yaratdı Âdem’i
- Âdem-iseñ andan ayru olmagıl, Sag-ısañ yoluñda sayru olmagıl
- Degme fi‘lüñ yokdur içinde amân, Mustafâ kavlına inangıl hemân
- Cânlarumuz lâ-mekâna gidiser, Lâ-mekânlular mekânda n’idiser
- Gül diken içinde yatmak hayf ola, Aslını kişi unıtmak hayf ola
- Bu beş on yıldan ilerürek ‘aceb, Kanda-y-ıduñ ol yiri kılgıl taleb
- Cânlarumuz gökden indiler yire, Yirde kalan göklere kanda ire
- Bir bir ol yirden ki geldiler berü, Ol yaña varmak gerek bir bir girü
- Cennet, er aslına kavuşmak-durur, Dûzah aslından ırak düşmek-durur
- Yüz kuşa irer-iseñ bir murg ola, Kamusına pâdişâh sîmurg ola
- Kuşlara yüz dürlü dürişmek gerek, Pâdişâhlarına irişmek gerek
- Kuşlara hüdhüd meger rehber ola, Kim bu kuşlar yorıyalar ol yola
- Kim diler-ise ki sîmurga ire, Kûh-ı Kâf’a vara vü anı göre
- Hüdhüd ü kuşlar u sîmurg miśâl, ‘Akl u hulk u Tañrı’ya kıldı meśel
- Girü Gülşehrî sözi sâz eyledi, Mantıku’t-tayr’ı hôş âgâz eyledi
İBTİDÂ-YI DÂSTÂN-I, SÎMURĠ - Bir gice Çîn şehri üstinden meger, Nâgehân sîmurg geçdi cilveger,
- Bir kanadı düşdi Çîn’e key ulu, Sad herâzân dürlü nakş anda tolu
- Halk çün kim ol kanadı gördiler, Dînlerinüñ külli terkin urdılar
- Ol kanat nakşına çün inandılar, Ol kuşı ol bir kanadı sandılar
- Eylediler ol kanatdan bî-karâr, Her biri bir dürlü nakşı ihtiyâr,
- Birisi güneşe tapdı vü sözi, Aya hatm itdi vü biri ılduzı
- Biri puta tapdı ma‘bûdum didi, Biri haça halk-ı maksûdum didi
- Birisi gûsâle tapdı iy ‘azîz, Kılmadı kâfırlıġı dînden temîz
- Kim Müselmân-ısa ol kuşı sora, Kâfır anuñ kanadı nakşın göre
- Ol kuşuñ yüz biñ kanadı var-durur, Bir kanat nakşın tapan kâfır-durur
- ‘Âlem anuñ bir kanadıdur görüñ, Kanadın görenden ol kuşı soruñ
- Mü’min ol kuş birligine inanur, Kâfır ol kuşı kanat nakşın sanur
- Ol kuşa tap sen ki yüz biñ kanadı, Var-durur her yirde biñ bir adı
- Bir kanaduñ nakşına aldanmagıl, Ol kuşı ol bir kanadı sanmagıl
- Tenlü cânlu biñ kanat bir murg olur, Bir kanat nakşı nite sîmurg olur
- Kuşlar anuñ sâyesidür kamusı, Mülkinüñ pîrâyesidür kamusı
- Sâyeden her kim yol ilte zâtına, Lâcirem ol yoldan ire katına
- Sâye anuñ pertevîdür iy ‘azîz, Sâyeden sen zâtı eylegil temîz
- Nakşa bakma gör kanat nenüñ-durur, Ol kuşa ir kim kanat anuñ-durur
- Bir kanatdan olmagıl biñ nakşa yâr, Kim anuñ yüz biñ kanadı dahı var
- Bir kanada niçe hayrân kalasın, Kuşı iste kim kanat çok bulasın
- Niçe bu Gülşehrî her murgı bula, Murgı terk itsün ki sîmurgı bula
- Kendüzini komayınca âdemî, Olmaya ol pâdişâhuñ maģremi
- Kendüzini çün kişi komak gerek, Halk etin bunça niye yimek gerek
- Bir meniyi kodılar sâhib-fenâ, Yüz men arturdı dahı ol bir menâ
CEM‘ ŞÜDEN-İ HEME, MURGÂN - Kamu kuşlar bir yire dirildiler, Mülki sultânsuz-ıdugın bildiler
- Subh-dem bir yazuda kim nevbahâr, Dökmiş-idi yire dürr-i şâhvâr
- Kamu kuşlar geldiler bir mahfile, Kamusınuñ dükeli nakdı bile
- Kim bize bir pâdişâh-ı nâmdâr, Gerek-idi vü bir ulu şehriyâr
- Gösterüñ bir gög kim ol mâhsuz-durur, Bizüm ilümüz niçün şâhsuz-durur
- Başumuzı kılıça yastayalum, Leşkere bir pâdişâh isteyelüm
- Zîra çün kim mülk bî-sultân ola, Az zamânda memleket vîrân ola
- İstemekden oturup armayalum, Pîşvâsuz hem yola varmayalum
- Birümüzi aradan server kıluñ, Pâdişâh istemege rehber kıluñ
- Kim bu yola anuñ-ıla gidevüz, Pâdişâhsuz niçe bir sabr idevüz
- Kim-durur rahbarlıga lâyık görüñ, Leşker içinde kıgırdup bir soruñ
- Rehber olmaga meger hüdhüd gele, Kim yolı Gülşehri’den yigrek bile
ÂMEDEN-İ HÜDHÜD, DER MİYÂN - Geldi hüdhüd ara yire bî-lecâc, Hullesi egninde vü başında tâc
- Kim tarîkat iline server benem, Hem hakîkat yolına rehber benem
- ‘Âlemi başdan başa gezdüm kamu, Hâturuma nakşını yazdum kamu
- Çok Süleymân-ıla eyledüm sefer, Yok-durur ben görmedügüm bahr u ber
- Her ne hâle dir-iseñ hâżır benem, Kim Süleymân-ıla sâhib-sır benem
- Ol erenler kim bu sırrı bildiler, Yollarında beni rehber kıldılar
- Menziline irürem her bir kuşı, Bensüz iremeye sîmurga kişi
- Pâdişâhı añlamışam n’ideyim, Yaluñuz bu yola nite gideyim
- Benüm-ile gelür-iseñüz bile, Gidebilevüz dükelümüz yola
- Benden ayrılmaz-ısañuz bir zamân, İresiz ol pâdişâha bî-gümân
- Kim Resûl eydür ki her yola refîk, Buluñuz kim sehl ola size tarîk
- İşidüñ iy kavm bî-noksân bilüñ, Hâzır olup yol yaragını kıluñ
- Kim bizüm bir şâhumuz var bî-hilâf, Ol tag ardında ki dirler Kûh-ı Kâf
- Adı sîmurg u cemâli bî-kerân, Kudreti peydâ vü zâtı bî-nişân
- Ol kılur tedbîri kamu işlere, Pâdişâh oldur dükeli kuşlara
- Ol bize yavlak yakın u fazlı bol, Biz ırag andan hezârân sâle yol
- Ne bu yola varmagı terk idelüm, Ne bu menzile yaluñuz gidelüm
- Yoldaş oluñuz binüm-ile bile, Kim yaluñuz gidemezüz bu yola
- Her kim ol benüm-ile hem-râh ola, Mahrem-i ol şâh u ol dergâh ola
- Her kime kim pîşvâlık ben idem, Anı ol şâh hazretine iledem
- Çün her iş ‘âlemde ola Tañrılu, Kendüzüñden kimsene görme alu
- Çün hidâyet Tañrı’dan irdi ere, Bî-şek ol er her işi hôş başara
- Bu meśel kim ‘âlemüñ bôstânıdur, Mustafâ oglanlıgı destânıdur
DÂSTÂN-I MUHAMMED, MUSTAF‘ALEYHİ’S- SELÂTU VE’S-SELÂM - Hak ta‘âlâya tevekkül eylerüz, Mustafâ’nuñ dâsitânın söylerüz
- Ol cihânuñ fahrı vü halkuñ yigi, Âhiret sultânı vü dünyâ begi
- Enbiyânuñ evliyânuñ serveri, İşid imdi kim nedür Peygâmberi
- Ol zamânda kim Resûl oglan-ıdı, Kamu ‘âlem kâlıb u ol cân-ıdı
- Eydür-idi dîn baña hâsıl-durur, Yohsa ayrugı kamu bâtıl-durur
- Hâricîler ili dutmış şâh kanı, Mülk-i ‘inne’d-dîne ‘inda’llâh kanı (3/19)
- Her ne millet var-ısa yalan-durur, Dîn benüm-durur ki câvidân-durur
- Bu kamu bütleri uşatmak gerek, İltüben demürçiye satmak gerek
- Müdde‘îler mülkine akın salısaruz, Kanda kim büthâne var yıkısaruz
- Büt-perestüñ başını kesmek gerek, Kendü bütin boynına asmak gerek
- Dünyayı baña uyanlar açısar, Yohsa ayrugı kılıçdan geçiser
- Mü’mini îmânda yâr idiserüz, Ka‘be’yi bütlerden arıdısaruz,
- Yiñi başlamış-ıdı dahı söze, Düşmedüg-idi henûz key agıza
- Halk anı delüye ururlar-ıdı, Sözini gülüp geçürürler-idi
- Çün becid dutdı perîşân oldılar, Kamu şar halkı katına geldiler
- Kimi eydür oglan ussuñ yoh mıdur, Yohsa diri yöridügüñ çok mıdur
- Ussuñı başuña dirşür iy yetîm, Katı sözler çıkar agzuñdan ‘azîm
- Biz Ebušâlib’e hürmet kıluruz, Yohsa saña ne kılasın bilürüz
- Biz degülüz yaluñuz putlar tapan, Kamu ‘âlemdür putuñ nakşın öpen
- Eyle dut kim bizüm ili yakasın, Pâdişâhlar-ıla nite çıkasın
- Eyle san kim Mekke’yi kayd idesin, ‘Âlemüñ halkın nite sayd idesin
- Bir tonuñ yok dünyada kim geyesin, Etmegüñ yok bir öyün kim yiyesin
- Bu görinür tañrıları kim koya, Vara vü ol gizlü Tañrı’ya uya
- Sen yaluñuz kamu ‘âlem dînini, Nite bâtıl kılasın ‘akluñ kanı
- Bir yetîme bunça yüz biñ pâdişâh, Kaçan uya vü hezârân biñ sipâh,
- Dilüñi dut başcugazuñ yitmesün, Agzuñ açma pâdişâh işitmesün
- Kimsene söylemedügin söyleme, Kendü kendü cânuña kasd eyleme
- Ger begümüz işidürse sözüñi, Dopraguñdan çıkarısar tozuñı
- Çün Resûl işitdi bunlaruñ sözin, Cilve-y-ile ‘arza kıldı kendüzin
- Kim benüm katumda sultân kim olur, Pâdişâh katında pâsvân kim olur
- Çün benüm tâcumuñ âvâzı çıka, Niçe pâdişâhları tahtdan yıka
- İy niçe begler ki baña kul ola, Niçe sultânlar ki tapuma gele
- Tañrı’dan artuk ne kim var dünyede, Kamu gerek kim baña kullık ide
- Begüñüz benüm sözüm dutmaz-ısa, Ben buyurdugum işi itmez-ise
- Kendüzini ben aña key bildürem, Sizi dahı anı dahı öldürem
- Gün dogıcak gice aradan gider, Varuñ eydüñ göreyim baña n’ider
- Çün işitdiler münâfıklar anı, Her birinüñ gevdeden gitdi canı
- Var-ıdı bir beg beriyyede kim ol, Milletine nisbet ider-idi bol
- İşidicek şöyle kimse sözini, Urur-ıdı kılıca kendüzini
- Bir ta‘assub millete kılur-ıdı, Kim eger öl dir-iseñ ölür-idi
- Adı Safvân milletin bekleyiçi, Tâzi biniçi vü atlas geyiçi
- Mekke kavmı kamusı dirildiler, Bir yire ol beg katına geldiler
- Kendü dinlerine yarı kıldılar, Nâle vü feryâd u zârî kıldılar
- Kim bir oglan Mekke’de agzın açar, Söz yirine üstümüze od saçar
- Ne Hübel kurtılur andan ne Menât, Kim azarlamaz ne ‘Uzzâ vü ne Lât
- Putlarumuzuñ yüregin tagladı, Nârunûr anuñ elinden agladı
- Zendûstâ’yı köyindürdi odı, Milletüñüz kamu bâtıldur didi
- Eyle câdû kim ayı iki yarar, Avçına taş avuçukların dürer
- Câzulıg-ıla elinde söyledür, Bilmezüz kim def‘i çâresi nedür
- Ne begi koyam ne sizi dir bize, İy beg uş biz ‘arza eyledük size
- Kor-ısañ kim ol bu sözleri diye, Az zamânda kamu halk aña uya
- Aña karşu söyledi hôş sevsumâr, ‘Ankebût oldı evinde perde-dâr
- Kimse yok kim bizi andan sormaduk, Millete bâšıl diyeni görmedük
- Çün kim ol beg işidür bu sözleri, Kakımakdan kan tolar hem gözleri
- Eydür ol oglan delü midür ‘aceb, Delü degül usludur dir Bûleheb
- Eydür uslu putlara kanda söge, Ol hümâ yâ kendüzin nite öge
- Mâlı mülki garra eylemiş anı, Bûleheb eydür ‘abâ-durur tonı
- İki pulı yok cihânda sayası, Bir sokum etmegi yokdur yiyesi
- Bir tonı yok dünyada kim geyesi, Etmegi yok bir öyün kim yiyesi
- Bu görinür tañrıları kim koya, Vara görmedügi Tañrı’ya uya
- Sen yaluñuz kamu ‘âlem dînini, Nite bâšıl kılasın ‘akluñ kanı
- Ellerin ol beg eline urınur, Mesned üstinden at üstine binür
- Kılıcın dartar anı kim bir baña, Gösterüñ kim dadını virem aña
- Hışm-ıla anuñ sözinden tolayım, Kılıç-ıla anı iki böleyim
- Kendü bütlerüme feryâd ireyim, Aña uyanları kamu kırayım
- Mekke kavmı girdiler hurrem yola, Leşkeriyle beg dahı gelür bile
- Mekke’nüñ çün yakınına geldiler, Mekke yakın-ıdugını bildiler,
- Mustafa bir sinleye varmış-ıdı, ‘İbretine sinlerüñ durmış-ıdı
- Nâgeh ırakdan anı ol beg görür, Âh ider atuñ başın çeker durur
- Mekke kavmından sorar kim ol kişi, Kim siz eydürsiz ki fâsiddür işi
- Şol degül-ise ‘acebdür kim gezer, Üşde sinlerde vü ahvâlin düzer
- Eytdiler oldur nite bildüñ anı, Kim sorarsın dôsta beñzer düşmeni
- Niçe kişiye sataşduñ sormaduñ, Gördügüñ şahsı muhâla urmaduñ
- Bunı ırakdan nite bildüñ ‘aceb, Kim kılursın böyle ta‘rîfin taleb
- Çün görür Safvân ki bunlar kör-imiş, Bu Süleymân’dur bular bir mûr-imiş
- Eydür andan berü kim açdum gözüm, Añladum kendü işümi kendüzüm
- Ben bunuñ şeklinde âdem görmedüm, Buña beñzer âdemîye irmedüm
- Çünki nâgeh gözlerüm gördi bunı, Eyle san kim oda yandurdı beni
- Nûrı göñlümüñ çırâgın yandurur, Beni anuñ yolı dapa döndürür
- Bûleheb çün gördi kim Safvân aña, Sayd oldı vü becid kaldı taña
- Eydür iy Safvan çün sihrin ide, Çok senüñ gibiyi yoldan ilede
- Çün görür Safvân ki hergiz Bûleheb, Kılmayısar Mustafâ dînin taleb
- Eydür ol câzû degül ben bilürem, Hâlini yavlak teferrüc kıluram
- Dünyada ne ‘ilm ola kim ben anı, Bilmedüm illâ bunuñ ‘ilmi kanı
- Her fenüñ okı benüm kîşüm-durur, Sihr ü nârıncât hôd işüm-durur
- Câzular görmişvenin ben dünyede, Kim tagı taguñ katına ilede
- İlla bu ol Tañrı’dan söyler kim ol, Gösterür peygâmberine togru yol
- Câzu yüzi böyle nûrlu olmaya, Câzular bu bildügini bilmeye
- Ben henûz anı ırakdan görürem, Nisbetin bunça göñülden ururam
- Yakınına varur-ısam hôd benüm, ‘Işk odında yana gevdemde canum
- Büt nedür kim kimse Tañrı’yı koya, Vara bir cânsuz büte niçe uya
- Bu ki bizden kamu oynı utısar, Mu‘cizât-ıla cihânı dutısar
- Büt çün oddan kendüzin kurtarmadı, Tokuyanlaruñ cezâsın virmedi
- Ayrugı oddan niçe kurtarısar, Yâ aña uymayana burtarısar
- Yüz çekiç her bir başına yidi, Birisi dögen kişiye ne didi
- Bu cihân yaradana da‘vet kılur, Halk zîrâ Tañrı birligin bilür
- Biz demürçi dokıdugın sanuruz, Tañrı diyü yalana inanuruz
- Kendüyi eyleyene kimse söge, Vara kendü eyledügini öge
- Tañrılık eyledügin hôd ölmeye, Halkı yaradan olur-ısa revâ
- Hâşa li’llâh kim dahı Safvân büte, Dapa yâ büt hükmini hergiz duta
- Bu’l-hakem Safvân’a eydür iy ulu, Bir söz işit gör ne direm ben delü
- Şimdiye degin nite bilmez-idüñ, Bu sözi vü fikrini kılmaz-ıduñ
- Kim bu câdûyı göricek añladuñ, Kişinüñ put tapdugını tañladuñ
- Elli yıldur kim taparsın sen büte, Şimdi bütleri begenmezsin nite
- Sen anuñ yüzinde gördüñ-ise nûr, Fitnesini sanduñ-ısa bî-fütûr
- Ben anuñ yüzinde nite görmedüm, Ne var anuñ milletine girmedüm
- Çün görür Safvân ki Bûcehl’üñ gözi, Görimez kim bile dünden gündüzi
- Eydür iy Bûcehl dünyâ karañu, Gice-y-idi ev bucagı dür tolu
- Gerçi gözüm var-ıdı görmez-idüm, Karañudan ol yaña varmaz-ıdum
- Çün güneş togdı görindi dür baña, Sen ki gözsüzsin görinmedi saña
- Gözlü ne kim gice yavıkulısar, Girü irte olıcagaz bulısar
- Gözsüzüñ kim derdi bî-dermân-durur, İrtesiyle gicesi yiksân-durur
- Ben bir inçü gice düşürmiş-idüm, Karañuda terkini urmış-ıdum
- İrte çün oldı girü buldum anı, Kör ola her kim ‘ayıblaya beni
- Kimse şekker sanup agu yimeye, Yâ güneş aydın degüldür dimeye
- Kimseye yalvarmaz altun kim beni, Sevüñüz illâ gören sever anı
- Bu Muhammed beni hergiz görmedi, Yañıluban baña rişvet virmedi
- Kim beni kâfirler arasında ög, Milletüñ terk eyle vü bütlere sög
- Ben bunı göricek añladum kim ol, Kimseye göstermez illâ togru yol
- Şem‘i gözleri görenler yandurur, Yohsa gözsüz yananı söyündürür
- Eyle dut gözsüz çerâgın yandura, Işıgında bakuban neyi göre
- Ben anı öldürmege gelmiş-idüm, Külli cânı kasdını kılmış-ıdum
- Şimdi kim gördüm yüzini dek benüm, Lutf kılsun ol bagışlasun cânum
- Ölür-isem dahı suçum kalmadı, Çün kılıç dutmaga gücüm kalmadı
- Ditreyü Safvân iner atdan yire, ‘Azm ider kim Mustafâ dapa vara
- Mekke kavmı cânına çün od düşer, Kamusı Safvân’uñ üstine üşer
- Kim senüñ bigi ulu beg turıcak, Bir gedânuñ tapusına varıcak
- ‘Âlemîler işidüben ne diye, Yâ bizi kim âdemîlerden saya
- Eyle kim senden ziyâna vardı iş, Saña giley itmesevüz yig-imiş
- Eydür imdi ditremegüm giderüñ, Kança kim gerek-ise aluñ virüñ
- Yohsa ben andın yaña varmaz-ısam, Tapusında kul gibi durmaz-ısam
- Yok-durur hergiz gümânum kim benüm, Kalmayısar gevdem içinde canum
- Geñüm-ile ben varur mıyam aña, Ol iledür beni kendüden yaña
- Vardı peygamber katına ditreyü, Yâ Resûlallah hatâ kıldum diyü
- Bilmedüm geldüm seni sayd itmege, Sayduñ oldum kuvvetüm yok gitmege
- Başını ayagı altında kodı, Saña vü dînüñe inandum didi
- Mustafâ eydür var ilüñde otur, Göñlüñ içinde baña îmân getür
- Çün Müsülmânlık yolı kuvvet duta, Bu oyunda kâfiri mü’min uta
- Evvel ol beg kim Müsülmân olısar, Dîn içinde ehl-i îmân olısar
- Sen olısarsın gazâ sâzın düze, Var ilüñde muntazır olgıl bize
- Sevinü ili dapa Safvân gider, Görgil imdi ol münâfıklar n’ider
- Kamusı hayrân kalurlar bu işe, Her biri başın urur taşdan taşa
- Çün kim îmân nûrı Safvân’da olur, Lâcerem Bulkâsım’ı görüp yanur
- Bulhakem göñlinde çün yokdur safâ, Lâcerem görinmez aña Mustafâ
- Namaz evvel ol kılandan yigrenür, Andan ol namaz kılıcı osanur
- Ne ki ol şahsuñ bahîl urdı adın, Anuñ-ıçun zekâtuñ bilmez dadın
- Oruc ol şahsı degüldür görici, Anuñ-ıçun dutmaz ol şahs orıcı
- Mihr mihre ire kîn kîne gele, Küfr küfre vara dîn dîne gele
- Hûr-ısañ hûr ola uçmakda işüñ, Dîv-iseñ dîv ola odda yoldaşuñ
- Ne pulı hergiz gümişe katalar, Ne gümişi pul diyüben satalar
- Güneşüñ yüzi bulaşmaya ise, Altun altuna karışa mis mise
- Hōş-durur cennât-ı Firdevs-i berîn, İlla fîhâ ni‘me ecrü’l-‘âmilîn (3/136, 29/58)
- Kançaru varsam yig ola dimegil, Mustafâ etegin elden komagıl
- Çün durasın Mustafâ-y-ıla bile, Fethe varur-ısa varasın bile
- Ne yola vara ‘aceb ‘âkıl kişi, Kim Muhammed’den yig ola yoldaşı
- Yüz günehden tevbe kıldı bir hakîm, Siz yuasirrûne ‘ale’l-ģınśi’l-‘ažîm (56/46)
- Her yalanı nite gerçek sanavuz, Mustafâ’nuñ kavline inanavuz
- Bu esâsı eylediler reh-nümûn, Sâyiģūne’r-râki‘ūne’s-sâcidûn (9/112)
- Hem bu yola kıldılar hâsıl necât, Kânitâtün tâ’ibâtin ‘âbidât (66/5)
- Dünyada bu dâsitânı söyleyen, Âhiret esbâbını cem‘ eyleyen
- Gör ne dürlü dökdi sözler kendüzi, Kim murassa‘ oldı Gülşehrî sözi
- Degme agız bilmeye sözüñ yatın, Cevherîler bile gevher kıymatın
- Her biri elinde bir mühür dutar, ‘Âleme dolar Gülşehrî satar
- Fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilât, Zulmet oldı cehl ‘ilm âb-ı hayât, FASL
- Pes bilüñüz iy cihânuñ kuşları, Kim girü ol şâh düzer bu işleri
- Kimsenüñ hîç ihtiyârı yok-durur, Kim diye bu az u yâ ol çok-durur
- Hüdhüdi siz h˘ôr u kiçi görmeñüz, Rehber oldugın bu yola yirmeñüz
- Kim bu yol yohsul-ıla bayuñ degül, Cüz bu ehl-i fıtnat u râyuñ degül
- Kim Süleymân’a resûl olan kişi, Başara kuşlar-ıçun her bir işi
- Her kimi kim kıldı sîmurg ihtiyâr, Olmadı anuñ-ıla cüz baht yâr
- Benüm-ile ol yola varan kişi, Pâdişâhuñ yüzini gören kişi
- Yüz tagı bir günde ol yolda geçe, Yüz deñizi cür‘a sanıban içe
- Ol kapuda kim nihân u âşikâr, Nûr u zulmetden hezârân perde var
- Yaluñuz nite gire kimse yola, Gelüñüz kim kamumuz gitlüm bile
- Ejdehâlar vardur ol yolda ‘azîm, Beryeler çok u beyâbânlar delim
- Agudan acı sular içmek gerek, Çok ilanlar öldürüp geçmek gerek
- Hüdhüdüñ kuşlar sözin çok gördiler, Cânlarınuñ külli terkin urdılar
- Pâdişâh var-ıdugın çün bildiler, Kamusı hayrân u vâlih kaldılar
- ‘Âşık oldılar anuñ dergâhına, Her kul istedi kim ire şâhına
- Nâle vü zârî vü şûra düşdiler, Cümle hüdhüd yöresine üşdiler
- Kim kula anuñ gibi sultân ola, Kul niçün işbunça sergerdân ola
- Cehd idelüm kim aña irişevüz, Pâdişâhumuz-ıla görişevüz
- Yohsa biz kul kim şahından ayrıla, Ayruk anuñ ilde ne kadri ola
- Ol gün anda hüdhüdi toyladılar, Yollarınuñ yaragın eylediler
- İlla yol havfı vü hevlinden girü, Her biri getürdi bir ‘özr ilerü
ÂMEDEN-İ BÜLBÜL PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR-ÂVERDENEŞ - Geldi bülbül ortaya hayrân u mest, Vâlih ü medhûş u sergerdân u mest
- Kim benüm işüm gülistânda biter, Nevbahâr u bâg u bôstânda biter
- Her güli kim kendüme yâr eylerem, Her gice vasfını tekrâr eylerem
- Her seher kim gül çemende açıla, Kamudan ilkin baña karşu gele
- Ben anuñ yüzine karşu söylerem, Müşkilümi kamusın hall eylerem
- Her gün işümüz bizüm gulgul-durur, Sevdügümüz dünyada bir gül-durur
- Hâsa şimdi tâze Gülşehrî güli, Kim getüre göze servi sünbüli
- Anı sevmeyen kişi nâkes-durur, Serv anuñ katında hâr-u-hes-durur
- Yola varmaga ne bunça ivelüm, Bize bir gül gösterüñ kim sevelüm
- Geldi gül vaktı girü kim bülbülüñ, Bâg ola yiri vü bôstânlar gülüñ
- Nevbahâr oldı ki bülbül söyleye, ‘Işkını ma‘şûkına şerh eyleye
- Kamu sözi külli terk eyleyelüm, Bülbüle gül sözini söyleyelüm
- Sormaya sîmurg hergiz bülbüli, Bülbüle ol yig ki seve bir güli
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, BÜLBÜL-RÂ - Hüdhüd eydür sûrete kapılan er, Ma‘naya kanda ire iy bî-basar
- Niçeme kim gül ola sâhib-cemâl, Hüsnine bir haftada irer zevâl
- Ol cemâle kim zevâl irişe tîz, ‘Âşıka andan melâl irişe tîz
- Ögüdüm dut kimseneye buşmagıl, Bir gül içün biñ dikene düşmegil
- Bir bahârı tâze görmedi rezân, Kim anı pejmürde kılmadı hazân
- Ne kışın u ne yazın görmek gerek, Güllerüñ ‘ömri azın sormak gerek
- Niçe sûret âhir iy sûret-perest, Sûreti n’ider olan ma‘nîde mest
- Biz ki bülbül yüregini taglaruz, Güllerüñ tîz öldügine aglaruz
- Çün seni sîmurg kılmaya kabûl, Kaçan ire göñlüñe mihri nüzûl
- Niçe kim gül vasfını söyleyesin, Soldugından soñra terk eyleyesin
- Her seher kim niçe kim gül açıla, Saña karşu gelmeye baña gele
- Sûreti eylemegil ma‘niye büt, Gül bugün togdı vü yarın öldi dut
- Bu mesel kim ‘âlemüñ bostânıdur, Bir er ü bir ‘avratuñ destânıdur
DÂSTÂN-I MERD Ü ZEN - Ol bir er bir ‘avratı sever-idi, Anı görmege ‘azîm iver-idi
- Şat’dan ol yaña-y-ıdı ‘avrat evi, Sâhatı ser-sebz ü bünyâdı kavî
- Er evi Şat’dan bu yaña zer-nigâr, Sahnı bâg u sakfı dahı lâlezâr,
- ‘Avratuñ ‘ışkı eri almış-ıdı, Gerçi Şat’dan bu yaña kalmış-ıdı
- Ol hevâya göñli çün uçar-ıdı, Şatt’a düşüp ol yaña geçer-idi
- Yüzemez-iken suyı diler-idi, Yâri ogrına dişin biler-idi
- Yâr-ıla yüz dürlü ‘ayş ider-idi, Girü Şatt’a düşüben gider-idi
- Bir gün ol ‘avrat katında oturur, Nâgehân bakar yüzine vü görür
- Bir benek konak gözinde ‘avratuñ, Er düşer ortasına yüz mihnetüñ
- ‘Avrata eydür ‘acab gördüm bugün, Bir konak gözüñde kim yog-ıdı dün
- ‘Avrat eydür Şatt’a ayruk girmegil, Geçmege vü ‘ömr boynın urmagıl
- Eydür on yıldur ki Şatt’ı geçerem, Dicle’yi bir cür‘a gibi içerem
- Od gibi her gün düşerem ben suya, Şimdi girme didügüñ âhir neye
- ‘Avrat eydür kim bu konak iy canum, On yıl oldı kim gözümdedür benüm
- İlla çün ‘ışkuñ senüñ gâlib idi, Beni görmege becid tâlib idi
- Hem geçer-idüñ Şat’ı durmaz-ıduñ, Hem gözümdeki akı görmez-idüñ
- Çün senüñ ‘ışkuñ irişdi âhire, Lâcerem gözümdagı akı göre
- ‘Işk çün gitdi Şat’a düşmek ‘azîm, Yüzemeyene hatardur iy hakîm
- ‘Işk-ıdı Şatt’a girüp kayırmayan, Gözümüñ bakup konagın görmeyen
- ‘Işk çün gitdi Şat’a girür-iseñ, Bogılasın bir kadem urur-ısañ
- Yüzebilmeyen kişi nite gire, Şatt’a vü kendüzinüñ boynın ura
- Ol ere çün olmadı bu sır ‘ayân, Şatt’a düşdi vü bogıldı bî-gümân
- ‘Işk evine ‘akl-ıla girmez kişi, Sevdüginüñ ‘aybını görmez kişi
- ‘Âşık ol degül ki sevdi yârını, Gördüginçe dil-rübâ dil-dârını
- Yârınuñ çün rengi soldı ‘âkıbet, ‘Âşıkı andan kesildi ‘âkıbet
- Girü kendü işlerine başladı, Ne diler-ise cihânda işledi
- ‘Âşık ol-durur ki ‘âlemden kese, Göñlini vü yâri zülfinde asa
- Kamu ‘âlemden kesüp yâra ire, Terk ide yâri vü Cebbâr’a ire
- ‘Işkı kimse eylemez-ise ‘ayân, Saña Gülşehrî kıla bir bir beyân
- Bu mesel böyle şeker-efşân u ter, Dâsitân-ı Şeyh-i San‘an’dur meger
DÂSTÂN-I ŞEYH, ‘ABDURREZZÂK - Tañrı adın her kim ilte diline, Bu hikâyet aña yavlak biline
- Kim Müsülmânlık yolı bî-gerd-iken, Dîn içinde cümle sâhib-derd-iken
- Var-ıdı San‘an şarında bir ulu, Göñli deryâ vü içi dürler tolu
- ‘Abdurezzâk idi ol ulu adı, Kim bilişdürür-idi Hakk’a yadı
- Dek Harem içinde ol sâhib-zamân, Elli yıl şeyh olmış-ıdı bî-gümân
- Çok mürîdi vü muhibbi var-ıdı, Kim dükeli key riyâzet-dâr-ıdı
- Kaç mürîdi var-ıdı dirisem uz, Var ola-y-ıdı iki kez iki yüz
- Hak yolında elli hac kılmış-ıdı, Sünnet-ile farzı key bilmiş-idi
- Hem salât u savmı bî-had var-ıdı, ‘İlmi çok u sâhib-i esrâr-ıdı
- Keşfi bî-hadd u kerâmâtı delim, Zühdi çok u hem makâmâtı ‘azîm
- Muktedâlıkda cihân halkına hem, Olmış-iken kamu ‘âlemde ‘alem
- Renc-ile kalan kişi kuvvetde süst, Olur-ıdı bir deminden ten-dürüst
- Şol kerâmât-ıla ol şeyh-i ‘azîz, Kılmış-iken küfri îmândan temîz
- Olmış-iken göñli ‘ilm-ile tolu, Bir gice düşinde görür ol ulu
- Kim Harem’den Rûm milkine gelür, İleyinde bir bütüñ secde kılur
- Eyle düşde büt katında yir öper, Kim sanasın Tañrı diyüben tapar
- Çün bu düşi gördi bîdâr-ı cihân, Eydür iyvâh ussuma irdi ziyân
- Fitneler haylî yöreme üşiser, Yoluma düşvâr ‘akabe düşiser
- Ben kaçan bu gussadan cân iledem, Cânı terk itdüm ki îmân iledem
- Fitne yüzini yire basmak gerek, ‘Akba düşdi yoluma kesmek gerek
- Girmeye bir er bu yola pîç ü pîç, Kim yolında düşmeye bu ‘akbe hîç
- Bunda ol ‘akbe gider olur-ısa, Yol aña rûşen olabilür-ise
- Çün kala ol ‘akbe bunda câvidân, Cüz ‘ukûbet olmaya yolda ‘ayân
- Şeyh eydür ‘âkıbet yârânlara, Kim fedâ olsun tenüm siz cânlara
- Baña bir iş düşdi gelüñ gidelüm, Rûm’a vü bu müşkili hall idelüm
- Bize bir Rûm iline varmak gerek, Bu düşüñ ta‘bîrini sormak gerek
- Şeyh ü yârânlar dükeli cem‘-ile, Geldiler Rûm iline kamu bile
- Ka‘beden Rûm iline çün gitdiler, Rûm ilini hôş teferrüc itdiler
- Gezdiler her bâg içinde gül gibi, Degme şardan geçdiler bülbül gibi
- Seyr kılmagı ma‘âf eylediler, Rûm ilini hôş tavâf eylediler
- Yol yörimekde becid dürişdiler, ‘Âkıbet bir manzara irişdiler
- Hôş temâşâ kıldı şehr-i Kayser’i, Yörür-iken gördiler bir manzarı
- Meger ol manzar Rûm sultânınuñ, Ki kızı anda olur-ıdı anuñ
- Şeyh ü yârânlar çün anda geldiler, Nâgehân ol manzarı hôş gördiler
- Bir kız üstinde oturur ay gibi, İki kaşı ok atar bir yay gibi
- Hüsn içinde ol kadar sâhib-cemâl, Kim cemâle virür-idi ol kemâl
- Güneş anuñ pertevinden tolına, Ay hôd anuñ gibi kanda bulına
- Ay kim anı bilmedi bir gün vebâl, Gün kim aña irmedi hergiz zevâl
- Yaz anuñ yüzi katında güz gibi, Zülfi gice ‘ârızı gündüz gibi
- Her kim anuñ yüzini görür-idi, Kendü cânı terkini urur-ıdı
- Yüzi türk ü kendüzi kâfir kızı, Söyledügi kamu Rûhullâh sözi
- Küfr içinde eyle revhânî-sıfat, Kim diye Rûhullah’a yüz ma‘rifet
- Mü’min ister kim yüregin taglaya, Zülfi zünnârın biline baglaya
- Küfrini bir zerre çün peydâ kıla, Sad hezârân mü’mini tersâ kıla
- Bir lipâçe geymiş azrak don gibi, Altuna banılmış ol ay gün gibi
- Rengi la‘l ü dişleri lü’lü’ gibi, Hâli Türkistân’da bir hindû gibi
- Çün açar bürka‘ ki şeyh anı göre, Eydesin kim şeyhi oda yandura
- Şeyh göñlin virür aña cân-ıla, Satun alur küfrini îmân-ıla
- Sabrı yavlak az u ‘ışkı çok olur, Ne ki yâdında var-ısa yok olur
- Şeyhe çün kıldı ‘ayân dîdârını, Bir kılından bagladı zünnârını
- Şeyh istedi nazar gözlemege, Ol dem ü kendü izin izlemege
- Urdı oda şeyhi nâgeh ol perî, Şöyle kim çıkdı göge hâkisteri
- Derde irdi şeyh dermânı kamu, Küfre döndi dîn ü îmânı kamu
- Şeyh eyle vâlih ü hayrân olur, Kim yolında zâr u sergerdân olur
- Hem-nişînler çün görürler hâlini, Her biri añlar anuñ ahvâlini
- Kamu sergerdân kalurlar ol işe, Vâlih ü hayrân kalurlar ol işe
- Çok nasîhat virdiler kâr kılmadı, Şeyhe vü ussı başına gelmedi
- ‘Âşık ögüt virmegi ne biliser, ‘Âşıka ögüt ne assı kılısar
- Şeyh çün göñlin virür dildârına, Vâlih ü hayrân kalur dîdârına
- Ol gün anda giceye degin kalur, Manzaruñ karşusına zârî kılur
- Şeyh çün kim ‘âşık u rüsvâ olur, Terk ider İslâm’ı vü Tersâ olur
- Ol umıda kim sora anı habîb, Kaldı ol gün anda ol pîr-i garîb
- Gice çün dür dökdi dîbâ üstine, Çarh inçü saçdı mînâ üstine
- Gice kara şa‘r geydi şâhvâr, Gökde kühlî parçın urdı zernigâr
- Şeyh kaldı ol kapuda hôr u zâr, ‘Âşık u pîr ü garîb ü dil-figâr
- Her çırâgı kim gice gök yandurur, Şeyh anı bir âh-ıla söyündürür
- Subha degin ol gice bîdâr olur, Ol mahalle itleriyle yâr olur
- Eydür iy veh oda yandum n’ideyim, Baglu boynum bunda kança gideyim
- Böyle giç irmeye ahşâma seher, Bu gice rûz-ı kıyâmetdür meger
- Bu gicenüñ yok mıdur yâ Rab güni, Böyle uzun görmedüm hergiz düni
- Çok riyâzetde geçürdüm giceler, Görmedi bu gice gibi kocalar
- İşbu od kim göñlüme düşdi benüm, Mum gibi yandı kamu cânum tenüm
- ‘Akl kanı kim ögümi dirşürem, Nefs dîvin göñlüm içinden sürem
- Baht kanı kim baña bîdâr ola, Yâ anuñ ‘ışkında baña yâr ola
- El kanı kim topragı başa saçam, Yâ ayak kanı ki bu yoldan geçem
- ‘Ömr kanı kim bu işi başaram, Kanı kalıñ kim kız almaga virem
- ‘İlm kanı kim bu işde sabr idem, Girü koyup kendü işüme gidem
- Yâr kanı kim baña gam-h˘ôr ola, Dôst kanı kim baña dildâr ola
- Gün kanı kim gice pâyâna ire, Kim meger bu derd dermâna ire
- Ün kanı kim nâle vü zârî kılam, Kendüzüme dôst ol yâri kıla
- Gice her bir hâl-ıla hôd geçiser, Bilmezem kim irte ne od saçısar
- Kimsene bençileyin zâr olmasun, Kimse bu derde giriftâr olmasun
- Düşdüm ol kayda ki çıkmagı muhâl, Yapdum ol seddi ki yıkmagı muhâl
- Dil kanı kim söyleyem ahvâlümi, Añladam yârânlaruma hâlümi
- Gitdi ‘aklum gitdi sabrum gitdi yâr, Kaldı ‘ışk u kaldı neng ü kaldı ‘âr
- ‘Işk yiñdi ‘aklum-ıla cânumı, Küfre degşürdi kamu îmânumı
- Ol gice ashâbı kamu cem‘-ile, Göñlin isteyü oturdılar bile
- Her birisi ol işi yorar-ıdı, Şeyh göñlin degmesi sorar-ıdı
SU’ÂL Ü CEVÂB-I ASHÂB, BÂ-ŞEYH - Birisi eydür ki iy şeyh-i kibâr, Vesveseñ gitmege bir gusl eyle var
- Şeyh eydür yüregüm kanından uş, Eylemişem bu gice yüz guslı hôş
- Ol biri eydür ki tesbîhüñ kanı, Âdemî tesbîh-ile olur ganî
- Eydür ol tesbîh terkin çün kılam, Bilüme zünnârı baglayubilem
- Biri eydür degme zişti isteyen, Olmaya hergiz behişti isteyen
- Şeyh eydür çün behiştî yüzlü yâr, Bizüm oldı, cennet oldı rûzigâr
- Ol biri eydür ki dûzah yoldadur, Olmagıl dûzah gibi nefs-ile pür
- Şeyh eydür dûzahı söyündürem, Yidisin bir âh-ıla köyündürem
- Birisi eydür kim iy ehl-i temîz, Tevbe kıl bu halk içinde ol ‘azîz
- Birisi eydür ki iy pîr-i köhün, Tevbe kıl yokdur bu işde bîh ü bün
- Şeyh eydür tevbe kim nâmûs u ‘âr, Yöremüzde kılmaya hergiz karâr
- Ol biri eydür ki iy dânâ-yı râz, Dur namâza başla ki irişe niyâz
- Şeyh eydür yüzinüñ mihrâbını, ‘Arza eyle baña her bir bâbını
- Kim ola her gün benüm işüm namâz, Bî-niyâza karşu eyleyem niyâz
- Birisi eydür ki dilüñi bile, Secde eyle Hakk’a vü ‘özrüñ dile
- Şeyh eydür ol bütüñ yüzin baña, Gösterüñ kim secde eyleyem aña
- Ol biri eydür ki İblîsi yiñen, Olmaya illâ bu telbîsi yineñ
- Eydür er kim nefs odından geçmeye, Mekr ide kim İblîs anı itmeye
- Ol biri eydür ki utanmaz mısın, Hak’dan u ölesiñi sanmaz mısın
- Şeyh eydür kim beni Hak tagladı, Bu od-ıla vü bu bende bagladı
- Çün her işi Hak kazâsından sanam, Ne günâhum var benüm kim utanam
- Ol biri eydür Müsülmânlık kanı, İşbu işlere peşîmânlık kanı
- Şeyh eydür çok peşîmân olmışam, Kim niçün şunça Müsülmân olmışam
- Ol biri eydür ki dîv urdı yoluñ, Kim kamu sag işüñi yiñdi soluñ
- Eydür ol dîvüñ girişdüm gözine, Kim Süleymân ‘âşık ola sözine
- Ol biri eydür kim işiden kişi, Eyde şol pîr işledi işbu işi
- Şeyh eydür bunda nâm u neng yok, İy ‘azîz ü fahr u âz u ‘âr çok
- Birisi eydür ki yârânlar ‘azîm, Sayru oldılar bu işden ü sakîm
- Şeyh eydür ol bize çün yâr ola, Kamu yârânlarumuz agyâr ola
- Ol biri eydür ki yârânlar-ıla, Gel gidelüm Ka‘be’ye kamu bile
- Şeyh eydür Ka‘be’yi ko deyr uş, Ol büt-ile şimdi bize deyr hôş
- Birisi eydür ki bir dem sâkin ol, ‘Arza kıl îmânı girü mü’min ol
- Şeyh eydür benden ihsân istemeñ, Kâfir olandan siz îmân istemeñ
- Degmesi çün bir su’âli itdiler, Girü andan key cevâb işitdiler
- Gördiler kim söz eser kılmaz aña, ‘Aklı kim gitdi girü gelmez aña
- ‘Âşık u âşüfte vü hayrân-durur, Bî-dil ü mecrûh sergerdân-durur
- Ol ögüdüñ dahı terkin urdılar, Hîre vü hôr u hacîl dek durdılar
- Ol karañu gice hayli çün geçer, Girü güneş su yirine od saçar
- Yine bir altun kanatlu kuş irer, Dâneleri dâm üstinden direr
- İrte çün ol gice pâyâna irer, Şeyh derdi dahı dermâna irer
- Kara kemhâyı çıkarur rûzigâr, Kim kızıl atlas geye gevher-nisâr
- Kamu ‘âlem çün aña agyâr olur, Ol mahalle itleriyle yâr olur
- Kapusında ol kızuñ bir ay tamâm, Mu‘tekif oturdı ol şeyh-i imâm
- ‘Âkıbet ol gussadan oldı za‘îf, Kim aña ma‘şûkı olmadı harîf
DÂNİSTEN-İ DUHTER ‘ÂŞIK, ŞÜDEN-İ ŞEYH Û-RÂ SU’ÂL, Ü CEVÂB DER NÂZ U NİYÂZ - Çün bir ay ol kapuda hayrân kalur, Şeyh anı sevdügini ol kız bilür
- Şeyh katına gelür bir ay gibi, Altun inçüye banılmış bay gibi
- Kendüzin bilmeze urur ol nigâr, Şeyhe eydür neden olduñ bî-karâr
- Ne yirüñdür bu mahalle durmaga, Ne makâmuñdur bu yir oturmaga
- ‘Ayb ola kim zâhid ü perhîzkâr, Eyleye kâfir kapusında karâr
- Şeyh eger bu zülfe ikrâr eyleye, Hırkasın bu zülfe zünnâr eyleye
- Beni seven şeyh ruhbân olısar, Sevmeyendür kim Müsülmân olısar
- Çün saçum küfrini peydâ eyleyem, Çok Müsülmânları Tersâ eyleyem
- Şeyh eydür çün beni gördüñ zebûn, Okı efsûnlaruñı beni kosun
- Göñlümi alduñ göñül virgil baña, Rahm kıl kim Tañrı rahm ide saña
- Çün benüm ‘ışkum degüldür serserî, Yâ başum kes yâ elüm dut iy perî
- Baña çok nâz u tekübbür eyleme, Datlu dilden acı sözler söyleme
- ‘Işk geldi ‘aklumı zôr eyledi, Şîr-iken nâgâh bir mûr eyledi
- Yüregüm yandı vü köyindi canum, Mûm gibi uş eriyügördi tenüm
- Sorma kim ben saña ne ihsân kılam, Cânumı ister-iseñ kurbân kılam
- ‘Işk odından cânumı çün tagladuñ, Göñlümi saçuñ kılına bagladuñ
- Düşdi bir zindâna göñlüm iy nigâr, Kim çıkarmaya anı cüz Girdigâr
- Her gice câna kemînsâz oluram, Kim kapuñda böyle cânbâz oluram
- Bir mahallede garîb ü dilfigâr, Kalmışam hayrân u sergerdân u zâr
- Sanma kim yârânlarum çokdur benüm, Senden artuk kimsenem yokdur benüm
- Rûzigârumı geçürdi intizâr, Vasl olur-ısa hôş ola rûzigâr
- Çün kim ol kız işidür bu sözleri, Şeyhi öldürmege varur gözleri
- Eydür iy pîr-i haref utanmadın, Kocalup kendü ölümüñ sanmadın
- Bu ne sözdür kim didüñ iy nâbekâr, Dirligi ko ölümi añ zînhâr
- Ol ki bir öyn etmege muhtâc ola, Nite sâhib-taht u mâlik-tâc ola
- Tur işüñe git ko bizi iy refîk, Lutf kıl ayruksı istegil tarîk,
- ‘Ömr çün geçdi vü ‘akluñ yok-durur, Serd demsin sözlerüñ sovuk-durur
- Sen kaçan ‘ışkuma irersin kaçan, Uslu-y-ısañ var saña kâyır kefen
- Kocadan yigitlik itmek hôş degül, Aslan-ıla itlik itmek hôş degül
- Sen kocalduñ ‘ışk işüñ degül senüñ, Tâzalıguñ gitdi vü soldı tenüñ
- ‘Işka bir fâris gerek aslan gibi, Kim ire cânâna yüz biñ cân gibi
- Şeyh eydür gerek-ise kıl kabûl, Beni vü gerek-ise olgıl melûl
- Kim benüm ‘âlemde kimsem yok-durur, Kimsenem sensin ki cevrüñ çok-durur
- Yâ zamân-ıla visâlüñi bulam, Yâ firâkuñdan bu kapuda ölem
- ‘Işk odın ol kim şeker gibi yidi, Çi yigit ‘ışka vü çi koca didi
- Pes kız eydür olduñ-ısa merdikâr, Dörd işi kılmak gereksin ihtiyâr
- Secde kıl bütlere vü Kur’ân’ı yak, Hamr iç îmânuñı gözden bırak
- Şeyh eydür hamrı kıldum ihtiyâr, İlla üçi baña degül sâzkâr
- Yüzüñe karşu içem hamrı latîf, İlla ol üçiyle olmayam harîf
- Ol kız eydür gerçek içgil câmuñı, Kâfir ol dur oda yak İslâm’uñı
- ‘Işk-ıla kâfir yola yigrek gele, Ol Müsülmân’dan kim ol bî-‘ışk ola
- Şeyh eydür emrüñe fermân kılam, Cânumı dahı saña kurbân kılam
- Ol kız eydür bir kıl evvel hamrı nûş, Eyle kim cânuñ kıla yüz biñ hurûş
- Andan ol iksini dahı girü, Getüresin hamrı içicek berü
- Şeyhi çün andan aluban gitdiler, Muglaruñ deyri dapa iletdiler
- Aldı ol ma‘şûk bir câmı ele, Sundı şeyhe sâgârı dir iç hele
- Şeyh gördi meclisi kim tâzedür, Mîzbânuñ hüsni bî-endâzedür
- Eyle aldı yâr elinden sâgarı, İçdi kim yir-idi şehd ü şekkeri
- Kurup yüz tasnîf ü dînde yazdıdı, Şeyh Kur’ân’da key üstâd-ıdı
- Çünki hamr içer dükeli mahv olur, Külli yadından gider câhil kalur
- Çün mey-ile yâr şeyhi toyladı, ‘Işkınuñ ol mey birin biñ eyledi
- Şeyh elinden komadı câmı girü, Zîra puhte yise yig hâmı girü
- Çün şarâb-ı erguvânı içdi şeyh, Esriyüben dükelinden geçdi şeyh
- Şeyh çün ma‘şûkını esrük görür, Zühd ü dîn ü baş u cân terkin urur
- Çün ümidi var ki gire koynına, Ol bütüñ el sunmak ister boynına
- Ol kız eydür şeyhe kim iy nâ-tamâm, Puhteler içinde kalmış şöyle hâm
- Eyle dut kim ‘ışk saña yâr ola, Kâfir-ile nite mü’min yâr ola
- Çün kadem sen küfre urmaduñ henûz, Kaçan olısar saña rûzî bu rûz
- Düzmeyinçe kendü dînin oynuma, Nite kimse el bıraga boynuma
- Kâfir ol gözüm gibi kim kuçasın, Niçeme kim ben yigit sen kocasın
- Şeyh ayakla hôd delü olmış-ıdı, ‘Aklı nefsinden alu olmış-ıdı
- ‘Işk-ıla çün esriyüp rüsvâ olur, Tersi kılmaz Tanrı’dan tersâ olur
- Şeyh mest ü yâr hâzır elde câm, Puhte sabr eylemeye illâ ki hâm
- Şeyh eydür iy nigâr-ı seng-dil, Şâd ol imdi ayruk olma teng-dil
- Ayıg-iken büt-perest olmaz-ıdum, Bâde içüp ben ki mest olmaz-ıdum
- Esriyüp dîn şem‘ini söyündürem, Mushaf’ı dahı oda köyindürem
- Dôstı eydür şimdi yârumsın benüm, Küfre çün girdüñ fedâ olsun canum
- ‘Işk içinde ilerü key hâm-ıduñ, Şimdi hâs olduñ ilerü ‘âm-ıduñ
- Şeyh tersâ oldugın çün bildiler, Kamu tersâlar dahı dirildiler
- Deyr içinde şeyhi vaftîz itdiler, Bir Müsülmânı bir iblîs itdiler
- Küfr odıyla göñlini tagladılar, Bilini zünnâr-ıla bagladılar
- Şeyh çün zünnârı bagladı bile, Küfri meşhûr oldı şehre vü ile
- Hırkasın yandurdı vü dînin kodı, Mushaf’ın dahı köyindürdi odı
- ‘İlm-i dünyâ hîç dâd eylemedi, Ka‘be’den bir zerre yâd eylemedi
- Kız-ıla esrük oglan pîr olur, Hamr içene küfr ü îmân bir olur
- Ne bile kim yazla şarda kışladı, Dükelin ümmü’l-habâyis işledi
- Bunça yıldan soñra bir fâzıl imâm, Büt-perest oldı zihî bîgâne dâm
- Şeyh eydür ol kıza kim iy nigâr, Ne ki didüñ işledüm dahı ne var
- Hamrı içdüm büt-perest oldı adum, Bagladum zünnâr u mest oldı adum
- Elli yillik tâ‘atum vardı yile, ‘Işk u küfrüm neye ire kim bile
- ‘Işk bu elden çok itdi vü ide, Ka‘be’den çok şahsı deyre ilede
- Anı kim ‘ışk eyledi ben bî-dile, Kangı delü eylemişdür ‘âkile
- Dînüm iletdi vü yakdı cânumı, Küfre irgürdi kamu îmânumı
- ‘Işk çün aslan gibi gurruş kıla, Dilkü gibi heybetinden ‘akl öle
- Ko bu şehdi bir nefes şekker yigil, Benüm-ile bir olur mısın digil
- Her ne kim senüñ-içün işlemişem, Dükelin vasluñ-ıçun eylemişem
- Vasluña irmek dilerem iy sanem, Tap vücûdum oldı hicrüñde ‘adem
- Ol nigâr eydür ki iy pîr-i hakîr, Baña çok kalıñ gerekdür sen fakîr
- Altun akça çok gerek iy bî-haber, Kılmaya ‘ışk altun akçasuz eser
- Yohsul-ısañ altun akçañ yog-ısa, Mâl u mülküñ az u fakruñ çog-ısa
- Ben saña azuk virem dur git girü, ‘Işkı kogıl sabrı dutgıl ilerü
- Şeyh eydür iy şeh-i serv-i revân, Karşuña şûrîde-dil âşüfte-cân
- Togru kişi hergiz egri satmaya, ‘Ahdini böyle başa iletmeye
- Ol zamânda kim esîr oldum saña, Dîn ü dünyâyı koyup geldüm saña
- Sen dahı böyle baña ‘âk olmagıl, Çüftüm ol Meryem gibi tâk olmagıl
- Kamudan kesüp irişeli saña, Hep yaranlar müdde‘î oldı baña
- Sen bu elden bunlar ile n’ideyim, Bî-dil ü bî-yâr kança gideyim
- Senüñ-ile dûzaha kim ireler, Yig ola kim sensüz uçmak vireler
- Ol sanem gördi ki şeyh erdür dürüst, Kavli muhkemdür degül ‘ahdinde süst
- Eydür imdi kaluñuma iy imâm, Hûkbânlık kıl baña bir yıl tamâm
- Kim olınçak üç yüz altmış gün yıla, İkimüz ‘ömri geçürevüz bile
- Şeyh eydür ne dir-iseñ işleyem, Ne işe buyurur-ısañ başlayam
- Şeyh yâri emrine fermân kılur, Yârine âsî olan ‘isyân kılur
- Pîr-i Ka‘be Şeyh-i sadr-ı rûzigâr, Bir yıl eyler hûkbânlık ihtiyâr
- ‘Işk anı çün bir deve gibi yider, Yazılarda yâr-ıçun toñuz güder
- Sen getürmegil meniyyet kim bu hâl, Aña düşdi vü saña ola muhâl
- Kim nihâdın görür-ise üstüvâr, Niçe hûk anda bula vü niçe mâr
- Ten tagından çün temâşâ idesin, Çok toñuzlar yazularda güdesin
- Sen sanursın dünyada iy hîç kes, Kim bu iş ol şeyhe irişdidi bes
- Gelür-iseñ togrulug-ıla yola, Her biri içinde yüz biñ hûk ola
- Sen kadem bu yola ur iy nâm-dâr, Kim göresin Ka‘be vü büt sad hezâr
- ‘Âkıbet ol şeyh, çün Tersâ olur, Halkuñ arasında söz gavgâ olur
- Hem-nişînler kamusı hayrân kalur, Dükelinüñ derdi bî-dermân olur
- İstemezler dünyada ‘âr olmagı, Terk iderler şeyh-ile yâr olmagı
- Kamu hem-sohbatlıgından kaçdılar, Gözlerinden kanlu yaşı saçdılar
REFTEN-İ ASHÂB BE-SÛY-I, KA‘BE VE ‘ARZA-İ AHVÂL-İ, ŞEYH-RÂ PÎŞ-İ ÂN MÜRÎD Kİ, ÂN VAKT DER SEFER BÛD - Var-ıdı ol ortada bir yâr-i çüst, Geldi şeyhe eydür iy ‘ahdinde süst
- Giderüz biz Ka‘beye fermân nedür, Bilmedük kim derdüñe dermân nedür
- Eydür-iseñ kamu tersâ olalum, Sençileyin halka rüsvâ olalum
- Yaluñuz komayalum bunda seni, Soñra sen terk itdüñüz dime beni
- Yâ seni çün böyle biz görmeyevüz, Gidevüz kim bunda biz durmayavuz
- Ka‘be dapa varavuz oturavuz, Ellerümüz Hazret’e götürevüz
- Dilümüzi ‘özr ile bileyevüz, Şeyhümüzi Tañrı’dan dileyevüz
- Şeyh eydür ben giriftâr olmışam, Kamu yâranlardan agyâr olmışam
- Siz ne kim diler-iseñüz idüñüz, Kançaru gider-iseñüz gidüñüz,
- Şimdi kamu dünyadan iy nâm-dâr, Deyr baña yir ü tersâ-beççe yâr
- Düşicegez size bir müşkil ‘azîm, Anı ben hall ider-idüm iy hakîm
- Kimse benüm müşkilümi bilmeye, Bil kim Eflâtûn anı hall kılmaya
- Gidüñüz işüñüze iy ehl-i dil, Bundan artuk beni kılmañuz hacil
- Kimse benden sorar-ısa iy refîk, Kim ne oda yandı ol pîr-i tarîk
- Şimdi su anuñ başından aşdı diñ, Ejdehâlar kursagına düşdi diñ
- Hîç kâfir virmeye hergiz rızâ, Anı kim ol şeyhe eyledi kazâ
- Dînini virmiş-durur Tersâlıga, ‘Aklı degşürmiş-durur rüsvâlıga
- Bir büt îmânını yagma eyledi, Saçı küfri anı Tersâ eyledi
- Kimse bize serzeniş eyler-ise, Hakkumuzda pîş ü kem söyler-ise
- Eydüñüz bu yolda bunuñ gibi hâl, Çok düşe sen sanma bu hâli muhâl
- ‘Ucb süknâsında sâkin olmagıl, Beni gör sen dahı îmin olmagıl
- Bunı dir ü yüz bulardan döndürür, Toñuzını yazı dapa göndürür
- Bakmaz anlara vü hışm idüp gider, Taglara varur u toñuzlar güder
- Hem-nişînler gördiler bu hâleti, Hasret-ile agladılar key katı
- Ka‘be’den yaña gönildiler girü, Kim göreler kim ne gelür ilerü
- Halk udından izlerin azıtdılar, Degmesi bir köşede yir dutdılar
- Kim ‘aceb şeyhe ne geldi ilerü, Anda vü bunlar neye geldi girü
PÜRSÎDEN-İ ÂN MÜRÎD-İ, SÂDIK Kİ ÂN VAKT HÂZIR, NE-BÛD AHVÂL-İ ŞEYH-RÂ - Ka‘be’de var-ıdı şeyhüñ bir mürîd, Kamudan ‘âlî vü sıdkı key mezîd
- Yavlak ehl-i ‘ilm ü sâhib-câh-ıdı, Degme işden dünyada âgâh-ıdı
- Düşicek Rûm iline şeyhe sefer, Ol mürîd anda degül-idi meger
- Sordı yâranlarına ahvâlini, Eytdiler şeyhüñ dükeli hâlini
- Kim kazâ ne od bırakdı cânına, Yâ kader ne eyledi îmânına
- Niçe vardı Ka‘be’den Rûm iline, Bagladı zünnârı anda biline
- İrdi takdîr âfeti tedbîrine, Düşdi bir tersâ-beçe zincîrine
- Kamu rahtın ‘ışk yagma eyledi, Saçı küfri anı Tersâ eyledi
- İşi yokdur şimdi kâl u hâl-ıla, ‘Işkı oynar şimdi zülf ü hâl-ıla
- Şimdi sorma şeyhi kim anda n’ider, Rûm ilinde şimdi ol toñuz güder
- Şimdi gören şeyhümüzi iy ‘azîz, Kılmaya yüz yılgı Tersâdan temîz
- Çün mürîd işitdi şeyhüñ hâlini, Bildi nite oldugın ahvâlini
- Döndi yârânlara eydür ol ulu, Kim i ‘avratdan bu yolda siz alu
- Şeyh ile siz yâr olmışmıssañuz, Erlig-ile yola gelmişmisseñüz
- Baglayıçak şeyh zünnârı bile, Baglamak gerek-idi kamu bile
- Ol deñizde yutdı şeyhi çün neheng, Korkudan sizi kaçurdı nâm u neng
- ‘Âşık olan dünyada bednâm olur, Kim eyü ad ister-ise hâm olur
- Yâr eger olur-ısa kâfir dahı, Yâr olgıl yâra vü yalvar dahı
- Çün kişi râhatda hemdem yâr ola, Renc vaktında niçün agyâr ola
- Kamuñuz Tersâ niçün olmaduñuz, Şeyh-ile vü hidmetin kılmaduñuz
- Sanmañuz kim yâr muvâfıklıg-ıdı, Kim bu iş ‘ayn-ı münâfıklıg-ıdı
- Eytdiler yavlak çok eytdük biz aña, Kim niçe ilerü gellüm biz saña,
- Halk içinde mest ü rüsvâ olalum, Sençileyin kamu Tersâ olalum
- Sohbetüñ hakkını terk itmeyelüm, Yaluñuz seni koyup gitmeyelüm
- Senüñ-içün dînümüzi koyalum, Dükeli âyînümüzi koyalum
- Sözümüzüñ gavrına çün irdi şeyh, Maslahat gitmegümüzi gördi şeyh
- Çün kadem urdı ki gire oynına, Gördi kim kayd olısaruz boynına
- Bildi kim bizden meded bulmayısar, Hâli anuñ hâsıla gelmeyiser
- Bizi gönderdi ki yaluñuz kala, Ne diler-ise utanmadın kıla
- Ol mürîd eydür siz anuñ kapusın, Dutmag-ıdı iş ü kılmak tapusın
- Dün ü gün yalvarmak aña kim hakîm, Hazretinde sagala-y-ıdı sakîm
- Hazrete vara-y-ıduñuz kamuñuz, Hakk’a yalvara-y-ıduñuz kamuñuz
- Mu‘tekif bir köşede oturıcak, Zârı-y-ıla el aña götüricak
- ‘Özr-ile dilüñüzi bileyıcak, Şeyhüñüzi Tañrı’dan dileyicak
- Hak ta‘âlâ zâruñuz göre-y-idi, Şeyhüñüzi size irüre-y-idi
- Şeyhi koyup gitdügüñüz sehl ola, Hak kapusından giden nâ-ehl ola
- Çün mürîd ashâba söyler böyle dil, Dükeli ashâbı kalurlar hacîl
- Eydür imdi bu hacâletden size, Ne ziyân u yâ ne assı var bize
ÂMEDEN-İ ÂN MÜRÎD, VE ASHÂB BÂZ, BE-CÂNİB-İ RÛM - Devemüzi her birümüz yidelüm, Gelüñüz kim yine Rûm’a gidelüm
- Mu‘tekif bir gûşede oturalum, Ellerümüz gök dapa götürelüm
- Dilümüzi ‘özr-ile bileyelüm, Şeyhümüzi Tañrı’dan dileyelüm
- Girü kamu Rûm iline geldiler, Hak kapusında mücâvir oldılar
- Çok tazarru‘ kıldılar feryâd-ıla, Kim kaçan rahmet irişe dâd-ıla
- Kırk gün anda dün ü gün oturdılar, Ellerini Hazrete götürdiler
- Eyle zârî kıldılar kim yir ü gög, Ol figândan agladı vü kodı ög
- Topraga göz yaşlarını kardılar, Bir maġârada çile çıkardılar
- Çün tamâm oldı bularuñ çillesi, İrdi İblîsüñ ucına hîlesi
- Ol mürîdüñ kim figânı irişür, Bir okı bir gün nişâna irişür
- Derdinüñ irer devâsı ‘âkıbet, Müstecâb olur du‘âsı ‘âkıbet
- Düşde görür Mustafâ’yı kim gelür, Yüzünüñ ‘aksi gözüñ nûrın alur
- Emr ü nehyi ‘âlemüñ pîrâyesi, Kavl ü fi‘lüñ âdemüñ sermâyesi
- Ol mürîd ayagına düşer anuñ, Kim cihândan gitmesün sâyeñ senüñ
- Şeyhümüz gümrâh olmışdur yolın, Göster aña kim bile sagdan solın
- Mustafâ eydür aña kim iy pâk-bâz, Cümle ashâb ortasında serfirâz
- Şeyh ile Tañrı arasında meger, Bir küdûret var-ıdı key mu‘teber,
- Ol küdûret şol kadar ihdâd-ıla, Aradan gitdi vü az bîdâd-ıla
- Himmetüñ kendü işini işledi, Tañrı şeyhe suçını bagışladı
- Şimdi şeyhüñ derdine irdi devâ, Ol küdûret gitdi vü geldi safâ
- Biz şefâ‘at eyledük Tañrı kerîm, Kim selâmatlıga irdi ol sakîm
- Şimdi ay indi vü çıkdı âfitâb, Küfr ü ‘isyân gitdi vü geldi savâb
- Ne ki şeytân dünyada vîrân kılur, Tevbe bir sâ‘atda âbâdan kılur
- Uykudan uyandı vü âh eyledi, Ol mürîde cem‘i âgâh eyledi
- Çok beşâret virdi vü girdi yola, Tapusında kamu yârânlar bile
- İrdiler ü gördiler bir arada, Şeyhi kim toñuz güder bir derede
- İlla yavlak hâlete düşmiş ‘azîm, Kamu suçını bagışlamış Kerîm
- Hem başından yire bürgüsin komış, Hem toñuzları salıvirdüm dimiş
- Oda yakmış kâfir olmak tonını, Pâre pâre eylemiş pîlûnını
- Gözlerinden kan akıtmış yaş-ıla, Hem sımış nâkûsını bir taş-ıla
- Hem çelîpâsın bırakmış yabana, Kesedurur şeyh zünnârın yana
- Dîne degşürmiş yene tersâlıgı, ‘İzze irürmiş girü rüsvâlıgı
- Gördi yârânlarını kim çıkdılar, Dîn-ile şeytân tılısmın yakdılar
- Haclet-ile şermsâr oldı ‘azîm, Hasret-ile cenneti kıldı cahîm
- Na‘ra urdı mest düşdi ortaya, Şûrişiyle dökdi tagı dereye
- Eyle zârılıg-ıla zâr agladı, Kim felekler hâtırını tagladı
- Hikmet ü Kur’ân tefsîr ü haber, Gitmiş-idi hâtırından ser-be-ser
- Girü geldi kamu şeyhüñ yâdına, İrdi Deyyân dîninüñ feryâdına
- Degme yârı çün görür bu nûrı çok, Kendüzini çün görür kim nûrı yok
- Niçeme kim küfri dînden fark olur, İlla hacletden arakdan gark olur
- Şâdılıgı menzilini gam dutar, Hayfa geçmiş ‘ömr-içün mâtem dutar
- Çün görürler şeyhi zâr u dil-figâr, Şâdi vü gam arasında bî-karâr
- Çün utandugın bulardan bildiler, Kamu yârânlar katına geldiler
- Cem‘-ile insâfa durdılar kamu, Cânların şükrâne virdiler kamu
- Eytdiler şeyhe ki iy dîn ulusı, Resm üstâdı âyin ulusı
- Şimdiden girü saña gam hôş degül, Bu ‘arûsîlerde mâtem hôş degül
- Vasl geldi gitdi hicrân yirine, Küfr gitdi geldi îmân yirine
- Çün şefâ‘at eyledi Hak’dan Resûl, Kim girü îmân seni kıldı kabûl
- Sen hakîkat bil ki yüz ‘âlem günâh, Mahv ola çün kim kıla ‘âsi bir âh
- Rûm ilinde büt-perest olan girü, Hak-perest olmaga geldi ilerü
- Gusl kıldı şeyh ü girdi hırkaya, İy ‘acab bu kamu hayr u şer neye
- Tevbe suyı hışm odın söyündürür, Rahtını yazuklaruñ köyündürür
- Her ne sa‘y-ıla kim anda itdiler, Ol aradan şeyhi alup gitdiler
- Şeyhi yola geldügin çün bildiler, ‘Âkıbet yol ‘azmini çün kıldılar
- Ol gice tersâ kızı düşde görür, Bir güneşi kim kenârına girür
- Söyler aña ol güneş kim ragbet it, Şeyh gitdi sen dahı ardınca git
- Mezhebin dut dînine inan anuñ, Kim ola rûşen kamu cânuñ tenüñ
- Ol senüñ dînüñe girdi bî-mecâz, Sen hakîkat dînden olma bî-niyâz
- Yoldan eyletdüñ gir anuñ yolına, Yoldaş ol çünkim yola geldi yene
- Dünyada dînüñ kemâlüñ olısar, Âhiretde ol helâlüñ olısar
REFTEN-İ DUHTER-İ TERSÂ, BERÂY-I ÎMÂN ÂVERDEN, DER PEY-İ ŞEYH - Çün uyanur uykudan kız hûb u hôş, Göñli içinden virür nûr ol güneş
- Od içinde göñli mum gibi yanar, Gözlerinden yaş yirine kan iner
- İrdi bir hâle ki hemdem bulmadı, Yidi bir zahmı ki merhem bulmadı
- Sabrı gitdi vü karârı kalmadı, Hîç işinde ihtiyârı kalmadı
- Bî-dil ü âşüfte vü rüsvâ olur, ‘Âşık-ı şûrîde vü şeydâ olur
- Ne cefâ kim şeyhe ol kıldı, girü, Birisine biñ cezâ buldı girü
- Añsuzın bir derde ogradı ‘aceb, Eyledi ol derde dermânın taleb
- Şeyh dînine ‘aceb sâdık olur, Nâgehân ma‘şûk-iken ‘âşık olur
- Yalın ayak baş açuk girür yola, Kim ‘aceb şeyhi girü kanda bula
- Ol kamu kibr ü delâl u gunc u nâz, Gitdi vü kaldı kıza mûnis niyâz
- ‘Işkı yilinden çırâgı söyinür, Nâzük endâmı güneşden köyinür
- Ol ki yüz göstermez-idi gözlere, ‘Anberîn saçı bulaşur tozlara
- Yolı bilmez vâlih ü hayrân gezer, Tagda taşda zâr u sergerdân gezer
- Girü şeyhe gösterür düşde Çalab, Kim girü dön, ol kızı kılgıl taleb
- Çün peşîmân oldı vü geldi yola, Şimdi anı istemeñ vâcib ola
- Çün bizüm dînümüze ŝâdık-durur, Şimdi sen ma‘şûk ol ‘âşık-durur
- Uykudan şeyh öyle bî-hôd uyanur, Kim gören ol şeyhi bir şeydâ sanur
- Geldüği yola girür dahı gider, Gör kim ol ashâbı herbiri n'ider
- Şeyhüñ ardına düşerler kamusı, Hem yöresine üşerler kamusı
- Şeyhe eydürler dükeli yalvaru, Kim yolumuzdan neye döndüñ girü
- Ögüñe düşdi meger ol dilsitân, Pîle yâd oldı girü Hindûsitân
- Kendüzüñi girü tersâ kılmagıl, Halk içinde bizi rüsvâ kılmagıl
- Güç ile bulduk senüñ dermânuñı, Küfre degşürme girü îmânuñı
- Şeyh çün sözlerini gûş eyledi, Düşde gördügin bulara söyledi
- Çün bular ol hâleti işitdiler, Dükeli şeyh-ile bile gittiler
- Gördiler kim ol kız ırakdan gelür, Nâle vü feryâd u zârîler kılur,
- Hâm-iken çün ‘ışk odından ol bişer, Yalvarur şeyhüñ ayagına düşer
- Eydür iy şeyh-i cihân u ehl-i dil, Senden el-hak yavlak oldum ben hacil
- Bilmedin saña cefâlar eyledüm, Hem delim bîhûde sözler söyledüm
- Ben anı kıldum ki benden yaraşur, Sen anı kılgıl ki senden yaraşur
- Ben delim itdüm saña kıldum cefâ, Ol cefâya sen kerîm eyle vefâ
- Derdüme lutf eyle dermân ‘arza kıl, Küfri kodum baña îmân ‘arza kıl
- Şeyhe düşde gördügin şerh eyledi, Ol güneş kim düşde aña söyledi
- Kim seni şeyhe helâl eylemişüz, İkiñüz hicrin visâl eylemişüz
- Şeyh eydür hôd suçuñ bagışlayam, Degme cevrüñe yüz eylük işleyem
- İlla seni almaġa kuvvet kanı, ‘Ömr sürmege bile müddet kanı
- Çün günüm taġ başına irdi benüm, Sen hilâl-ıla ne bedr ola canum
- Koca hergiz inana mı güçine, Çünki ‘ömri irmiş ola uçına
- Kuvvetüm yok çün hakuñdan çıkmaġa, Şehvet-ile ‘akl evini yıkmaġa
- Sen meger kim dutmaduñ benden melâl, Âhirette olasın baña helâl
- Ol kız eydür sen du‘â kıl kim benüm, Kabz ide Tañrı ileyüñde canum
- Kim cihânda ayruġı çün almayam, Âhiretde senden ayru kalmayam
- Baña çünkim olmadı senden visâl, Hâşa kim ayruk kişi ola helâl
- Dünyada ko ileyüñde öleyim, Âhiretde girü seni bulayım
- Bikr öleyim ko hayâtum kalmasun, Senden artuk beni kimse almasun
- Şeyh çün eyler du‘â kim kız öle, Kamu yârânlar âmîn dirler bile
- Şeyh ileyinde şehâdet getürür, Şeyh anı bir dem dizinde yaturur
- Tañrı Tersâ kızına îmân virür, Secde eyler Tañrı'ya vü cân virür
- Şeyh ü yârânlar kamu ol hasrete, Agladılar ol ‘acâyib hâlete
- Dükeli bile namâzın kıldılar, Bî-vefâlıgın cihânuñ bildiler,
- Kamu hâlin çünki tertîb itdiler, Gûra kodılar anı vü gitdiler
- Aldı mevt anuñ hayâtını dahı, Yazdı çarh anuñ berâtını dahı
- Bî-muhâbâ dehr-i mekkâr âdemî, Bî-vefâ dünyâ vü gaddâr âdemî
- Çün bu sırrı asl kavmi bildiler, Yitmiş ev kamu Müsülmân oldılar
- Bir Müsülmân kâfir oldı bir zamân, Kim ola bir kız Müsülmân nâgehân
- Gûrınuñ üstine nûr indi ‘azîm, Kim bu kıza rahmet eyledi Kerîm
- Ança rahmet ol hazâyinde ola, Kim bize vü kamuya rahmet kıla
- Bir kişi bu dâsitânı eylemiş, İlla lafzın key çöpürdek söylemiş
- Eski bizden hûriye ton eylemiş, Bir keçeden aya pîlven eylemiş
- Vezn-içün lafzuñ gidermiş harfini, Artuk eksük söylemiş söz sarfını
- Şimdi Gülşehrî geyürdi bu aya, Lefgerî tonlar ki benzetdi baya
- ‘Anber-ile saçın ördi sünbülüñ, Göñlegin atlasdan eyledi gülüñ
- Söz hurûfın artuk eksük kılmadı, ‘Âlim añladı vü câhil bilmedi
- Tañrı’nuñ kudretlerin yâd eyledi, Mustafâ'nuñ cânını şâd eyledi
- Böyle rengîn böyle datlu böyle ter, Husrev ü Şîrîn sözi oldı meger
ÂMEDEN-İ TÛTÎ PÎŞ-İ HÜDHÜD, DERMİYÂN-I MURGÂN VE, ‘ÖZR ÂVERDENEŞ - Geldi tûtî ortaya şekker saça, Sözlerinden dürler ü gevher saça
- Agzı tolu şekker ü tonı yeşil, Saru ayagı vü minkârı kızıl
- Dir benem kim söylerem şekker gibi, Sebz-pûşam Hızr peygamber gibi
- Çünki Hızr oldum baña uçmak gerek, Varuban Âb-ı hayât içmek gerek,
- Âb-ı hayvân istemedin bes n’ide, Hızr kim bâkî kala bu dünyede,
- Ben şeker yirem kim uçam sâz-ıla, Perdelerde söyleyem âvâz-ıla
- Çün Sipâhân'dan Hicâz'a irişem, Bunça dürlü savt u sâza irişem
- Çün Rehâvî'den ‘Irak'a yüz dutam, Zühre'nüñ çengini avc-ıla utam
- Degme kez ‘Attâr kim Rum'a gele, Bir dükândan şekkeri satun ala
- Baña her nâ-ehl her bir hîç-kes, Hayf ola kim eyleye demür kafas
- Bu yola varan kişiler tîz ölür, Âb-ı hayvânı içen bâkî kalur
- Neye bunça dünyada tîz ölelüm, Bir iki yıl ko bizi dirilelüm
- Ölüm içinde ola naks u zevâl, Dirlig-ile âdemî bula kemâl
- Hiddet ehli ihtimâle irmeye, Tîz ölen kişi kemâle irmeye
- Puhteler dirlig-ile devlet bulur, Hâm olur ol kim yigitlikde ölür
- Nevbahârı görmeden bülbül gibi, Öldürürsin sen bizi bir gül gibi
- Ben ki Mısr'uñ kârvânın urmışam, Dünyada şekker dükânın kurmışam
- Ben şeker karışdurur-ısam güle, Mısr'a degin Rûm ili şekker tola
- Böyle ter dîbâce vü datlu şeker, Husrev ü Şîrin sözi ola meger
- Degme kez ‘Attâr kim Rûm'a gele, Şekkeri benüm dükânumdan ala
- Degme dürr-içün güherden eyleyem, Mantıku't-tayr’ı şekerden eyleyem
- Kûh-ı Kâf'a girü sîmurg uçsa yig, Tûtiye Âb-ı hayâtı içse yig
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, TÛTÎ-RÂ BE-HİKMET Ü ‘İLM-İ, DEKÂYIK - Hüdhüd eydür ġarra olmaġıl aña, Kim Hümâ dirler bu dünyâda saña
- Hüdhüd eydür garrasın kendüzüñe, Anuñ-ıçun sevinürsin sözüñe
- Zehr içe er kim şeker sözler diye, Tıfl ola kim dem-be-dem şekker yiye
- Tûtinüñ hôd dâsitânı çok-durur, İlla hîç lafzında ma‘nî yok-durur
- Herze sözler-ile dilini biler, Âdemîleri gün uzun yüpiler
- Çün sözüñ bî-tu‘m reng ü bû-durur, Ne şeker kim yir-iseñ agu-durur
- Ehl-i dil dünyâ-y-ıla barışmaya, Dîn ile dünyâ bile karışmaya
- Eyle dut kim dünyaya hôd gelmedüñ, Pâdişâhuñdan henûz ayrılmaduñ
- Niçe bu dünyâda bâkî kalasın, Kendü sultânuñdan ayru olasın
- Bî-vefâ erden vefâ istemegil, Fâni ‘âlemden bekâ istemegil
- Âb-ı hayvân isteme dirlig-üçün, Asluña kavışıgör birlig-üçün
- Her kim ol dîv olmadın merdüm-durur, Dirlik adsuz kişiye ölüm-durur
- Dünyada yüz yıl eger uçar-iseñ, Âb-ı hayvân suyını içer-isen
- ‘Âkıbet çün ölmege inanasın, Dirligi Gülşehri'den ögrenesin
- Bu mukayyed zâtuñı terk idegör, Dahı mutlak zât-ıla var hôş otur,
- Anuñ-ıla bâki olġıl iy delü, Külli şey'in hâlik illâ vechehu (28/88)
- Bu mesel kim ‘ışk mülk ü mâlıdur, Hızr-ıla ol bir velî ahvâlıdur
DÂSTÂN-I HIZR VE ÂN VELÎ, Kİ HIZR-RÂ BE-REFÎKÎ KABÛL, NE-KERD - Hızr bir yolda sataşdı bir ere, Kim gider bir yolda ol er bir şara
- Gördi kim ol er erenlerden-durur, Bildi kim Hakk’a irenlerden-durur
- Ol ki Deyyân sırrına dânâ-y-ıdı, Çehresinde gün gibi peydâ-y-ıdı
- Çün selâm virdi vü kıldı ihtirâm, Hızr eydür ol ere kim iy imâm
- Bir iki gün bile sohbet kılalum, Degme sözüñ hadd ü resmin bilelüm
- Yöreden nâ-mahremi koruyalum, Biribirümüz-ile yorıyalum
- Ol er eydür sen hezârân cehd ide, Dirligüñ çok olmag-ıçun dünyede
- Zulmete düşdüñ nere kim geçesin, Âb-ı hayvân çeşmesinden içesin
- Dünya görmek terkini kılmayasın, Haşr günine degin ölmeyesin
- Ben dilerem kim aña cânum virem, Dirligümi ölümüme degşürem
- Dünyaya hîç istemezem kim bakam, ‘Ömr bünyâdın dilerem kim yıkam
- Bulsa-y-ıdum işbu dem öle-y-idüm, Andan ayru ben niçün ola-y-ıdum
- Ölmek ansuz diri olmakdan delim, Yig-durur yüz ‘illet ile iy hakîm
- Çün dilemezsin ki hergiz ölesin, Sen kaçan benüm harîfüm olasın
- Hızr-ısañ sen dünyada iy nâmdâr, Ben Muhhammed yolın itdüm ihtiyâr
- Var Muhammed ümmetinde âdemî, Kim anuñ Hızr olımaya hemdemi
- Dünya dirligi gerek-ise saña, Ansuz olmah yig dirilmekdin baña
- Her kim ansuz diri kala ‘âkıbet, Dirlige irmeden öle ‘âkıbet
- Var kişi bu dünyada yol bulmaga, Kim begenmez Hızr’ı yoldaş olmaga
- Anda kim Bûlkâsım u Kur'ân ola, Hızr u Mûsâ vâlih ü hayrân ola
- Ahmed-ile revnaka geldi cihân, Ayrugından bir kelîsâ var nişân
- İlerürek öl ölümden bir zamân, Diri kal Gülşehri gibi câvidân
ÂMEDEN-İ TÂVÛS PÎŞ-İ HÜD-, HÜD VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ, DER MİYÂN-I MURGÂN, - Geldi tâvus ortaya yüz nâz-ıla, Girdi söze ‘izzet ü i‘zâz-ıla
- Kim dilümi ‘özr-ile göñlüm biler, Tañrı'dan firdevs uçmagın diler
- Bir zamân uçmak kapuçısı-y-ıdum, Uçmaguñ bir key tapuçısı-y-ıdum
- Nâgeh uçmakdan beni bir hâl-ıla, Sürdürür İblîs yüz biñ al-ıla
- Gerek uçmakdan çıkan key dürişe, Tâ meger kim girü andan irişe
- Her işe kim ulular başladılar, Dükelin uçmag-ıçun işlediler
- Uçmaga iriçegin ayruk baña, Hâcet olmaz iktidâ kılmak saña
- Tâvus agı nite sîmurgı dutar, Tâvusa uçmaga irdügi yiter
- Her ne yoldan eyler-ise ülfeti, Tâvusuñ sîmurga yokdur nisbeti
- Uçmag-ıçun her yola varmak gerek, Uçmaga iriçegin durmak gerek
- Hûr-ıla aldamaya kimse bizi, Yârumuzuñ uçmaga beñzer yüzi
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, TÂVUS-RÂ - Hüdhüd eydür eyle dut kim gidesin, Cennete sultânsuz anda n'idesin
- Pâdişâhı istegil sen görmege, Yohsa ev çok bulasın oturmaga
- Güneşe irişene kul ola ay, Şâhı bulana tufeyl ola saray
- Konuga hoşdur sarây-ı zer-nigâr, Biz ev issin isterüz iy nâm-dâr
- ‘Âşıkı ma‘şûk-ıla seyrânda bil, Kanda kim yâr-ısa bizi anda bil
- Uluları mahdum-ı sultân sana, Nakş-ı dîvâra meger tıfl aldana
- Olmayıçak Hak civarında mukîm, Yig ola tamu bil uçmakdan delim
- Bize yâri gösterüñ kim görelüm, Çehresin ü yâ nişânın virelüm
- Kılduñ-ısa huldı hızlandan temiz, Var anuñ gökçek yüzin gör iy ‘azîz
- Halk evi yâ bâg u yâ eyvân-durur, Sâhibi Gülşehri'nüñ sultân-durur
- Size eyvân u bize sultân gerek, ‘Âma lokma ‘ârife Lokmân gerek
MESEL DÂSTÂN-I BEHİŞTİYÂN, Kİ BÎ-HİSÂB U KİTÂB U İCÂZET, RIDVÂN DER BEHİŞT DER ÂMEDE - Tañrı adı sözümüzi añladur, Halka vü ma‘nîlerini tañladur
- Çün Resûl'e biz viribirüz selâm, Nazma irür yüz kelâm u biñ nizâm
- Dünyayı ol yig ki terk eyleyevüz, Âhiret bâzârını söyleyevüz
- Eydelüm âzâd erenler sözini, Şekkere karışduruban tuzını
- Haşr güninde ki hakdur olısar, Her biri işledügini bulısar
- Bir cemâ‘at uçmak içinde revân, Gezer-iken degme bir yaña devân,
- Gördi Rıdvân bunları kim her biri, Âdemîdür taşradan gelmiş çeri
- Yüzlerinüñ pertevi ‘arşa irer, Her biri bir agaç almasın direr
- Her biri bir âdemî kim yüz perî, Olmaga lâyık bularuñ çâkeri
- Ol biri kevser suyın buña saçar, Bu varur tesnîm havzından içer
- Birisi hamr ırmaġı câmın dutar, Biri süd ırmagını bala katar
- Biri su ırmagına girür yüzer, Selsebîlüñ çeşmesi havzın düzer
- Ol birisinüñ harîfi anda hûr, Bu birisine şarâb olmış tahûr
- Ol biri güreş dutar gılmân-ıla, Ol biri işret ider vildân-ıla
- Hûriler hayrân bularuñ yüzine, Çarh vâlih bunlaruñ ılduzına,
- Uçmak ehli bunlaruñ peyrevleri, Tûba agacı dibinde evleri
- Çün girür Rıdvân ki yüz biñ sâz-ıla, Bunlar uçmakda yörürler nâz-ıla
- Eydür iş bunlar ‘aceb çün irdiler, Uçmaga kangı kapudan girdiler
- Kapuçı benem buları görmedüm, Bir kapudan bunlara yol virmedüm
- Kangı yoldan bunlar irmiş olalar, İy ‘aceb bunda vü girmiş olalar
- Eytdi iy uçmakda gezen kişiler, Kim güneş gibi yüzüñüz ışılar
- Kangı kapudan girüben geldüñüz, Uçmaga vü ni‘metini bulduñuz
- Bunlar eydür biz kapu ne görmedük, Kapu yolından behişte girmedük
- Eydür âhir kapuçı Rıdvân sizi, Gördi vü yol virdi size kendüzi
- Bunlar eydür biz kapuçı görmedük, Bunda Rıdvân hükmi-y-ile girmedük
- Eydür âhir cân alıçı cânuñuz, Alıcak getürdüñüz îmânuñuz
- Bunlar eydür cân alıçı almadı, Cânumuzı vü katına gelmedi
- Eydür âhir dünyâdan çün gitdüñüz, Gûr içinde ölüben çok yatduñuz
- Bunlar eydür biz ölüm ne görmedük, Ölüben sinüñ içine girmedük
- Eydür âhir Münkir’i çün gördüñüz, Hem Nekîrîn’üñ cevabın virdüñüz
- Bunlar eydür biz Nekîr'e irmedük, Münkir'üñ dahı yüzini görmedük
- Eydür âhir daşra mahşer günini, Görüben işitdüñüz sûr ünini
- Bunlar eydür mahşeri biz bilmezüz, Bunda sûr ünin işidüp gelmezüz
- Eydür âhir çün sırâtı geçdüñüz, Tamuyı görüp behişte kaçduñuz
- Bunlar eydür biz sırâta irmedük, Tamu var mı yok mı hergiz görmedük
- Eydür âhir tartıluban geldüñüz, Hem terâzûda vü cennet bulduñuz,
- Bunlar eydür biz terâzû görmedük, Dartılup uçmak içine girmedük
- Eydür âhir çün hisâbı virdüñüz, Uçmaga andan gelüben girdüñüz
- Çün dürüst oldı hisâbuñuz tamâm, Andan oldı yirüñüz dârü’s-selâm
- Bunlar eydür kimsene bizden hisâb, Sormadı vü ne su’âl u ne cevâb
- Eydür âhir işüñüz çün sag-ıdı, Nâmeñüz sag elüñüzde agıdı
- Bunlar eydür nâmeyi biz n'iderüz, Nâmeler yazan katına giderüz
- Çün görür Rıdvân ki bunlaruñ dili, Bir söz eydür ki hal olmaz müşkili
- Eydür âhir işüñüz nite-y-idi, Bunda gelmekden sebeb bes ne-y-idi
- Bunlar eydür dünyada yörür-iken, Yaramazı yöreden korur iken
- Nâgehân her birümüz añdı anı, Renc ü sayru kıldı vü soldı teni
- Döşegi içinde çün yumdı gözin, Açıcak uçmakda buldı kendüzin
- Bî-su'âl u bî-cevâb u bî-hisâb, Bî-kitab u bî-‘anâ vü bî-‘itâb
- İşbu kamusın ki sorarsın bize, Görmedük irişdük işbunda size
- Eydür âhir ne ‘amel işler-idüñ, Dünyada vü ne söze başlar-ıduñ
- Kim size bu menzilet bagışladı, Hak ta‘âla vü bu lutfı işledi
- Dünyada peygamberüñüz kim idi, Hak yolında rehberüñüz kim idi
- Yâr-ıla bâzârumuz mihr ü vefâ, Dünyada peygamberümüz Mustafâ
- Anda kim yalan kılurlar hıdmeti, Biz dahı gerçek Muhammed ümmeti
- Dilemez-idük ki bizi ögeler, Hoş gelür-idi ki bize sögeler
- Kimse bizi göze getürmez-idi, Sözümüze i‘tibâr itmez-idi
- Ol kadar eskimiş-idi tonumuz, Kim buçuk pul degmez-idi onumuz
- Kimse bardakdan bize su virmege, Yigrenürdi yüzümüzi görmege
- Olmadı hîç anuñ-ıçun âhumuz, Kim yog-ıdı halk içinde kâhumuz
- Kim bizi dögsedi yüz gam yir-idük, Hak bizi dögen elinde dir-idük
- Bizden ol işlerde kim sorduñ-ıdı, Konşılar cümleçügi hoşnûd-ıdı
- Ne ‘amel kılup bu kadra irdüñüz, Kankı safdan işbu sadra irdüñüz
- Bunlar eydür bizde belli bir ‘amel, Yog-ıdı kim bulayıduk bir mahal
- İlla yavlak hulkumuz eyü idi, Hak yolında kavlumuz togru idi
- Kendümüze her ne kim diler idük, Halka dahı eyle duş biler-idük
- Her ne kim kendüye inanur-ıduk, Ayruga dahı anı sanur-ıduk
- Kimsenüñ mâlına kasd eylemedük, ‘Ömrümüzde bir yalan söylemedük
- Kimsenenüñ gaybetini dimedük, Kardaşumuzuñ etini yimedük
- Dükeline i‘tikâdumuz dürüst, Var-ıdı vü kendü hakkumuzda süst
- Tañrı'nuñ halkı cihânda çog-ıdı, İlla hîç bizden alurak yog-ıdı
- Dükelinden biz aluyuz dir-idük, Dünyada vü ot kökini yir-idük
- Âhiretde kamudan yig eyledi, Hak bizi vü cennetinde toyladı
- N’iderüz biz cenneti gülzâr-ıla, Bize Deyyân’ı gerek dîdâr-ıla
- Çün bizüm maksûdumuz sultân-durur, Cennet ansuz bize bir zindân-durur
- Çün aña irdük ne cennet ne sırât, Deve kaçan geçe fî-semmi’l-hiyât (7/40)
- Çün görür Rıdvân ki bunlar hâs-ımış, Dünyada mahlasları ihlâs-ımış
- Bu sözi añlar u bu sırrı bilür, Ol cemâ‘at hâline hayrân kalur
- Eydür iy kendülerini terk iden, Sûreti koyup ma‘ânîye giden
- Çün sizüñ dîdâra meylüñüz-durur, Cennet ü hûrî tufeylüñüz-durur
- Ulularuñ sâhibi sultân ola, Tıfl elinde gül ile reyhân ola
- Çün Muhammed'den açarsız siz kapu, Bize vâcibdür size kılmak tapu
- Kendüzin kor ise Gülşehrî ire, Cennete vü Tañrı dîdârın göre
- Dikeni köyündürüñ kim gül kala, Gül dahı gider-ise bülbül kala
- Çün felek nâsa çala nây-ı nefîr, Ebşirû yâ kavm kad câ'el-beşîr
ÂMEDEN-İ HÜMÂ PÎŞ-İ HÜDHÜD, DER MİYÂN-I MURGÂN, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ - Kibr ile ara yire geldi hümâ, Kamu kuşlar pâdişahlıgın uma
- Kim benüm sâyemde er sultân olur, İrmeyen sâyeme sergerdân olur
- Anda kim her derde dermân ben kılam, Kamu sultânlara fermân ben kılam
- Ol kişi kim ayrugı sultân kıla, Hem deger aña ki sultânlık bula
- Pâdişahlarda nişânum göreler, Sâyemi Selçukîler’den soralar
- Kayser ü fagfûr u Keykâvüs ü Cem, Urmadılar dünyada bensüz kadem
- Ben virem sultânlıgı Keyhusrev'e, Benden ire padişâhlık Hüsrev'e
- Ben virem Efrîdin'e sultânlıgı, İrürem Kisrî'ye Nûşirvânlıġı
- Ben var-iken kim ola ayruk kişi, Kim başarmaġa yaraya bu işi
- Bir gedâyı şeh kılam çün bakavam, Bakmadugum pâdişâhı yıkavam
- Et yimeyüp kâni‘ olayım direm, Anuñ uçun günde bir süñük yirem
- Âdemî'nüñ ‘ilm-ile işi biter, Yoksa bu it nefse bir süñük yiter
- Anda kul olınca sîmurga Hümâ, Bunda ol yigrek ki sultânlık uma
- Her ki sultânlıġı itdi ihtiyâr, Kullıg-ıla ne geçürsin rûzigâr
- Dünyada niçe ki fikret kıluram, Şâh u sultân kendüzümi bilürem
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, HÜMÂ-RÂ PÎŞ-İ MEV‘İZE, VÜ MA‘RİFET - Hüdhüd eydür garra olmagıl aña, Kim Hümâ dirler bu dünyâda saña
- Katı ot gerek ki düşe cûşa dîk, Yüz hümâ sîmurga kul olsa yik
- Anda kim sîmurg sultânlık kıla, Kamu sultânlar gerek kim kul ola
- Mahfel içinde becid çok söyleme, Kadrüñi bil kendüñi medh eyleme
- Çün et etmek hısmınuñ oglanısın, Bir süñüge it gibi uzanasın
- Et yiyenden pâdişâhlık çün gide, Bir süñük yiyen ne sultânlık ide
- Şâh olam diyüp esâsuñ yıkmagıl, Kullıġuñdan dahı bârî çıkmagıl
- Anda kim sîmurgı sultânlar öge, Bir Hümâ'ya kanda sultânlık dege
- Sen deñiz olmaduñ-ısa bir göl ol, Şâhlıgı saña koduk dek bir kul ol
- Kim ola Kisrâ ki hakanlık kıla, Dünyada sultânlıgı da‘vî kıla
- Serv eger olmaduñ-ısa bir gül ol, Şâhlıgı saña koduk dek bir kul ol
- Kûh-ı Kâf eyvânına çün varasın, Anda sultân kim idügin göresin
- Gelür-iseñ bu yola var yarak it, Yohsa gelme bizüm-ile töne git
- Ad-ıla Gülşehri sultânlık kıla, İlla kendü nefsine ‘âdil ola
- Bu mesel ol şâh ‘adlin söyledi, Kim ol oġlaçuġ-ılan ‘adl eyledi
MESEL DÂSTÂN-I PÂDİŞÂH-I, RENCÛR VE KÛDEK-İ MA‘SÛM - Tañrı ‘âdildür sever ‘âdilleri, Hal kılur tevfîk-ıla müşkilleri
- Tañrı ‘âdildür kılur ‘adli tamâm, Cenneti ‘âdillere eyler makâm
- Tûtiler gibi şekerler yiyelüm, ‘Adl içinde bir hikâyet diyelüm
- Kim meger bir pâdişâh sayru idi, Râhatından renc-ile ayru idi
- Eyle renci sa‘b-ıdı derdi ‘azîm, Kim ‘ilâcın añlamaz-ıdı hakîm
- Çok hakîmler şâh dirşürmiş-idi, Her birisinden devâ sormış-ıdı
- İttifâk eyler dükelçügi aña, Kim bir oglan zehresi gerek saña
- Kim ol oġlan işbu sûretlü ola, Bu ‘ilâca key zarûretlü ola
- Bu sıfatlu isteyü çün geldiler, Şarda bir eskiçi oglın buldılar
- Şeh çün andan buldı sıhhat dânesin, Okıdı atası-y-ıla anasın
- Altun akça anlara bildürmege, Almaga ol oglanı öldürmege
- Ata ana çün kim altun gördiler, Oglanı öldürmeg-içün virdiler,
- Niçe kim oglan ataya anaya, Kuş niçe yapışur-ısa dâneye
- Ata ol oglançugın döger-idi, Ana ol oglançuga söger-idi
- Çün ümîdin kesdi ata anadan, Kim yadırak buldı yüz bîgâneden
- Bakdı ol mahfil içinde kâdıya, Kim ‘acab bu da‘vaya ol ne diye
- Kâdı dahı fetvi virdi kim duruñ, Oglanı pâdişah-ıçun öldürüñ
- Bu ki bir iklîm isi-durur devâ, Bulmaġ-ıçun ol ölür-ise revâ
- Bir kişi pâdişah içün öldügi, Yig ki sultân bunça zahmet gördügi
- Virdiler oglanı cellâd eline, Kim iki böle vü ödi bulına
- Oglan ol dem gök dapa bakdı girü, Güldi vü boynın uzattı ilerü
- Pâdişah eydür neye güldüñ bu dem, Kim vücûduñ olısar küllî ‘adem
- Aglamak gerek ki bu hâletde cân, Olısar endâmuñ içinden revân
- Sen gülersin bu ‘aceb hâlet-durur, Kim bu işe aġlamak âlet-durur
- Oglan eydür evvel ata anadur, Kendü oglına kim eylük sanadur
- Ata ana külli terküm urdılar, Altunı benden delim yig gördiler
- Da‘viyi kâdî keser kâdî dahı, Fitvi virdi kanuma râzî dahı
- ‘Adl sultân işidür kim işleye, Ben garîbüñ cânını bagışlaya
- Çünki benüm boynumı ol şâh ura, Kim-durur kim beni andan kurtara
- Yüz göge dutdum ki haşmuñdan benüm, Kurtarıvire meger kim Hak cânum
- Aglamak vaktında güldügüm hemân, Uşbu-y-ıdı iy Hudâvend-i cihân
- N'ideyim aklı tene güldürmedüm, Kim ölürem kimseyi öldürmedüm
- Hükm çün en-nefse bi'n-nefsi ola hâs (5/45), Kimi öldürdüm ki eylersin kısas
- Ata anadan vefâ bulımadum, Kâdıdan insâfumı alımadum
- Pâdişah beni günehsiz öldürür, Bu ta‘accüb ben garîbi güldürür
- Çün nasîbümüz sitemdür n'idelüm, Hasm çün girü hakemdür n’idelüm
- Çün dınamazuz cihânuñ şâhına, Yüz cihân yaradanuñ dergâhına
- Dutalum kim hal kıla bu müşkili, Hakdan añlada saña bu bâtılı
- Suçsuz öldürmekde yog-ısa günâh, Ben öleyim dek sag olsun pâdişâh
- Şâh çün işitdi ol oglanuñ sözin, Eyledi yavlak melâmet kendüzin
- Kim şifâ bulmak-ıçun birez tenüñ, Od içinde yanısar yıllar canuñ
- Yâ sahîh eylemek-içün bir teni, Öldürürsin bî-günâh bir oglanı
- Anda kim her derde dermân kıldılar, Her yaradılmışa bir cân virdiler
- Nitekim sen sayruya dermân gerek, Âhir ol oglana dahı cân gerek
- Ayruk itse bu güci sultân anı, Def‘ idüben kurtara-y-ıdı beni
- Çün buña sultândan ola güç ‘acab, Kim ola def‘ine ‘âlemde sebeb
- Sen dilersin kim bu sayrulık gide, Âhir ol ölmege nite sabr ide
- Ne dise eydür ölümden dut anı, Kim ola sayrulıga râzı teni
- Rence çün senüñ tenüñ râzı degül, Pes nite eydür aña kim gel sen öl
- Kendüzüñe sanmaduguñ zînhâr, Sanma ayruga dahı iy nâmdâr
- Ölse yigdür renc-ile yüz pâdişâh, Öldürinçe bir za‘îfi bî-günâh
- Öpdi ol oglanuñ iki gözini, Kıldı âzâde begendi sözini
- Kendüzine hâŝekî kıldı anı, Ata gibi ohşadı ol oglanı
- Çün bagışlar husrev anuñ cânını, Viribir Hak derdinüñ dermânını
- Pâdişah çün anı âzâd eyledi, Göñlini ol gussadan şâd eyledi
- Hak dahı bir haftadan soñra devâ, Virdi ol rence ki oldı key safâ
- Ol ne dârûdur ki ‘ayn-ı derd-ile, Kim öle bir şahs ol dermân bula
- Dünyada sen renci kılgıl ihtiyâr, Râhatı ayruklara eyle nisâr
- Zâlim olma degme bir sultân gibi, ‘Âdil ol Dârâ vü Nûşirvân gibi
- Dilüñi Gülşehri gibi bilegil, Derdüñe dermân Çalap'dan dilegil
- Rızkuñ ol vire ki Kur'ân'da yakîn, Didi kim vallâhu hayru'r-râzıkîn (62/11)
- Her birisi çün bir iklîmi ala, Gülşarı'nuñ issi Gülşehrî ola
- Gülşarı’n Gülşehri çün mülki yazar, Sen gid ol hôd kendü milkinde gezer,
- Aslan avı dilküler işi degül, Her felek burcuñ yüzi taşı degül
ÂMEDEN-İ BAT PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ - Geldi kaz ortalarına key arı, Kim hemîşe su içindedür yiri
- Kim benüm arılıgum peydâ-durur, Guslgâhum dünyada deryâ-durur
- Zâd u rûzumuz bizüm suda-durur, Kim deñiz gögsümüze degin gelür
- Biz susuz bir lahza sabr idemezüz, Anuñ-ıçun bir yaña gidemezüz
- Kuşlaruñ ben zâhidiyem dünyada, Suyı zâhidler çok işe ilede
- Günde yüz biñ guslı artuk eylerem, Yüz biñ azdur ben dahı çok iderem
- Geçerem yüz biñ deñiz gibi göli, Kim etegüme anuñ degmez öli
- Çün benüm añladugum bir sır-durur, Deñiz-ile yazı baña bir-durur
- Geh velî gibi havâda uçaram, Geh deñizleri gemisüz geçerem
- Ben bu zühd ü arılıg-ıla kaçan, Olmayam müzdi yazugından seçen
- Zâhid ol-durur ki tapu üstine, Döşeye seccâdesin su üstine
- Şehd susuz baña bir agu-durur, Baña su göster ki cânum su-durur
- Kaz kaçan sîmurg-ıla dözebile, Kaza ol yig kim suda yüzebile
- Tañrı bizi yurdumuzdan ırmasun, Bir nefes sudan bizi ayırmasun
- Kuruda tavuk gibi hôd gezerem, İlla deñize düşiçek yüzerem
- Bu çemen Gülşehri'nüñ bostânıdur, Tavuk u kaz yavrusı destânıdur
DÂSTÂN-I MURG-I HÂNEGÎ, VE BEÇÇEGÂN-I BAT - Tañrı adın añmadan söylemegil, Sözüñi ansuz beyân eylemegil
- Söz-durur cânuñ çıragın ışıdan, Sözden artuk ne kalısar kişiden
- Bir zamânda kim gül açılmış idi, Bülbül anı görmege gelmiş idi
- Bir kişi kodı biş altı hurdasın, Tavug altına vü kaz yumurdasın
- Yavrılar çıkdukda tavuk sevinür, Yavrıları kendü yavrısın sanur
- Eydür işbu yavrılaruma benüm, Günde yüz bin kez fedâ olsun cânum
- Dâm içinde zevki yokdur dânenüñ, Yavrıdan artuk nesi var annenüñ,
- Yavrıma her kim yavuz sanur-ısa, Yâ bulara söyleyüp dinür-ise
- Kanad-ıla yüzere anı uram, Kaynagum-ıla gözini çıkaram
- Hâsa binüm yavrılarum kim kişi, Görmedi bunlara beñzer bir kuşı
- Böyle gökçek yavrılar kim bende var, İy Müsülmânlar bir eydüñ kanda var
- Ana diler-ise cânın sakına, Yavrıya gelen aña karşı döne
- Başumı yavrılar içün terk idem, Kimse dutaram dir-ise ben n'idem
- Köy çemenlerinde yorurlar-ıdı, Yavrılarıyçun tavuk ırlar-ıdı
- Yavrılaruñ ileyinçe oynayu, Gör ne zîbâ yavrılarum var diyü
- Köyden ırak düşüben gider-iken, Yavrılarını tavuk güder-iken
- Bir deñizüñ kırañına irdiler, Yavrılar çüst ol deñize girdiler
- Yüzmegüñ sâzını düzerler idi, Deñizüñ içinde yüzerler idi
- Ol deñiz kim mevci çok olur-ıdı, Buñlaruñ sînesine gelür-idi
- Ana yavlak ‘âm yavrı hâŝ-ıdı, Deñizüñ içinde bir gavvâs-ıdı
- Çün deñiz yavrılaruñ yiri olur, Ana deñizüñ kırañında kalur
- Çün tavuk deñiz kırañından görür, Yavrılarını deñizde çagırur
- Kim i yavrılar bu yüzmek sâzını, Kimden ögrendüñüz eydüñ râzını
- Aslumuzda yüziçi kim var-ıdı, Yâ su-y-ıla kankı biri yâr-ıdı
- Kim deñize yavrılarum gireler, Yüziçiler gibi sîne uralar
- Ana çün korkar suya girmeklige, Su içinde bir nefes durmaklıga
- Yavrılar deñizde gezdügi ‘acab, Deñizüñ içinde yüzdügi ‘acab
- Bu meger âhir zamân fi‘li ola, Kim ana bilmedügin yavrı bile
- Anañuz deñizi ırakdan görür, Korkusından ödi sıdmaga varur
- Anasından yavrısı hâs oldugı, Deñizüñ içinde gavvâs oldugı
- Tañrı'nuñ kudretlerindendür meger, Girü baña yavrılar vire haber
- Yavrılar eydür bunı biz bilmezüz, Bu işi biz ögrenüben kılmazuz
- Evden işbu araya geliçegin, Hamle işbu deñize kılıçagın
- Çün var-ıdı aslumuzda bu hüner, Bize dahı hâsıl oldı bu güher
- Aslumuz çekdi bizi bu oyuna, Kim semender odda kaçan köyüne
- Aslumuzdan olmasaydı bu güher, Bizde kaçan ola-y-ıdı bu hüner
- Yüzmek ögrenmek bu iş katı-durur, İlla bizde bu hüner zâtî-durur
- Anamuz yavrısını ne ustaya, Virdi kim yüzmege ögrenüñ diye
- Bizde bu iş kim suda añlanuruz, Anamuzdan hâsıl oldı sanuruz
- Çünki sen bu işde kem sermâyesin, Bes bize ana degülsin dâyesin
- Senden ilerü meger kim var-ıdı, Bir anamuz kim bize gam-hwâr-ıdı
- Ol bize bu sâzı ögretmiş ola, Yavrı ana pîşesin dutmış ola
- Bu hüner bize ol anadan idi, Mustafâ el-aslu lâ-yuhšî didi
- Biz dahı seni ana sanur-ıduk, Anamuzlıguña inanur-ıduk
- Çün deñize girmedüñ bizüm-ile, Deñizüñ içinde yüzmedüñ bile
- Añladuk kim sen degülsin anamuz, Ayruk anadan degüpdür dânemüz
- Senüñ-ile bâg u sahrâda hoşuz, Anuñ-ıla mevc ü deryâda hoşuz
- Cânumuz ma‘nî deñizin çün görür, Deñize kaz yavrısı gibi girür
- Ten ki cân-ıla tavuk gibi gezer, Ol deñizde girüben kaçan yüzer
- Çün ölüm gele vü ma‘nî deñizin, Câna eyle ‘arz ideler añsuzın
- Cân çün ol deñize kaz gibi tala, Ten tavuk gibi kırañında kala
- Ne arıdan göñli fersûde ola, Ne arusuzlıkdan âlûde ola
- Canda ne gülşenlerüñ rengi kala, Ne dahı külhanlaruñ tengi kala
- Şahsı İblis ilte gümrâh kılmaga, Şahs îmândan vara ayrılmaga
- Nâgeh irer bir velînüñ katına, Yâ bir ulu fâzıluñ isbâtına
- Âh ide ol şahs tevbeye gele, Kim yüz İblîs ol uda hayrân kala
- Tevbe odı ile göñlini yaka, Kim aña şeytân key ırakdan baka
- Dîn deñizinüñ içinde cân yüzer, Deñizüñ şeytân kırañında gezer
- Ol suya kim bu yüziçilik kılur, Giriçek İblîs anda bogılur,
- Mü'mîn ol deñize kim sîne ura, Zehre yok kim İblis ol bahra gire
- Mü'min ol kaz yavrısı gibi yüzer, Deñizüñ dört yanını şeytân gezer
- Ol tavuk gibi yörede kim girü, Çagıra ol mü’mine kim gel berü
- Mü'min eydür gerçi kim uymış ıdum, Saña illâ aslumı duymış-ıdum
- Çün ben asluma kavuşdum iy denî, Sen kaçan yoldan iledesin beni
- Her ne kim senden yıkılmaklık kopar, Tevbe bir demde anı girü yapar
- Degme bir hôş dâsitân kim eylerüz, Sözi Gülşehrî diliyle söylerüz
- Tañrı zikrin sıdk-ıla yâd iderüz, Mustafâ'nuñ cânını şâd iderüz
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, BAT-RÂ - Hüdhüd eydür zühd-ile ögünmegil, Hırs atına bunça üküş binmegil
- Su yüzi yunmaduga ola eyü, Sen yüzi yunmadug-ısañ iste su
- Şâd-ısañ olmayasın kaygu-y-ıla, Arısuz-ısañ yunasın su-y-ıla
- Su yüzine yazar-ısañ yüz hisâb, Bir sa‘atda kamusı ola harâb
- Hırsuñ ardınça yüzersin sen suda, Kim nehengi seni bilmeyüp yuda
- Kim cünüb olmaz-ısa guslı n'ider, Arısuzlar suda her gün gusl ider
- Deñizüñ dibinde gevher pâk ola, Deñiz üstinde yüzen hâşâk ola
- Yüziçidür gevher isteyü gezen, Çörçöp olur deñiz üstinde yüzen
- Yazmaya su üstine nakşı kişi, Suya tekye uranuñ yildür işi
- Ez-kader vardur tenüñde hôd temiz, İlla hırsuñ bî-nihâyet iy ‘azîz
- Biz seni da‘vet kıluruz ter söze, Kuru zühdi ne satarsın sen bize
- ‘Âlimüñ uyhusı bî-‘illet-durur, Câhilüñ zühdi kamu zillet-durur
- Zâhid ol degül ki hırsını kovar, Âhiret terk eyleyüp dünyâ sever
- Zâhid ol durur ki tapu üstine, Bıraga seccâdesin su üstine
- Zâhid ol-durur ki dünyâ terkini, Kıla vü cennâta ura berkini
- Sen bu kamu hırs-ıla irmeyesin, Menzile vü bu yola girmeyesin
- Diler-iseñ kim bu yola gidesin, Şehvet ü hırsı meger terk idesin
- Sanmayasın dôst her bir düşmeni, Kim bu yoluñ ol ikidür rehzeni
- Her kim ol su üstine bünyâd ura, Gör kim ol bünyâdı ne muhkem dura
- Kaz delim laf ura kim benem arı, İlla Gülşehrî alurdı gevheri
ÂMEDEN-İ ŞÂHBÂZ PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ - Geldi şahbâz ortaya sultân gibi, Dökdi yüz biñ gevheri bir kân gibi
- Kim benüm sultân bilegidür yirüm, Her ne kim göñlüm dilegidür yirüm
- Gözümi dikdüm ki göñlüm yahmaya, Şâh yüzinden artugına bakmaya
- Girü kendüm dutaram kendü avum, Şöyle kim işitmiş olasın çavum
- Kimsenüñ avladugın hôd yimezem, Siz getürüñ ben yiyeyim dimezem
- Anda kim her şâha sultân diyeler, Yüz kişi ben avladugum yiyeler
- Baña şeh yârı diyeler kamusı, Ben kazanduġum yiyeler kamusı
- Kamu kuşlaruñ güzîni ben olam, Pâdişâhlar hem-nişîni ben olam
- Kûh-ı Kâf'uñ kuşına kanda yitem, Beni koñ kim dagda keklikler dutam
- Ben yiyicek kaz yüreginden ciger, Karga ilte sizi sîmurga meger
- Kibr ider-idi dükeli kuşlara, Sîne gösterür-idi serkeşlere
- Ger baña çün pâdişâh hemdem-durur, Şeh huzûrında baña ne kem-durur
- Geh yöriyem Husrev ü Hakan-ıla, Geh gezem Dârâ vü Nûşirvân-ıla
- Kâh Süleymân’uñ kolına konaram, Kâhi İskender bilegin binerem
- Ol zamân kim şâh Keykâvûs-ıdı, Pehlevân Gurgîn u Kiyû vü Tûs-ıdı
- Er adıyla dünyada diri yörür, Yohsa ayruk er hemân cânın sürür
- Anda ki her ada tahsîn diyeler, Baña ol defterde şâhin diyeler
- Kuşlar'uñ ben Rüstem'iyem dünyada, Rüstem avın avlamadan bes n’ide
- Dünyada hôd pehlevânlar çok-durur, İlla Rüstem ad-ıla ayruk-durur
- Ad-ıla diri kalısar âdemî, Kim duta Gülşehrî gibi ‘âlemi
- Kûh-ı Kâf'a gitmeye ‘âkil kişi, Hüdhüde ma‘lûm ola şahbâz işi
- Bu gülistân kim cihân bostânıdur, Rüstem ü ol pehlevân destânıdur
DÂSTÂN-I RÜSTEM VE GORD - Bir gice kim çarh seyr ider-idi, Rüstem-i dâstân meger gezer idi
- Bir ere yolda sataşdı kim gelür, Varmaga bir kal‘anuñ ‘azmin kılur
- Mıhlar eylenmiş demürden key ulu, Baglamış at terküsine ol delü
- Eyle gider kim sabâ yitmez aña, Gürlemeginden felek kalmış taña
- İrdi Rüstem katına virdi selâm, Gördi Rüstem kim bu er-durur tamâm
- Çün selâmınuñ ‘aleykini alur, Hink-i Rüstem rahşına yakın gelür
- Rüstem eydür kançaru iy nâmdâr, ‘Azmüñe lâyık bulınur mı şikâr
- Eydür işbu kal‘ada yüz cân gibi, Elli at var bir gül-i handân gibi
- Gel varalum kamusını alalum, Gelelüm yüz dürlü ‘işret kılalum
- Añlamadukdur ki bu Rüstem-durur, Pehlevân-ı cümle-i ‘âlem-durur
- Rüstem eydür ne çıkalum kal‘aya, Çıkmayınça vardugumuz bes neye
- Eydür işbu mıhları geçürevüz, Burca çıkup atları göçürevüz
- Rüstem eydür turayım bir varayım, Nite çıkar kal‘aya bir göreyim
- İkkisi burcuñ dibine irdiler, Kal‘anuñ yüksekligini gördiler
- Ol kişi ol mıhları şeşdi kamu, Mıhlar ileylerine düşdi kamu
- Kim çıkavuz atları indürevüz, Kimi diler-isevüz bindürevüz
- Virdi birsin Rüstem'e kim burca ur, İşbu mıhları vü taşlara geçür
- Rüstem eydür mîh taşa kaçan geçe, İşüñ işbu-y-ısa pes çıkduk hiçe
- Eydür er degül misin getür berü, ‘Avrat-ısañ gelme zinhâr ilerü
- Aldı mîhı eyle geçürdi taşa, Kim yaga mıh eyle batmaya haşâ
- Ayasını mıh depesine urur, Mîhı burcuñ daşlarına geçürür
- Rüstem eydür zîhi kim er bu-y-ımış, Buña beñzer er girü kendü-y-imiş
- Dek benüm dünyâda adum var-ımış, Yohsa bu benden delim yig er-imiş
- Dek durayım bâri beni bilmesün, Tâ ki öldürmege kasdum kılmasun
- Kendüzini kimse nite bildüre, Buña kim bir şapla-y-ıla öldüre
- Ben bunuñ gibi ere hîç irmedüm, Mîhı taşa geçüreni görmedüm
- Ol kişi kim Rüstem andan eymenür, Rüstem'i ol dahı bir herîf sanur
- Mîhları biribirinden yokaru, Çün geçürdi küngüreye irürü
- Çıkdı kal‘a üstine sultân gibi, Yörüdi içinde bir pasvân gibi
- Vardı ol elli atı aldı girü, Atlar-ıla kıraña geldi girü
- Aldı bir top gibi bir atı ele, Atdı Rüstem'den yaña kim dut hele
- Rüstem altından ol atuñ savılur, At dokınur yire hurd u hâm olur
- Ol kişi kal‘adan iner kakıyu, Rüstem’e hey er degül misin diyü
- N’oldı bir atı tez aya dutmaga, Şol kadar ‘âlemde erlik itmege
- Rüstem eydür hây delü misin nite, Kimse kal‘adan tez aya at duta
- Eydür iy miskîn senüñ gibi kişi, Dutmaya zîra degül-durur işi
- Yohsa kişi olur-ısa kim ata, Kişi var kim pîli tez aya duta
- Rüstem eydür ben çıkıp atsam atı, Sen tez aya dutmayasın key katı
- Eydür at n’olur ki biñ batman daşı, Atar-ısañ dutmaga vardur kişi
- Çıktı Rüstem ki bu ahvâlı duya, Ol basacaklara basup kal‘aya
- Çigni-y-ile kuvvet idüp key katı, Atdı kal‘adan aşaga bir atı
- Ol kişi bir top gibi dutdı anı, Kodı arkuncak yire ol tevseni
- Bir dahı atar anı dahı dutar, Aşaga kor birbirisine çatar
- Bir dahı atar anı dahı dutup, Yire kor kendü gücine key yitüp,
- Kırk dokuz atı dükelçügin dutar, Kamusını biribirine çatar
- Rüstem'e eydür in imdi gidelüm, Çünki alduk atları pes n’idelüm
- Rüstem andan yüz belâ-y-ıla iner, Kal‘a üstinden yir üstine konar
- Ol kişi eydür gel imdi gidelüm, Kimini sürlüm kimini yidelüm
- Kim bu pîşe Rüstem'üñdür zînhâr, Olmaya kim nâgehân ol nâmdâr
- Üstümüzi ura atları ala, Bize dahı ne diler-ise kıla
- Rüstem eydür hîç anı görmiş misin, Tapusına Rüstem'üñ irmiş misin
- Kim sen andan bunça kılursın hazer, Zahmı dokınmış-durur saña meger
- Sınamaduk kişiden korkar mısın, Yohsa sen andan key alu er misin
- Eydür anı görmedüm-ise ne var, Kendü adından âhir bellüdür er
- Çün cihânda Rüstem-i destân didüñ, Daha ne kaldı ili koyup gidüñ
- Ol suda kim Rüstem ata atlana, Bellüdür kim gürzine kim katlana
- Sür yöriyelüm ki nâgâh irmeye, Dest ü bâzûsın bize göstermeye
- Bir tapança urur-ısa ol bize, Boynumuzı süksünümüzden üze
- Korkudan ol atları sürer-iken, Ayaġ altından yiri dürer-iken
- Rüstem-i dâstân çıkardı gürzini, Güç-ile bir arkara urdı anı
- Kim anı öldürüp atları ala, Dünyadan anuñ vücudın kem kıla
- Ol buña eydür ne oynarsın yöri, Rüstem-i destândan atları koru
- Gider iken bir dahı urur girü, Eydür oynı ko sür atı ilerü
- Bir dahı urur ko oynı dur girü, Sür birez yolı iltelüm ilerü
- Yohsa şimdi Rüstem-i dâstân gelür, Öldürür bizi vü atları alur
- Oyn ide el ard-ıla bir kez kakar, Rüstem’i atdan yir üstine yıkar
- Kahkaha-y-ıla güler kim sen beni, Üç kez urduñ ben götürdüm oyını
- Sen benüm oynum nite götürmedüñ, Aktarılduñ atda berk oturmaduñ
- Rüstem eydür kâsıdın düşdüm yire, Kim bu oynumuz saña lezzet vire
- Eydür imdi tîz yöri kim görmeye, Rüstem âsârumuza hîç irmeye
- Bindi Rüstem hoş giderler söyleyü, Dek bize sataşmaya Rüstem diyü
- Rüstem eydür bir taga ursa-y-ıdum, Gürzüm ü zahmını gösterse-y-idüm
- Tag anuñ altında hurd ola-y-ıdı, Buña bir zerre belürse ne-y-idi
- Bir adıyla devleti yokdur bunuñ, Yohsa tagdan güçi artukdur bunuñ
- Ol Nerimân'ı bir oglançuk sıya, Sâm anuñ bir muştına katlanmaya
- Bilür olır-ısa kim ben Rüstem'em, Kendüzinden erlik içinde kemem
- Dizi üstinden elini kaldura, Bir tapança-y-ıla beni öldüre
- Kendüzinden kemligümi çün duya, Ol beni öldürmedin kaçan koya
- Güç-ile bunuñ-ıla çün çıkmadum, Gürz ile atdan aşaga yıkmadum
- Bâri bir dâstân-ı hîlet kılayım, Girü kalayın ileyin alayın
- Na‘ra urayın ilerü geleyin, Bir bu benden niçe korkar bileyin
- Rüstem'em diyü hurûş eyleyeyim, Deñize beñzeyü cûş eyleyeyim
- Göreyin bu pehlevânı kim n’ider, Niçe durur yâ nite koyup gider
- Eydür iy kardaş sen işbu atları, Süredur yidürüp işbu otları
- Ben girü bir bâziyâne kılayım, Ol takâzâdan ferâgât bulayım
- Eydür imdi geçmegil tîz gel girü, Olmaya kim Rüstem ola ilerü
- Çıkıcak güymeyiserem ben saña, Yaluñuz kalıp kakımagıl baña
- Rüstem eydür ne işüm var irmedin, Eydür imdi tîzirek eş durmadın
- Rüstem andan çün birez girü kalur, Bir tag ardından ileyini alur
- Na‘ra urur añsuzın aslan gibi, Gürzi elinde tamâm evran gibi
- Kim ne kişidür bu atları süren, İli beyle ürküdüp yolın uran
- Rüstem’üñdür bu il ü Rüstem benem, Tâc u taht u Yezdecerd ü Cem benem
- Pâdişâh niçe ki Keykâvus ola, Kim ola Kisrâ ki bu ile gele
- Bu hevâ Dârâ yüregin tagladı, Bunda Keyhusrev niçe kan agladı
- Tûs-ısa boynın dibinden üzeyim, Key-ise başı derisin yüzeyim
- Ben Siyâvuş’dan ili aldum direm, Bîjen ü Berzîn'i öldürdüm direm
- Bu ile gelür-ise Afrâsiyâb, Yüregi kan tola vü bagrı kebâb
- Benem ol Rüstem cihânda nâmdâr, Kim bir okumdan öle İsfendiyâr
- Çün musâfâ girmişem Surhâb-ıla, Çok neberd eylemişem Sührâb-ıla
- Pâdişahlık bende çün bî-bâk ola, Kullarum Cemşîd ile Dahhâk ola
- Çün Ferîdûn mülkin almaga kıyam, Gürz-ile Güstâşb kalkanın sıyam
- Güstehem kılımadı bu ilde şûr, Gûra girdi Behmen ü Behrâm-ı gûr
- Kerrenây u kûs çün kıla gırîv, Mat ola Gûderz ü mecrûh ola Gîv
- Çün Ferâmihr-ile Ferhâd irişe, Rüstem anlaruñ-ıla hôş barışa
- Kim kıla ihlâs-ıla yarı bula, Anı kim ben kıldum esbi dîv ola
- Husrev ü Fagfûr u Hâkân’ı dutam, Kayser ü Nûşirivân'dan oyn utam
- Anda kim Güştâsb u Gurgîn'i dutam, Keykubâd-ıla Keyûmers'i utam
- Şîr bu peygûlda bî-zûr ola, Mâr bunda gelür-ise mûr ola
- Çün Nerîmân bu ile gelimedi, Sâm bu ili gelüben alımadı
- Bu ne cânsuz kişidür ile gelen, İl içinde atları yola süren
- İhtiyâr-ıla meger kim gelmedi, Rüstem'üñ-idügin ili bilmedi
- Rüstem-idügüm aña çün bildürem, Vallah atam Zâl-ısa kim öldürem
- Ol el ardıyla beni bir kez kakan, Rüstem'i atdan yir üstine yıkan
- Çün bunuñ adını işidür kaçar, Korkısından karnı dahı kan geçer
- Çün bunuñ korkusı öginde biter, Atları yirinde kor yirler yiter
- Rüstem eydür bes bu erlik ad-ımış, Er adı dilüñ içinde dad-ımış
- Ol kim erlikde yiñer-idi beni, Gör kim adum nite kaçurdı anı
- Ad-ıla çün ben bu rızkı yiyeyüm, Kim yig-idi güçde benden diyeyüm
- Ad-ıla işler-imiş kişi işi, Bir pula degmez-imiş adsuz kişi
- Şimdiye degin anuñçun dünyada, Bir işi bellü degüldür kim n’ide
- Şimdiden girü dahı ne kılısar, Yâ anı hôd dünyada kim biliser
- Bir vilâyet dünyada dutamadı, Müdde‘îden bir oyın utamadı
- Ol ne kuvvetdür kim iller yıkmaya, Şimdiye degin hiç adı çıkmaya
- Kuvvet içinde delim benden geçer, N’ideyim çün adum işidüp kaçar
- Çün kim ol kaçdı bir eydüñ n’ideyim, İstemeye kankı yaña gideyim
- Adını añlamadum kim ögevem, Künyetini bilmezem kim sögevem
- Her kim ol ögmeklige lâyık degül, İlde hem sögmeklige lâyık degül
- Kişi gerek kim bilüben ögesin, Bilmedügüñ kişiye ne sögesin
- Az kadar künyetlü ermişse-y-idi, Yâ birez hôş baht dermişse-y-idi
- Ol güciyle ‘âlemi uta-y-ıdı, Yidi iklîmi kamu duta-y-ıdı
- İlla erde ad-ıla devlet gerek, Sōfiye hem bir ser ü selbet gerek
- Mâlı yoga dimezem kim er degül, Adı yok kişi cihânda var degül
- Ad-ıla bitürür imiş er işi, Yok hisâbına-y-ımış adsuz kişi
- Tañrı kavlı şunça gücüñ var senüñ, Ne kaçarsın bir gör âhir düşmenüñ
- Yig-ise senden koyuban kaçasın, Alu olur-ısa kanın içesin
- Ol kaçıçak Rüstem atları sürer, Bir nefesde kendü mülkine irer
- Erlig-ile ol atı hâsıl kılur, Ad-ıla bu kamu adları alur
- Rüstem-i destân gibi da‘vî kılur, Güci yok Gülşehri‘nüñ adı olur
- Bunça altun ma‘deni bulınmadı, Bu demür kânı yavukılınmadı
- Çünki ben oldum demür kânında bay, Gizlü altun kânlarını yoga say
- Kânum altun kânı-y-ısa bir görüñ, Kim olam ‘âlemde bir adum soruñ
- ‘Âlemi çün kim benüm adum duta, Müdde‘înüñ kuvveti kaçan yite
- Kim benüm âvâzumı penhân kıla, Yâ benüm ile bu meydâna gele
- Ben ki her şahs iltifâtın kılmazam, Kim idügin müdde‘üm hôd bilmezem
- Bilinür kişimise öge-y-idüm, Müdde‘üm bellümise söge-y-i-düm
- Añlamadugum eri ne ögeyim, Bilmedügüm kişiye ne sögeyim
- Bellülerüñ azlarını çoga say, Bilmedügüñ kişileri yoga say
- Ben ki cüz bir gün cihâna gelmedüm, Addan artuk anda nesne bulmadum
- İrmedügüm eri ben hôd dañladum, İlla tasnîfinden anı añladum
- Billah ol giden cihandan er midi, Kim ben anı bilmedüm kim var mıdı
- Ben gidem hôd dünyadan ‘ömri süre, İlla gelen adum işidüp tura
- Gevheri sarrâf erenler satsa yig, ‘Âlemi Gülşehri adı dutsa yig
- Âferin bir Tañrı'nuñ ihsânına, Rahmet-i Hak Mustafâ'nuñ cânına
- Kûh-ı Kâf'a gitmeye ‘âkil kişi, Hüdhüde ma‘lûm ola şahbâz işi
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ŞAHBÂZ-RÂ - Hüdhüd eydür kendüzüñi görmegil, Zulm-ıla mazlûm boynın urmagıl
- Dehr şâdîsi dükeli gam-durur, Dünya şâhı bir gedâydan kem-durur
- Padişâhlık iy birâder câvidân, Dünyada sîmurga yaraşur hemân
- Padişâh oldur ki sultân yarada, Ten döride halka vü cân yârada
- Niçe câh-ı menzilet isteyesin, Başuñı şeh çignine yastayasın
- Yokaru aşaga oturdum dime, Bize bir hörgüçi götürdüm dime
- Çün yazarlar iy Muhammed ümmeti, Kulhuvallah'dan yokaru Tebbet'i
- Sen birez yokaru oturmag-ıla, Yâ bir ulu mansıba irmeg-ile
- Kendüzüñ görme ki bu sırrı duyan, Olmaz illâ mansıb u câhı koyan
- Kendü nefsinden kişi ölü gerek, Hikmet-ile sînesi tolu gerek
- Yohsa yokaru oturmak ne kıla, Şahsa çün bir gâfil ü nâdân ola
- Ayruguñ kaygusına şâd olmagıl, Kul-ısañ sultân-ı bî-dâd olmagıl
- Anda kim sîmurguñ işi dâd ola, Kamu sultânlar gerek kim kul ola
- Pâdişâhlar anda kim hwôn yiyeler, Saña anda bir harâmî diyeler
- Kimse zulmuñdan senüñ îmin degül, Halk azarlayan kişi mü‘min degül
- Bir göñül sıyan kim îmândan çıkar, Eyle dut kim Ka‘be'yi yüz kez yıkar
- Anda kim sîmurguñ işi dâd ola, Togan ol ortada bir cellâd ola
- Zulm yolından birez ayrılmaduñ, Yüz kuş ölmeyinçe sen dirilmedüñ
- Anda kim şâhbâz adı bir murg ola, Kamu sultân-ı şehî sîmurg ola
- Padişâh katında yüz me‘mûr ola, Biri cellâd u biri düstûr ola
- Şeh katında sen eger cellâd-ısañ, Dünyada bir zâlim-i bî-dâd-ısañ
- Biz dilerüz kim vezîri olavuz, ‘Adl-ıla bir câh u mansıb bulavuz
- Göñlüñ âvâzı saña nâsâz ola, Seni sîmurg avlar-ısa az ola
DÎBÂCE-İ DÂSTÂN-I, TÛTÎ-İ H˘ÂCE - Halkı unut Hâlık'ı yâd eylegil, Zikr-ile cân mülkin âbâd eylegil
- Ol çemende lâle vü güller viren, Gülsitânda serv ü sünbüller viren
- Ol güle bülbülleri ‘âşık kılan, Ol bunı ‘Azrâ anı Vâmık kılan
- Ol dün ilten âfitâbı götüren, Yirine Afrasiyâb'ı yitüren
- Ol ‘Azîm ü ol Kerîm ü ol Rahîm, Ol Kadîm ü ol Hakîm ü ol ‘Alîm
- Göñlüñ aña baglagıl kim cân virür, Kâfir olma aña kim îmân virür
- Evliya vü enbiyâsına inan, Niçe bir uyıyasın âhir uyan
- Geçdi ‘ömrüñ kendüzüñi bilmedüñ, Tañrı emrin biñde birin kılmaduñ
- Çün senüñ-ile kıyâmetde ‘itâb, Eyleye men-‘indehu ‘ilmü'l-kitâb (13/43)
- Güni gele kim cezâ'ül- muhsinîn (5/85,39/34), Od bıraga fî-kulûbi‘l-mücrimîn (15/12)
- Niçe ayruk ölümine gülesin, Sen dahı bir gün gele kim ölesin
- Sözi añlar âdemîler yok-durur, Yohsa bizüm sözlerümüz çok-durur
- Cennet olmak gerek-ise saña gûr, Ölümüñden ilerürek öligör
- Sen meger diñlemedüñ iy şâhbâz, Tûti-y-ile hv, âce ahvâlinde sâz
- Bir hikâyet eydiserüz gül gibi, Diñle bizden sen anı bülbül gibi
DÂSTÂN-I TÛTÌ-İ Hv, ÂCE - Her kim evvel söyledi Allah dedi, Sözinüñ ilkinde Bismillâh dedi
- Kamu sözi ser-be-ser tahkîk ola, Her tasavvur kim kıla tasdîk ola
- Ol zaman kim ol felek gerdân-ıdı, ‘Adl-ıla âfâk âbâdân-ıdı
- Kamu ‘âlem bâg-ıla bostân-ıdı, Gül harîfi bülbül ü destân-ıdı
- Var-ıdı bir hv, âcenüñ bir tûtisi, Bir kafasda mahremi vü mûnisi
- Su gerek olsa cülâb içer-idi, Söyledüginden şeker saçar-ıdı
- Dün ü gün anuñ-ıla hemrâz-ıdı, Hem-nişîn ü hem-dem ü hem-sâz-ıdı
- Ol kafasda ança şekker yir-idi, Kim şekerden datlu sözler dir-idi
- Âdemîler dilini söyler-idi, Sözleri câna eser eyler-idi
- Zühre işidiçekin âhengini, Sır-ıdı anuñ üninden çengini
- Hv, ôcadan ol bir dem ayrılmaz-ıdı, Hv, ôca ansuz bir nefes olmaz-ıdı
- Çünki bâzirgânlık ahvâlın bilür, Hv, ôca bir gün ‘azm-i Hindûstân kılur
- Degme bir kula adar bir armagan, Degme bir karavaşa hem bir nişân
- Tûtiye eydür senüñ armaganuñ, Ne ola vü yâ neyi sever cânuñ
- Digil ol ilden saña getüreyim, Ne kim işüñ var-ısa bitüreyim
- Tûtı eydür ol ile varur-ısañ, Tûtılar benüm gibi görür-iseñ
- Kanda kim bir çok tûtî göresin, Çün selâmum bunlara degüresin
- Eydesin ‘ahd ü vefâyı n’itdüñüz, Kim bu zindânda bizi unıtduñuz
- Gün uzun siz bâg u bostânlarda hoş, Uçuñuz hurrem gülistânlarda hoş
- Servi agacı budagında oturuñ, Perde her bir gül yüzinden götürüñ
- Yazılarda ‘ayş u ‘işret eyleñüz, Degmeñüz bir dürlü destân söyleñüz
- Bu hevâya biz giriftâr olmışuz, Ol hevesden bu kafesde kalmışuz
- Kim şekerden hîç ayrılımaduk, Yüz kafassuz bir şeker bulımaduk
- Anda kim bir dâne şekker nâm-ıdı, Yöresinde sad hezârân dâm-ıdı
- Çün biledük şekkere dişümüzi, Tañrı bile ne ola işümüzi
- Çün bizüm yirümüz oldı bu kafas, Siz çemenden hâli olmañ bir nefes
- Görgil anlaruñ cevâbını saña, Ne dir anı armagan getür baña
- Hv, ōca bu ilden çün ol ile sefer, Kıldı geçdi bunca bahr u bunca ber
- Hoş temâşâ eyleyü taglarına, Çün yakın geldi şaruñ bâglarına
- Bir agaç üstinde gördi nâgehân, Bir bölük tûtî okırlar dâsitân
- Hv, ōca ol tûtîlere meyl eyledi, Kendü tûtîsi didügin söyledi
- Kim benüm bir tutuçugum var-durur, Kim baña key mûnis ü gam-hv, ōr-durur
- Âdemîler sözleridür didügi, Dâyimâ şehd ü şekerdür yidügi
- Kuluñuz ol kuşa cüllâb içürür, Bir kafasda ‘ömrini hoş geçürür
- Gör niçe kim hôş yir ü hôş içer, İlla yavlak sizlere müştâk geçer
- Bildi benüm geldügüm katuñuza, Kim selâmın degürem tapuñuza
- Eytdi hîç unıtmaduguz biz sizi, Gerçi siz añmaduñuz hergiz bizi
- Size bizüm kaygumuz hîç olmadı, Bir selâmuñuz bize hôd gelmedi
- Ol selâmı tûtîler çün aldılar, Cümlesi yire düşüben öldiler
- Hv, ôca gördi tûtılar öldüklerin, Cânların aña fidî kıldukların
- Söyledüginden ‘azîm oldı melûl, Ol selâmı göñli kılmadı kabûl
- Eydür âhir bu selâmı virmesem, Yigreg-idi kanlarına girmesem
- Râhat isterem dir-iken bir cana, Girdüm uşbu söz-ile bunça kana
- Bunlar anuñ ‘âşıkı-y-ıdı meger, Kim aña cân viribidiler haber
- Geçdi andan göñli yavlak kaygulı, Cânı hayf u hasret ü oddan tolu
- Vardı şarda işlerin gördi girü, Geçdi çok yaşı vü geçdi çok kuru
- Yolda kimse mâni‘ olmadı aña, Geldi girü kendi şehrinden yaña
- Degmeye bir armagan kıldı nişân, Tûtî eydür kanı baña armagan
- Hv, ōca eydür hoş kelâmuñ var-imiş, İlla key hûn-hv, âr selâmuñ var-imiş
- Kâşki ben hergiz selâmuñ bunlara, Virüben girmeye-y-idüm kanlara
- Tûtılar çünkim selâmuñ aldılar, Hasretüñden cümle düşüp öldiler
- Çün selâmuña fidî cân kıldılar, Beni ol sözden peşîmân kıldılar
- Yâ senüñ ‘âşıklaruñ-ıdı olar, Yâ yakın hısımlaruñ-ıdı bular
- Bir iki gün saña az ötmek gerek, Bunlaruñ ta‘ziyyesin dutmak gerek
- Çünki tûtî bu sözi tîmarladı, Ol kafasda düşdi cân ısmarladı
- Hv, ōca gördi tûtısı ölü yatur, Tûtısından ol kafas tolu yatur
- Saçını yoldı çıkardı sakalın, Yüzin urdı çiynedi kendü elin
- Söyler-idi kendüzi yârı-y-ıla, Çagırup eydür-idi zârı-y-ıla
- İy dirîgâ mahrem ü yârum kanı, Mûnis ü demsâz u dildârum kanı
- Çün baña ikrâm u lutf eyler-idi, Kim şekerden yig baña söyler-idi
- Ne azum kaldı vü dahı ne çogum, Bu-y-ıdı kamu benüm varum yogum
- Kaçan eydem ben kim ol bir murg-ıdı, Bu benüm tutum meger sîmurg-ıdı
- Ger Süleymân'uñ bunuñ gibi kuşı, Varmısa n’ider-idi ayruk işi
- Vasf ider-idi Süleymân'ı ‘azîm, Yig-idi Âsaf'dan ol tûtum delim
- Mûnisüm öldi kime söyleyeyim, Dahı bir mûnis kimi eyleyeyim
- Keşke ger öldüreler-idi beni, Kim ölü görmeye-y-idüm ben seni
- N’ideyim ne kılayım n’itsem olur, Bilmezem hîç kançaru gitsem olur
- Tütüninden yüregini taglayu, Ol kafas agzını açdı aglayu
- Tûtı'yı çıkardı dizinde kodı, Kim meger sâkin ola bir dem odı
- Tûtı uçdı küngüreye kondı hôş, Küngüreden hv, ôca dapa döndi hôş
- Eydür iy hv, ôca selâm olsun saña, Giderem kendü makâmumdan yaña
- Hv, ôca eydür tuzum etmegüm hakı, Otur ol küngürede bir dem dakı
- Senüñ ol kutlu yüzüñi göreyim, Bir su’âlüm vardur anı sorayım
- Tûtılar ne didiler anda baña, Kim kafasda ol delîl oldı saña
- Tûtı eydür anlaruñ öldükleri, Cânların baña fedâ kıldukları
- Dimek olur sen dahı böyleylegil, Kurtılasın kendüzüñ şöyleylegil
- Rehberüm oldı benüm bu menzile, Benden artuk bu rumûzı kim bile
- İki görme didiler bu birligi, Kendüden öl kim bulasın dirligi
- Dirile seni kafasda dutalar, Öliçek nâçâr taşra atalar
- Çün kafasda kendüzüñden geçesin, Taşra düşdükde geñüñçe uçasın
- Niçe kim diri-y-idüm hôd bir nefes, Olmadı benden tehî hergiz kafas
- Çünki öldüm uş ilüme giderem, Şekkeri ben bu kafasda n'iderem
- Çünki tûtî bu kamu sâz eyledi, Hôş ilinden yaña pervâz eyledi
- Hv, ôca eydür âhir ol kuşdan alu, Olmayam âhir bu yolda ben delü
- Ol çün öldi dirligin buldı tamâm, Baña ansuz dirligüm oldı harâm
- Ben dahı bu dirligümde öleyim, Ölümümden dirligümi bulayım
- Her kim ölümden ilerü ölmedi, Ölüp ayruk dirligini bulmadı
- İlerürek öl ölümden bir zamân, Kim öliçek dirilesin câvidân
- Hv, ôca sensin tûtî cânuñdur senüñ, Ol kafas didügümüz dahı tenüñ
- Kendü geñiyle ölen dirlik bula, Geñsüz ölenler kaçan diri ola
- Cân alıçı aldugı cân olısar, Öliçek ayruk ne dirlik bulısar
- Eyle ölem ben ki ol gelür-ise, Bulmaya beni eger ölür-ise
- İstılâhumuz Aristo dilidür, Biz hakîmlerüz bu Yunan ilidür
- Delülik ögredevüz biz Mecnun'a, Hikmeti söyleyevüz Eflâtun'a
- Çün Muhammed milletidür kîşümüz, Âyet ü ahbâr-ıladur işümüz
- Her ki togdı iy birâder öliser, Dünyada Gülşehrî adı kalısar
- Fa‘ilâtün fa‘ilâtün fa‘ilât, Cehl zulmetdür ‘ilim âb-ı hayât
ÂMEDEN-İ KEBK PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ - Geldi keklik kim yabandan gelürem, Taglar astındagı kândan gelürem
- Kamu kânlaruñ emirgânı benem, Kim bu cevherlere erzânî benem
- Dükeli ‘âlemde bir sâhib-kıyâs, Olmaya benüm gibi cevher-şinâs
- Kânlar üstinde gün uzun gezerem, Dem-be-dem gevher hisâbın yazaram
- Yüz hazîne gevherüm artuk ola, Yüz direm ben illa dahı çok ola
- Kân ‘amellerin kamu ben dutaram, Cevherîlere güher ben sataram
- Kanda sîmurga ire keklik meger, Geze kânlarda vü isteye güher
- Bunça kân üstinde kim keklik öter, Bir güher bulur-ısa aña yeter
- Keklige ol yig ki cevherler dire, Yohsa keklik kanda sîmurga ire
- Anda kim ben cem‘ idem cevherleri, Deñize beñzer yıgam gevherleri
- ‘Arza eylenür-ise cevherlerüm, Şeb-çırâg ola kamu gevherlerüm
- Tagda kim peydâ vü yâ pinhân ola, Degme taş dibinde yüz biñ kân ola
- Benvenin şimdi ki mîrgânlık dutan, Benden artuk kimse yok cevher satan
- Degme kanı bir kuşa çün bildürem, ‘Âlemi gevherler-ile tolduram
- Gevher ögmekde geçe key lâfumuz, Çünki Gülşehrî ola sarrâfumuz
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, KEBK-RÂ - Hüdhüd eydür bunça nâm u bunça neng, Kim güher bigi olasın cümle reng
- Gevher âhir boyalu bir taş olur, Bir taş içün neye bagruñ baş olur
- Çün güher bir taş-durur hergiz kişi, Gevheri var-ısa tapmaya taşı
- Çün senüñ nefsüñde yok-durur güher, Kamu taşları güher dut ser-be-ser
- Şol Süleymân'a dükeli kâr-u-bâr, Bir yüzük kaşından idi pâydâr
- Mülk ü mâlın arturan bir taş-ıdı, Ol taşı sorar-ısañ bir kaş-ıdı
- Çün Süleymân gördi kim ol ‘izz ü câh, Oldı bir taşdan u ‘âlî pâygâh
- Bir taş-ımış didi mülküm kıymeti, Ne taşı begendi vü ne mülketi
- Olmış-iken şunça ulu şehriyâr, Zenbil örmegini kıldı ihtiyâr
- Âhiret katında ol genci ‘azîm, Muhtasar gördi vü rencini delim
- ‘Âlemi başdan başa kamu dutup, Rabbi heblî mülken okını atup (38/35)
- Hakk’a yalvardı ki bu az milketi, Kimseye virme vü üküş zahmeti
- Ben ki bu mâlı direrem gün uzun, Korkudan zenbil örerem dün ü gün
- Kimseye ol memleket ne aş ola, Kim anı hâsıl kılan bir taş ola
- Kaçan ayruklar bu yolı varalar, Yâ bu zahmetlü işi başaralar
- Degme kılıç dünyada bir kındadur, Âdemînüñ gevheri nefsindedür
- Çün teninde olmaya şahsuñ güher, Tagdagı gevher gelüp aña n'ider
- Her birinüñ kısmeti rûzındadur, Gevherî Gülşehri'nüñ sözindedür
ÂMEDEN-İ BÛM PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ - Geldi baykuş dahı bir virâneden, Kim füsûnı añladuk efsâneden
- Anuñ-ıçun yirümüz vîrânedür, Kim cihân efsûnları efsânedür
- ‘Akl kanda bulına divânede, Genc olmaya meger vîrânede
- Genc ‘ışkı beni komaz kim gidem, Yohsa bir vîrânede sor kim n'idem
- Bir harâb içinde gördüm bunça renc, Kim meger hâsıl kılam bir dürlü genc
- Çün halâyıkdan götürdüm rencümi, Hem ümîdüm var ki görem gencümi
- İrmeye sîmurga baykuş renc-ile, Baykuşa ol yig dürişe genc-ile
- Yolda yüz biñ dürlü rence irişem, Râhat ol-durur ki gence irişem
- Genc-ile vîrâneyi terk itmeyem, Genci koyup Kûh-ı Kaf'a gitmeyem
- Ulu kiçi kim yola irişdiler, Her biri bir genc-ile dürişdiler
- Baykuşı çün key hakîr okıyalar, Genci üstinde fakîr okıyalar
- Niçeme kim geh güneş ü geh ayuz, Ol Ganî katında bir yoksul bayuz
- Genc-ile endîşe vü bî-genc gam, Genc-ile yig gussa vü endîşe hem
- Çünki altunsuz kişi yüz gam bula, Altun-ıla gam yir-ise yig ola
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, BÛM-RÂ - Hüdhüd eydür gence sen aldanmagıl, Genci saña bâki kala sanmagıl
- Şol ki yüz biñ dürlü genci cem‘ ider, Genci kor yirinde vü kendü gider
- Seni dînden çıkaran ol zer-durur, Kim zeri büt eyleyen Âzer-durur
- Terk it ol mâlı ki fânî olısar, Bagla ol hâle ki bâkî kalısar
- Mâlı çün harc itmeyesin hâl-ıla, Saksılar yiksân ola ol mâl-ıla
- Her kim ol cem‘ eyledi bir ni‘meti, Ölicek göñlinde kala hasreti
- Er ki mâl isteye hâli olmaya, Hâl eri ol yig ki mâlı olmaya,
- Ol bahîlüñ kim ola mâlına zâr, Kendüsi kejdüm ola vü mâlı mâr
- Mâlı yidürmek gerek kim hâl ola, Yohsa yinmeyen saña ne mâl ola
- Altunı cômard iledür ilerü, İlla terk ider dükelini girü
- Ger mey içen şarda sermest olsa yig, Servi âzâd u tehî-dest olsa yig
- Çün bahîl ol mâla yavlak aldanur, Lâcerem ol mâl elinde eglenür
- Çün işinde yok-durur hergiz salâh, Lâcerem yi yir tolıcak müsterâh
- Şâh-ı pâyirr sonra bî-bâr olıcak, Müsterâhuñ gendi artar dolıcak
- Degme mün‘imde bulınmaya temîz, Mün‘im îmân mün‘imidür iy ‘azîz
- Giderüz sîmurga biz dîvâneler, Kutlu olsun baykuşa virâneler
- Âdemîden ‘ilm eri hâl isteye, Müdde‘î Gülşehrî’den mâl isteye
‘ÖZR ÂVERDEN-İ CEM‘-İ, MURGÂN PÎŞ-İ HÜDHÜD - Kuşlaruñ kalanı dahı geldiler, Ortaya vü bir bahâne buldılar
- Her biri kim ara yirde söyleye, Kendüzine anı bir ‘özr eyleye
- Eydür-isem her birinün ‘özrini, Uzaya çok sözlü diyesin beni
- Degmesi bir kuru ‘özri sâz ide, Söylediler hüdhüde yüz nâz ide
- Hüdhüd eyle virdi bunlara cevâb, Kim hatâdan Rûşen añlandı savâb
SU’ÂL KERDEN-İ MECMÛ‘-I MURGÂN, EZ HÜDHÜD DER PÎŞVÂYÎ - Degmesi çün bir su’âli itdiler, Girü hüdhüdden cevâb işitdiler
- Kamusı bir kezde hüdhüdden su’âl, Kıldılar kim hall ola ol turfa hâl
- Kim ‘acab sîmurgı biz göre miyüz, Yâ anuñ tapusına ire miyüz
- Güneşe hergiz nite bir kûr ire, Yâ Süleymân’a kaçan bir mûr ire
- Bir ulu şâha ire mi bir gedây, Hergiz ola mı berâyine bir ay
- Nisbetümüz ara yirde var-ısa, Anuñ-ıla vü bize ol yâr-ısa
- Başumuzı taşlara yastayalum, Nisbet-ile şâhumuz isteyelüm
- Yohsa bizüm nisbetümüz yog-ısa, Aña vü yoluñ belâsı çog-ısa
- Her birümüz işümüzi görelüm, Nisbetümüz yoga neye irelüm
- Nisbet-ile kimse kimseye vara, Nisbeti olmaz-ısa kanda ire
- Nisbetümüz var-ısa girdük yola, Yog-ısa topragı savurduk yile
- Bir bize Gülşehri gibi söylegil, Degme sözüñ şerh ü bastın eylegil
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, MURGÂN-RÂ DER İSBÂT-I, NESEBEŞ, - Hüdhüd eydür gâfil olmak hôş degül, Bu kadar bî-hâsıl olmak hôş degül
- ‘Âbid olan kişi ma‘bûda irer, Kâsıd olan şahs maksûda irer
- Kul kim ol sultânına âşık degül, Pâdişâhı görmege lâyık degül
- ‘Âşıkuñ ma‘şûkına var nisbeti, İre aña olur-ısa himmeti
- Ol ne ‘âşıkdur ki cândan kayıra, Mâye vü sûd u ziyândan kayıra
- ‘Âşık ol-durur ki yolda cân vire, Kâfir ol dirler ise îmân vire
- Er-iseñ meydâna gir merdâne var, ‘Avrat-ısañ çıkma evden zînhâr
- Sen ki korkarsın ki evden çıkasın, Hasm evin gürz-ile nite yıkasın
- Kanı Tûs u Bîjen ü Gurkîn ü Gîv, Kim olavuz bunlara Sâm u Hıdîv
- Anda kim Rüstem Nerîmân’a ire, Her sipâhî kanda meydâna ire
- Siz bu adlu pehlevân olmaduñuz, Anuñ-ıçun sagışa gelmedüñüz
- Pâdişâh bostân u siz bir teresiz, Güneşinden ol şehüñ bir zerresiz
- Kim güneşi ister-ise bulısar, Zerrelerüñ adını kim biliser
- Cânuñuz ister-ise aña varuñ, Koñ bu murgı vü sîmurga irüñ
- Çün cihân üstine sîmurg uçdı hôş, ‘Âleme kanatlarını açdı hôş
- Düşdi sîmurguñ cihâna sâyesi, ‘Âlemüñ ol sâyedür sermâyesi
- Sâyesinüñ nisbeti var zâtına, Sâye ol nisbetden irer katına
- Kamu kuşlar sûreti ol sâyeden, Hâsıl oldı vü hem ol sermâyeden
- İ‘tikâdı eylemeñ ol yolda süst, Kim kılasız nisbeti aña dürüst
- Niçeme kim yol belâsuz olmaya, Yol eri hergiz yolından kalmaya
- Bir kişi bu menzile ura kadem, Kim vücûdını kıla küllî ‘adem
- Kuşlar ol esrârı çün işitdiler, Cânların sîmurga îsâr itdiler
- Kamudan sîmurga dutdılar karâr, Her birinüñ ‘ışkı oldı sad hezâr
- Billerini bagladılar cümle çüst, Her biri yol ‘azmini kıldı dürüst
- Eytdiler hele bize bir rehberi, Buluñuz kim gitmeyevüz serseri
- Niçeme kim hüdhüd ulu kişidür, Rehber olmaklık bu yolda işidür
- İlla hem bir kur‘a dahı uralum, Kime düşer kur‘amuz bir görelüm
- Kur‘ayı çün kim bırakdılar revân, Kur‘aları hüdhüde düşdi hemân
- Çün belürdi hüdhüdüñ serverligi, Ol yola vü kuşlara rehberligi
- Hüdhüdüñ başına bir tâc urdılar, Kuşlaruñ rahtını târâc itdiler
- Dünya mihrini göñülden sökdiler, Mülk ü esbâbı dükelin dökdiler
- Yola kamusı bile ‘azm itdiler, Çün birez yir hüdhüd ile gitdiler
- Vâdinüñ ucı görindi nâgehân, Çıkdı her kuş yüreginden yüz figân
- Cânlulardan hâli gördiler yolı, Ese-durur karşu istingâ yili
- Bir kişi peydâ degül ol ilde hîç, Canludan kimse görinmez yolda hîç
- Bir kuş ol vâdî içinde uçmaduk, Biregü anuñ yolından geçmedük
- Yol ‘azîm ırag u menzil bî-nişân, Key deriñ deryâ vü sâhil bî-nişân
- Kimse anuñ gibi yolı görmedük, Kimsene ol yola hergiz irmedük
- Düşdi heybet her birinüñ cânına, Hüccet assı kılmadı bürhânına
- Yoluñ ıraklıgını çün bildiler, Vâdinüñ agzında menzil kıldılar
- Çün yoluñ işkencisine düşdiler, Girü hüdhüd yöresine üşdiler
- Kim bu yol heybetlü görinür bize, Korkusı kuvvetlü görinür bize
- Bir zamân bunda karâr eyleyelüm, Degmemüz hâlümüzi söyleyelüm
- Bunda bir key danışuban gidelüm, Kim niçe yöriyelüm ü n’idelüm
- Sen ki şimdi pîşvâsın bizlere, Gir hôş ögüde vü zîbâ sözlere
- Menber ur bir va‘z id lutf eylegil, Tañrı vü Peygâmberinden söylegil
- Dükeli sözüñ bize takrîrini, Eyle vü her âyetüñ tefsîrini
- Kim meger bu derde dermân irişe, Yâ yola âgâz pâyân irişe
- Çıkdı hüdhüd minberüñ üstine şâd, Kim vire bî-dâdlara va‘zıyla dâd
- Bülbül ü kumrı aña hôş sâz-ıla, Mukrı oldılar u hûb âvâz-ıla
- Geh Sipâhan’dan Hicâz’a gitdiler, Geh Rehâvîde ün-ile ötdiler
- Çünki Zîrefgend ü Nevrûz u ‘Irâk, Vasla yitdiler ki uş erdi firâk
- Bir kaç âyet sâz-ıla okıdılar, Zühre çengin başına dokıdılar
- Mukrı çün dikdi durugeldi beri, Bir su’âli sordı vâ‘izden arı
- Kim bize iy arada server olan, Yolda her birümüze rehber olan
- Sen dahı çün şimdi varursın yola, Biz dahı şimdi varuruz menzile
- Pes bize sen server olduğuñ neden, Yolda bize rehber olduguñ neden
- Pîşvâlıguñı isbât eylegil, Bize bir Gülşehri gibi söylegil
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD ÂN, SÂYİL-RÂ DER-MİYÂN-I CEM - Hüdhüd eydür ben anı görmişvenin, Tapusında bir zamân durmış-vanın
- Görür-isem girü anı hem bilem, Hıdmetin eyle ki gerekdür kılam
- Begler ortasında size sultanı, Gösterem zîrâ ki bilürem anı
- Leşkerinden pâdişâha çün irem, İricegin size dahı gösterem
- Yohsa siz varur-ısañuz yaluñuz, Bensüz anda işüñüz olmaya uz
- Zîra kim nâgâh göresiz bir begi, Atlas içinde vü tâzî bindügi
- Ol begi siz pâdişâhı sanasız, Bir begüñ şâhlıgına inanasız
- Zîra kim siz bilmedüksiz sîretin, Göricek hem bilmeyesiz sûretin
- Ol benem kim kendüzini añlayan, Kim nikâbından yüzini añlayan
- Görmege dîdârını key uz gerek, İlla hem dîdâra lâyık göz gerek
- Şimdi görmeyen cemâlin gündüzin, Gice kanda añlaya anuñ yüzin
- Eyle dut kim göstere ruhsârını, Perdesinden kim bile dîdârını
- Açmaduñuz siz basîret gözini, Anuñ-ıçun göremezsiz yüzini
- Yohsa ol kim dâyim ü dânâ-durur, Añlayana gün gibi peydâ-durur
- Her kim açar-ısa göñli gözini, Fark ide ol bürka‘ından yüzini
- Görmedük kişi anuñ dîdârını, Ne biliser perdeden ruhsârını
- Yohsa her kim burka‘ın yüzi sana, Bir kızıl yeşil göriçek aldana
- Bugün iren irte dahı iriser, Bunda gören anda dahı göriser
- Güneşüñ yüzi cihânda fâş ola, Anı görmeyen meger huffâş ola
- Çok kişi ilüñ sipâhın añlaya, Er gerek kim pâdişâhın añlaya
- Leşkerinden bilüñüz kendüzini, Añlañuz Gülşehri gibi yüzini
- Ben Süleymân-ıla çok olmışvanın, Yıllar anuñ hidmetin kılmışvanın
- Bir nazar hem ol baña kılmış-durur, Ol nazardan bu ‘atâ gelmiş-durur
- Tâ‘at-ıla kimse anı bulmaya, Kimsene şeytânça tâ‘at kılmaya
- Biz erenler himmetinden ermişüz, Şâhumuza vü cemâlin görmişüz
- Siz dahı çok gördügüñüz var anı, İlla tenden añlamaduñuz canı
- Cânuñuz hîç tenden ayrılmaz-ıdı, İlla ol kim idügin bilmez idi
- Yüz biñ arasında biri añlayan, Olmaya illâ bu sözi tañlayan
- Pâdişah-ıla delim oldum bile, Şimdi tâcırlıga geldüm bu ile
- Çok cevâhir var bu ilde râyegân, Kim bahâsı olur ol ilde girân
- Pâdişâhuñ mahzeninde yog-ıdı, Bir iki cevher ki bunda çog-ıdı
- Uş satun aldum varam şâha satam, Aña dahı bunça cevherler katam
SU’ÂL KERDEN-İ ÂN SA’İL EZ, HÜDHÜD Kİ ÂN CEVÂHİR DER, NEFS-İ ÂDEMÎ KUDÂM HALKEST - Sorar ol sâyil ki bu cevherleri, ‘Arza kıl sen bize ol gevherleri
- Kim senüñ-ile çün anda gidevüz, Biz dahı ol cevheri iledevüz
- Ne metâ‘ı pâdişâh alur-ısa, Yâ ne dürrüñ kıymetin bilür-ise
- Bize dahı eydüñ anı alalum, Sençileyin kamu tâcir olalum
BÂZ NÜMÛDEN-İ HÜDHÜD, ÂN CEVÂHİR-RÂ DER CEM - Hüdhüd eydür anda yoklık gevheri, Yok-durur bundan ilet iy cevherî
- Anda miskînlik metâ‘ı yok-durur, Bundan ilet kim bu ilde çok-durur
- Anda kim zenlik kumaşı key geçe, Yohsa hôdbînligi almazlar hiçe
- Mahv olmak dürrinüñ kadri olur, Kemlik incüsi eyü kıymet bulur
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ, DÎGER EZ-HÜDHÜD - Biri dahı sordı kim ben sayruyam, Rencüm-ile râhatumdan ayruyam
- Nâtüvânam nite gideyim yola, Kuvvetüm yok niçe varayım bile
- İlla dut kim ben sizüñ-ile uçam, İşbu od taglarını niçe geçem
- Gussalar geldi baña bol ilerü, Gelmedi bunuñ gibi yol ilerü
- Yüz biñ er bu yolda cân virmiş-durur, Kim birisi menzile irmiş-durur
- Sagmısam bir dürlü cehd ide-y-idüm, Sizüñ ile bu yola gide-y-idüm
- Sag kişi kanda diler-ise varur, Sayru miskîn kendü cânın kayırur
- Çok deñizler cûş idüp geçmek gerek, Çok agular nûş idüp içmek gerek
- Ejdehâlar var bu yolda tag gibi, Nite geçsün sayru andan sag gibi
- Ben bu vâdî içine girür-isem, Yâ sizüñ-ile bile varur-ısam
- Niçeme kim yükümi tîmârlayam, Evvelin menzilde cân ısmarlayam
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ DER CEM‘ - Hüdhüd eydür toñma bunça buz gibi, Gice kaçan olısar gündüz gibi
- Seni hôd kimdür hisâba getüren, Yâ saña hôd dünyada bir kadr uran
- Kendüzüñ bu yolda key bî-kadr bil, Gerek-ise öl gerek-ise diril
- Her kim ol bî-kadr u bî-imkân ola, Dirlig-ile ölümi yeksân ola
- Çün senüñ bir zerre kadrüñ yok-durur, İşbu dirlik dahı saña çok-durur
- Anuñ-ıçun sini da‘vet kılmazuz, Kim ne kişisin seni hôd bilmezüz
- Gör kim ol şarda ki ol eyvân ola, Niçe senüñ gibi sergerdân ola
- Sen eger varmaz olur-ısañ aña, Ol ‘acab kim gelmedi diye baña
- Dünyada yüz biñ senüñ gibi ola, Bellüdür kim kaçı sagışa gele
- Degme şarda yüz senüñ gibi gezer, Kim deñiz üstinde çöp gibi yüzer
- Sagış ehli ilde bir gavvâs ola, Kim deñiz dibine dürr-içün tala
- Sevme ol yâri kim soñra gidiser, Giden içün kaygu yiyen n’idiser
- Cânı sev kim ben didügüñ ol-durur, Ko teni kim ölüm anı soldurur
- Gelmez-iseñ sen bizüm-ile bile, Girmez iseñ sayruyam diyü yola
- Kâfile Bağdâd şehrinden öte, Seni bir zenbîl eksildi duta
- Kendüzüñi sen getürürsin dile, Yohsa senüñ gibileri kim bile
- Ança sayrular sagaldı ‘âkıbet, Ança sag kişiler öldi ‘âkıbet
- Er gerek kim kendü yolına gide, Yohsa yolsuz sag ya sayru n’ide
- Bunça kocalar dirildi genc-ile, Bunça yigitler kim öldi renc-ile
- Sayruyı çün sagdan eylersin temîz, Ölür-iseñ n’idisersin iy ‘azîz
- Ölümüñden ilerü ölse-y-idüñ, Pâdişâhuñ mahremi olsa-y-ıduñ
- Soñra bir key dirlige ire-y-idüñ, Hazretinde Câvidân dura-y-ıduñ
- Çün kim ölesüñ güne inanasın, Dirligi Gülşehri’den ögrenesin
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ, DÎGER EZ HÜDHÜD DER, ‘AŞK-BÂZÎ VE MA‘ŞÛK - Birisi eydür ki bir şâhid benüm, Göñlüm aldı vü köyindürdi canum
- Yüzini gördükçe hayrân kaluram, Bir dem anı görmez-isem ölürem
- Kaddi serv ü ‘ârızı sîmîn-durur, Yüzi hurşîd ü hatı müşkîn-durur
- Küfrümi gidermedi îmân benüm, Assı kılmaz derdüme dermân benüm
- Bir kılından beni yüz tedbîr-ile, Baglamışdur elli biñ zencîr-ile
- Bâg arasındaki bostândur yüzi, Sanasın kim bir gülistândur yüzi
- İşi güçi kamu oda yaksam direm, Gün uzun hâ yüzine baksam direm
- Gözleri her birisi bir yay dutar, Kirpügi her kalkana biñ ok atar
- Tâ‘at anuñ tapusı gelür baña, Ka‘be anuñ kapusı gelür baña
- Datlurakdur bal-ıla yagdan delim, Göksi çerb ü agzı şîrîndür ‘azîm
- Zâhid anuñ yüzini görür-ise, Yâ katında bir nefes durur-ısa
- Vâlih ü hayrân u mest olup gide, Pârisâ bir büt-perest olup gide
- Niçe kim bakdum göge pinhân u fâş, Görmedüm anuñ gibi ay u güneş
- Güneş anuñ yüzine hayrân ola, Ay anı görürse sergerdân ola
- Bakıçak endâmına kim soralar, Süñük içinde iligin göreler
- Pâdişâh ol servi görmege iver, H˘ôca Gülşehrî dahı anı sever
- Şâdılıkda çok perîşânlık kılur, Bir perîdür kim Süleymânlık kılur
- Ben sizüñ-ile bile gelimezem, Sevdügümden bir dem ayrılımazam
- Kimse baña iltifât itmese yig, Dek gözümden sûreti gitmese yig
- Ben anı koyup yola gidemezem, Oduñ ortasında sabr idemezem
- Eyle oldum sûretine karşu mest, Kim beni gören sanur sûret-perest
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ - Hüdhüd eydür niçe sûretler seni, Aldaya vü bu küdûretler seni
- Gökçegüñ niçeme kim rengîn ola, Rengi gidiçek girü çirkîn ola
- Çok sarây issi bir eve hışt olur, Ol ne zîbâdur ki soñra zişt olur
- Şehvetüñi ‘ışk sanma iy ‘azîz, Sûreti ma‘nîden eylegil temîz
- Cânuñ olmadı meger ma‘nîde mest, Kim seni nefsüñ kılur sûret-perest
- Görmedüñ zâgı ki bir keklik ola, Kan-ıla ete ne gökçeklik ola
- Şâhidüñ ra‘nâ degül nâ-hôş-durur, Şehvet anı saña zîbâ gösterür
- Aç Süleymân gözüñi kim göresin, Şâhidüñ bir dîv ü terkin urasın
- Nefs ü issini kılan kişi taleb, Ejdehâya şâhid urmışdur lakab
- Mâhiyi elden koya mâh isteyen, Şâhidini terk ide şâh isteyen
- Her biri bir yimişi dirmek gerek, Gülleri Gülşehri’ye virmek gerek
- Reşkümüz yok bülbül ü destânlara, Çün ırakdan bakaruz bostânlara
- Bu hikâyet böyle şîrîn böyle ter, Husrev ü Şîrîn sözi ola meger
- Bu hikâyet böyle şîrîn böyle ter, Leyli vü Mecnûn sözi oldı meger
DÂSTÂN-I LEYLÂ VÜ, MECNÛN - ‘Işk-ıla her kim aña Tañrı adın, Ter sözümüzüñ bile datlu dadın
- Datlu sözler göñli ‘ışka bagladur, İşidenlerüñ gözini agladur
- ‘Âşık olmayan kişinüñ cânı yok, Küfri üküş illa hîç îmânı yok
- Muhtesib meyhânede rindi bilür, Sûfiyi bilmez ki şâhid-bâz olur
- Bâde çün kim zühd bünyâdın yıkar, Hânekâhdan sûfiler esrük çıkar
- Çok kişi yiri münâcâtı ola, ‘Işk anı rindî harâbâtî kıla
- ‘Âşık ol-durur ki cânın terk ider, Sevdügini göriçek ‘aklı gider
- ‘Işk odından her kim ol köyinmedi, Şehvetinüñ şu‘lesi söyinmedi
- Şehvetüñi ko ki ‘ışka iresin, Kendüzüñ terk it ki yâri göresin
- ‘Işk-ıla şehvet kaçan barışısar, Yâ su-y-ıla od nite karışısar
- Ka‘be içine gire mi hîç mest, ‘Işka kaçan yâr ola şehvet-perest
- ‘Âşık ol kim gussadan şâd olasın, Kamu kaygulardan âzâd olasın
- Nâmı ‘ışka iriçegin neng olur, Andan aña elli biñ ferseng olur
- Kimse ‘ışkuñ şerhini hôd kılmaya, Kıymetini degme kişi bilmeye
- İlla biz bir şemmesin söyleyelüm, ‘Âşık u ma‘şûkı şerh eyleyelüm
- Tûti gibi şehd ü şekker yiyelüm, ‘Işk içinden bir hikâyet diyelüm
- Bir gün ol yolda ki isteyen bulur, ‘Âşıkuñ hâlini ma‘şûkı bilür
- Vardı Leylî Mecnun’ı görmeklige, ‘Işk elinden hâlini sormaklıga
- Gördi Mecnûn’ı yatur bir yazıda, Bir yazı kim biñ yol erin azıda
- Topraga urmış yüzin şûr eylenür, Leyli’nüñ zikrin dilinde söylenür
- Leyli nakşın göñline yazmış tamâm, Sûretinden ġâfil olmış ve’s-selâm
- Anı evvel gördügi gibi sanur, Göñli içindeki nakşa inanur
- Ma‘nisinden eyle mest kılmış canı, Kim dimez kim sûreti nakşı kanı
- Eyle müstagrak hayâline anuñ, Kim nazar kılmaz cemâline anuñ
- Nâgehân zikr eylenürken dôstına, Leylinüñ kölgesi düşer üstine
- Çün bakar Leylî selâm aña virür, Çün selâm alur katında oturur
- Eydür iy Mecnûn senüñ ahvâlüñi, Bilmedüm sormaga geldüm hâlüñi
- Top senüñ hâlüñ delü kıldı beni, ‘Işk elinden nite sorayım seni
- Böyle kim âşüftalıkdur âletüñ, ‘Işk içinde nite geçer hâletüñ
- Mecnûn eydür ‘ışka terk itdüm canı, Sen ne kişisin ki sorarsın beni
- Her biregü dünyada bir iş güder, Delüler katında ‘âkiller n’ider
- Eyle dut kim bilesin ahvâlümi, N’idisersin kim sorarsın hâlümi
- Bu tekellüf saña bir sevdâ-durur, Beni sormakdan murâduñ ne-durur
- Biliş-iseñ añlamazam ben seni, Yâd-ısañ hôd neye sorarsın beni
- Var işüñe vü ko beni vaktuma, Tañrı’ña bak gelme ayruk katuma
- Yâd mısın biliş misin bilimezem, Anuñ-ıçun hıdmetüñi kılmazam
- Ben neyem kim kimsene beni sora, Yâ bu hâletde gelüp beni göre
- Git katumdan kim delü olmayasın, Turma kim kaygu-y-ıla tolmayasın
- Leyli çün gördi ki bilmedi anı, Top köyindi göñli vü yandı canı
- Eydür âhir Leyli odıdur tolu, Yüregüñ içinde kim olduñ delü
- Leyli mecnûn eyledi-y-ise seni, Leyli benem nite bilmezsin beni
- Ma‘nide çün beni kılursın taleb, Sûretümi nite bilmezsin ‘aceb
- Dîn anuñ vardur ki dünyâsuz ola, Mecnûn ol degül ki Leylâ’suz ola
- Dîn erine az kadar dünya gerek, Mecnun’a elbetde bir Leylâ gerek
- Çün benem Leylî vü beni bilmedüñ, Sen bu fenni hîç hâsıl kılmaduñ
- Kim meger ‘âşık aña ola-y-ıduñ, Hem anı göriceğez bile-y-idüñ
- Eydür-iseñ sen ki ol Leylî göre, Göñlüm içre ikki oldı yâr maña
- Leyli vü Mecnûn tolu-durur cihân, Leylisüz Mecnûn olmasun hemân
- Mecnun eydür Leyli sen-iseñ ‘azîm, Müşkil oldı bu hikâyet iy hakîm
- Kim benüm göñlüm içinde şimdi var, Bir dahı Leylî baña ma‘şûk u yâr
- Bu-y-ısa Leylî beni hôd uş görür, Sen-iseñ Leylî ‘acab bu kim-durur
- Bu yakîne katmaz-ısañ sen şeki, Nite Mecnûn bir ola Leylî iki
- Mecnun eger yüz olur-ısa revâ, Leyli iki oldugı yavlak hatâ
- Nite ola kim kıla ehl-i niyâz, İki kıble dapa hergiz bir namâz
- ‘Âşıkuñ ma‘şûk-ıla birlik-durur, İkilik bu yolda kâfirlik-durur
- Çün benüm içümde bir Leylî ola, Taşragı Leylî ne işüme gele
- Taşragı Leylî olıcagın gubâr, İçerügi Leyli kala pâyidâr
- Leyli benem didügüñ söz ola hâm, Bize bizüm Leyli’müz ola tamâm
- Olmayıncak Leyli içümde benüm, Her dem anı kanda bulam iy canum
- Senden ol günden ki ben azmışvanın, Hâturuma nakşuñı yazmışvanın
- Kim eger ol sûretüñ bir gün yite, Bu benüm göñlümdeki baña yite
- N’iderem ol Leyli’yi kim öliser, Baña bir Leylî gerek kim kalısar
- Leyli Leylî diyü kamu dünyadan, Kendüzümi kesdüm uş gör kim neden
- Leyli’den dahı kesicegin tamâm, Mevla kala iy birâder ve’s-selâm
- Niçe kim beñzedürem kalup taña, Hîç bu göñlümdeki beñzemez saña
- Ma‘ni şekli artuk eksük olmaya, Sûret-ile kim görürsin kalmaya
- Taşragı yârum vefâ kaçan kıla, Yârum ol-durur ki içümde ola
- Ben evümde bulıçak sûsenleri, N’iderem yâbandagı gülşenleri
- Saña ‘âşık nefs içün olmaduguz, Anuñ-ıçun nakşuña kanmaduguz
- Göñli ilkin Leyla’ya virmişvenin, İlla soñra Mevla’ya irmişvenin
- Tañrı birdür dôst birdür şöyle bil, İki diyenler-durur hôr u hacîl
- Sûrete kalan kişi ‘âşık degül, ‘Işk anuñ gibi ere lâyık degül
- Togru ‘âşık istemez hergiz visâl, Mûnisi hicrân u yârıdur hayâl
- Leyli çün gördi ki Mecnûn bilmedi, Anı vü hîç iltifâtın kılmadı
- Gitdi Leylî Mecnûn’ı anda koyu, Kaldı Mecnûn Leyli vü Leylî diyü
- Çün anı bilmez nite kılur taleb, Leyli dir Leylî’ye bakmaz iy ‘aceb
- Leyli’nüñ etin kanın sevmez-idi, Ol sebebden görmege ivmez-idi
- Mecnun’uñ istedügi Mevlî-y-idi, Dek arada vâsıta Leylî-y-idi
- Şehvetüñe sen lakab ‘ışk urmagıl, Sevdügüñi ol göz-ile görmegil
- Ok gelür-ise yüzüñ döndürmegil, Yârüñ etegine toz kondurmagıl
- Anı sevmegil ki soñra öliser, Aña baglangıl ki bâkî kalısar
- Âdemî ‘ışkın bahâne kıl tene, ‘Işk irürür âdemi yaradana
- Kim ziyâde çünki sâbit durasın, Hem bir ihlâsa anı irüresin
- Degme dil bir söz beyân eyleyiser, ‘Işkı Gülşehrî ‘ayân eyleyiser
- Hârı kesüñ bâgbâna dınmañuz, Güllere zînhâr yavuzlık sanmañuz
- Degme kişi şarda bir mansıb dutar, Bize Gülşehrî didükleri yiter
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD - Birsi eydür key muhannes gûherem, Tañrı yolında ne ‘avrat ne erem
- Gâh Müsülmân gâh kâfir oluram, Geh günâh u geh ‘ibâdet kıluram
- Geh bahîl ü geh kerîm olur canum, Geh sakîm ü geh sahîh olur tenüm
- Geh vefâdâr oluram geh bî-vefâ, Geh küdûretlü oluram geh safâ
- Ben bu iki hâle hayrân kalmışam, Kendü yolumda perîşân olmışam
- Çün ne bellü er ne bellü ‘avratam, Kendü başuma bir agır mihnetem
- Her kime kim yâr u yâ kardaş direm, Kamudan anuñ etin yavlak yirem
- Her kime kim eylerem yüz biñ vefâ, Girü aña kıluram yüz biñ cefâ
- Çün iki yüzlü vü iki dillüyem, Bî-vefâlıkla cihânda bellüyem
- Her kimi kim cem‘ içinde ögerem, Girü aña bunça dürlü sögerem
- Günde yüz kez ‘ahd baglayup sıram, Kamu dürlü kişiler-ile birem
- Ogrılaruñ mecma‘ında rehberem, Sûfilerüñ mahfilinde serverem
- Gâh şeyh ü gâh ruhbân oluram, Geh keşîş ü geh danışman oluram
- Hacca sıdk-ıla meger kim gitmedüm, Kim harâbâtı dahı terk itmedüm
- Bir nefes bir zâhid oluram kerîm, Bir zamân bir fâsık oluram le’îm
- Gâh bir ‘âmî oluram câm-ıla, Gâh bir ‘ârif oluram nâm-ıla
- Gâh ‘âbid gâh evbâş oluram, Gâh karı gâh kallâş oluram
- Baña bunuñ gibi hâl-ıla ‘aceb, Kılmaga yarar mı sîmurgı taleb
CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür anda iki yollulık, Olmaya makbûl yüz biñ dillülik
- Bir göñülde küfr ü îmân besleyen, Derd-ile bir yirde dermân besleyen
- Ne Müsülmân ola ol ne ten-dürüst, Dîni eksük ola vü endâmı süst
- ‘Âk ola kamular-ıla bir olan, Kâfir ola mü’min ü kâfir olan
- Her kim ol erlikde dûn-himmet-durur, Er dime aña ki bir ‘avrat-durur
- Gâh zâhid gâh fâsık olmagıl, Çün muvâfıksan münâfık olmagıl
- İkilig-ile ne birlik idesin, Çün muhannessin ne erlik idesin
- Bî-basar olan kişi gözsüz-durur, İki yüzlü âdemî yüzsüz-durur
- Müdde‘înüñ yayını yasmak gerek, İki dillünüñ dilin kesmek gerek
- İki yüzlü degül-iseñ gül gibi, Yüz dil-ile söyleme bülbül gibi
- Dünyada sen bir müzebzebsin henûz, Küfr ü îmândan mürekkebsin henûz
- Mü’min-iseñ küfri kogıl iy ‘azîz, Mescidi kılgıl kilîsâdan temîz
- Kimseneyi bir garazdan ögmegil, Girü aña bir garazdan sögmegil
- Tañrı’çun başla neye başlar-ısañ, Bî-garaz işle neyi işler-iseñ
- Elüme girseñ seni asa-y-ıdum, Bulsa-y-ıdum dilüñi kese-y-idüm
- Âdemîler derisin yırtar dişüñ, Herze söylemek-durur her gün işüñ
- ‘Ahduñı çün beklemezsin câvidân, Bes bir itden aluraksın bî-gümân
- İt vefâ eyler senüñ kanı vefâñ, ‘Âlemi yakdı senüñ cevr ü cefâñ
- Eylük idene yavuzlık kılmagıl, Tûtı-y-ıla karga gibi olmagıl
DÂSTÂN-I TÛTÎ VÜ ZÂG - Bir zamânda kim külef bitmiş-idi, Bülbül anuñ vasfın işitmiş-idi
- Bir kişi dutar-ıdı sevdâ-y-ıla, Bir kafasda tûtıyı karga-y-ıla
- Biribiri hâletinden bî-haber, Karga sergîn yir-idi tûtî şeker
- Niçe kim tûtî şeker h˘ônın açar, Karga şekker üstine sergîn saçar
- Her şeker kim tûtıya idrâr olur, Dükeli sergîn ile murdâr olur
- Niçe kim bu şekkerüñ tohmın eker, Şekkerüñ ol üstine sergîn döker
- Tûtı ister ol kafasda sâz-ıla, Kim gazeller eyde hôş âvâz-ıla
- Çünki Nevrûz u Hicâz âgâz ide, Râst savtın Bûselikde sâz ide
- Gâh Sipâhanda kıla âhengini, Geh Rehâvîde çala hôş çengini
- Nâdire bir nagme âgâz idicek, Perdelerde sûz-ile sâz idicek
- Ol kadar kavġâ figân ider-idi, Çagıruban herzeler söyler-idi
- Kim bu tûtî çün olur-ıdı melûl, Ögine düşmez-idi darb-ı usûl
- Karga üni tûtinüñ âvâzını, Mahv ider-idi vü kamu sâzını
- Tûti çün ol perdeden gider-idi, Kargadan yavlak gile ider-idi
- Kim benüm bu karga demsâzum degül, Hem-dem ü hem-cins ü hem-râzum degül
- Fi‘li zişt ü yavlak âvâzı yavuz, Lehçesi bî-lezzet ü sâzı yavuz
- Şekli nahs u sûreti Hindû gibi, Çirkin âvâzı dahı kendü gibi
- Ben şeker yimege okıram anı, Ol necis otlamaga iltür beni
- Cümle kendüye gerekin söyleye, Kamu kendü diledügin eyleye
- Kamu halkı kendüden alu göre, Kendüden yigden yokaru otura
- Ululara ihtirâm eylemeye, Kimse hakkında eyü söylemeye
- Nesne yapmaya ki girü yıkmaya, Bir gün azgından eyü söz çıkmaya
- Kimsenüñ hergiz selâmın almaya, Niçe kim eylük kılasın bilmeye
- Mu‘cib ü bed-sîret ü hôd-bîn-durur, Anuñ-ıçun yidügi sergîn-durur
- Bu kafas sınsa-y-ıdı uça-y-ıdum, Sohbetinden karganuñ kaça-y-ıdum
- Hayf ola benüm gibi dânâ kişi, Kem ola anuñ gibi nâdân işi
- Tûti-y-içün karga dahı dem-be-dem, Eydür-idi kanda olsa bîş-ü-kem
- Kim bu yârüm mûnis ü mahrem degül, Benüm-ile hem-dil ü hem-dem degül
- Kendü sözi kendüzine hôş gelür, Yohsa işiden kamu nefrîn kılur
- Benüm ögüdüme girmez n’ideyim, ‘Aklı çün ol söze irmez n’ideyim
- Perde bilmez anuñ âvâzı-durur, Enkerü’l-asvât anuñ sâzı-durur
- Iñranımaz nagmelerümi benüm, Yavlak andan tenge gelmişdür canum
- Çün ne darb anda görürem ne usûl, Bu’l-fezâyil mi ola ol bir fodûl
- Ben aña gel bunça lezzet sür direm, ‘İşret eyle yimek içmek gör direm
- Ol beni açlıklara da‘vet kılur, Kendü gibi hôr u bî-‘izzet kılur
- Herze söylemekden usanmaz dahı, Nesne bilmez benden ögrenmez dahı
- Kime olur-ısa kemzenlik kılur, Yigligi virür alulıgı alur
- Başı gözi yok-durur hîç işinüñ, Zerreçe kadrini bilmez kişinüñ
- Bu kafasdan yazıya uçmak gerek, Konşulıgından bunuñ kaçmak gerek
- Hayf ola kim aña cüllâb içürem, ‘Ömrümi bir câhil-ile geçürem
- Bençe ol mümkin degüldür kim öte, Aña şol kim benden örgendi yite
- Gideyim kim kendü kadrini bile, Benden ayrıldugına zârî kıla
- Ne kadar kim tûti kargayı sıdı, Karga tûtî hicvin artuk okıdı
- Tûtı kargaya ‘adûdur dir-idi, Karga tûtıya delüdür dir idi
- Niçe kim ol bundan usanur-ıdı, Bu yüz ança andan igrenür-idi
- Ol buña bir hâr-u-hesdür dir-idi, Bu aña bir hîç kesdür dir-idi
- Ol buña hîç iltifât itmez-idi, Bu anı bir tereye dutmaz-ıdı
- Degmesi kendü yolında öginür, Her birisi kendüzini begenür
- Câhili ‘âlim gözi yok kim göre, ‘Âlimi câhil bulursa öldüre
- Cân ten ahvâlinden olmışdur melûl, Ten dahı cân ‘âlemin kılmaz kabûl
- Cân-ıla ten düzmegi müşkil ola, Cân kaçan hem-reng-i âb u gil ola
- Cism dîv ü ‘işve telbîsi-durur, Cândur âdem kim ten iblîsî-durur
- Hâs eydür ‘âm nesne bilmedi, ‘Âm eydür bildügini kılmadı
- Degmesi eydür benem hôd arada, Benden artuk kimse yokdur yörede
- Hasm eger düşmen görür-ise bizi, Kim görinmez bize illâ kendüzi
- Biz hôd anı dünyada var dimezüz, Şekker-ise kim gül-ile yimezüz
- Kimse-y-ile biz ‘adâvet kılmazuz, Düşmanumuz kimdügini bilmezüz
- Zîra dünyâda bilinmez kişiler, Zerre gibi dek güneşde ışılar
- Düşmanum kim idügin bilimezin, Dünyada ben hôd anı var dimezin
- Düşmanum çün bellü kişi olmadı, Eyle dut kim dünyaya hôd gelmedi
- Gaybet-ile ne etini yiyeyim, Bilmedügüm kişiye ne diyeyim
- Şarlunuñ çün gussasında olmazuz, Şarda kimse var mı yok mı bilmezüz
- Biz cihânda bilineni bilürüz, Anuñ-ıçun şarlu terkin kıluruz
- Sen cihân serverlerin kılgıl temîz, Yohsa şar da‘vâsuz olmaz iy ‘azîz
- Çün becid şar kaygusında olmazuz, Şar tolu halk u birisin bilmezüz
- Niçe kim ‘âlemde fikret kıluruz, Şarda Gülşehrî adını bilürüz
- Ol birez ili dutar-ısa revâ, Yohsa cüz sîmurga değmez bir hevâ
- Zîra bu ilde kim aslanlar azar, Degme köyde yüz senüñ gibi gezer
- Biz ne ilüñi bilürüz ne seni, Taşdur iki yüzlünüñ yüzi göni
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER BEYÂN-I ÂN Kİ, TAHKÎK ÇİST VE TAKLÎD ÇİST, KUDÂMEST - Biri eydür i‘tikâdum var dürüst, Hak yolında degülem dînde süst
- Ne ki baña Tañrı’dan söylediler, Yâ Resûl’ından beyân eylediler
- Kamusına ben inandum cân bigi, Küfri hergiz sanmadum îmân gibi
- Tañrı emrin yirine getürürem, Emr-ile her bir işi bitürürem
- Emr-i ma‘rûfı vü nehy-i münkeri, Bekledüm şöyle ki bir kân gevheri
- Şer‘ hükmin bekledüm bir cân gibi, Derdümi terk itmedüm dermân gibi
- Kamu kişi kavlına inanuram, Dükelini kendü gibi sanuram
- Eydürem kimse nite egri ola, Ergiyi vü togruyı Tañrı bile
- Kamu halka var bizüm ikrârumuz, Kimsenüñ hâline yok inkârumuz
- Biz dükeli halkı sanuruz eyü, Yavuz olur-ısa kendüye kayu
- İ‘tikâdumı dürüst eylemişem, Hakka vü nâ-hakka süst eylemişem
- Tañrı’nuñ farzın getürdüm yirine, Sünnetin Paygâmberüñ kıldum yine
- Sıdk-ıla on altı kez hacc itmişem, Ka‘be şehrinden Minâ’ya gitmişem
- Mâlumuñ virdüm zekâtın ehline, Müşkil işlerüñ yapışdum sehline
- Çünki Şa‘bân ayı eyledi hurûc, Kamu endâmum-ıla dutdum oruç
- Bid‘ata hîç iltifât eylemedüm, Kasd-ıla hergiz yalan söylemedüm
- Uymadum bâtın-ıla her dehriye, İ‘tikâdı bagladum Gülşehrî’ye
- İ‘tikâd assı kıla mı kişiye, Kim anuñ ılduzı anda ışıya
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür i‘tikâd assı kıla, Âdemîye anda vü ecrin bile
- Her kimüñ kim i‘tikâdı yok-durur, Tâ‘atı az u günâhı çok-durur
- Mu‘tekid bürhân-ıla olur-ısañ, Hüccet-ile her sözi bilür-iseñ
- İ‘tikâduñı kişi egemeye, Seni hakdan bâtıla çekemeye
- Yohsa taklîd-ile inanur-ısan, Sâni‘i sen bildügüñ sanur-ısañ
- Hüccetiyle dehri seni aldaya, Sâni‘ ol sen sanduguñ degül diye
- Sen cevâbın virimeyesin anuñ, Zîra bürhân-ıla bilmedi canuñ
- İ‘tikâduñ döne vü kalmaya uz, Zîra îmânda mukallidsin henûz
- İlla çün bürhân-ıla añlayasın, Mantıkînuñ hüccetin tañlayasın
- Eydesin masnû‘a bir sâni‘ gerek, Zîra her mecmû‘a bir Câmi‘ gerek
- Sâni‘ olmaz-ısa bu masnû‘a pes, Kendüye sâni‘ ola iy hîç kes
- Nesne kendü sâni‘i nite ola, Yâ bu söz ‘akla kaçan togru gele
- Sâni‘ ü masnû‘ bir nesne kaçan, Ola iy ‘aklı hevâsından seçen
- Bir-durur Sâni‘ kim anuñ misli yok, Ol yaratdugı cihânda sun‘ı çok
- Zâtı-y-ıla vâcib oldur iy ‘azîz, Kim virür her türlü halka bir temîz
- Halk çokdur ol yaluñuz bir-durur, Biri çok sanan kişi kâfir-durur
- Döriden vâcib-durur zâtı-y-ıla, Döriyen mümkindür âlâtı-y-ıla
- Vâcib oldur kim hemîşe olısar, Dâyimâ var-ıdı vü hem kalısar
- Mümkin ol kim gâh ola gâh olmaya, Gâh kala ‘âlemde vü gâh kalmaya
- Nesneyi ol dâyim olan yarada, Gâh olan gâh olmayan ne döride
- Gâh olan gâh olmayanı aradan, Girü ol dâyim olandur yaradan
- Nakle ‘aklı eylegil her sözde yâr, Mu‘takid bürhân-ıla ol zînhâr
- Sen muhakkik ol ki rengüñ solmaya, Kim mukallidler Müsülmân olmaya
- Degme dîküñ ileyine bir çanak, Koma görgil kim ne var içinde bak
- Her misi ‘âlemde altun sanmagıl, Degme taşı dürr-i meknûn sanmagıl
- Kapuda oturur-ısañ kim gele, H˘ôca ol ev iki kapulu ola
- İ‘tikâdum var diyü aldanmagıl, Degme bir dîvi Süleymân sanmagıl
- Sun‘a sâni‘ dimegil dehrî gibi, Hâlık’uñı añla Gülşehrî gibi
- Kim Süleymân’a selâm eyleyesin, Mantıku’t-tayr’ı tamâm eyleyesin
- Çok Süleymân sanduguñ bir mûr ola, Bilmedügüñe irâdet kûr ola
- Çok kerâmetler cihânda rîv-idi, Ança Âsaf adlu kim bir dîv-idi
- Ol hakîm-ile bilüñ ol gözsüzi, Añlañuz kim niçe açıldı gözi
MESEL ÂVERDEN-İ HÜDHÜD, BER-HÔD DÂSTÂN-I NÂ-BÎNÂ-YI, MÂDER-ZÂD - Çün biz añavuz ulu Tañrı adın, Siz ta‘âlallah diñüz key ulu adın
- Biz dürûd eyleyiçek her bir ere, Siz tahiyyât irürüñ Peygâmber’e
- Eylük ide ögüdümüz işiden, Hîç yavuzlık bulmaya eylük iden
- Eyü diyen kişiler ögüt vire, Eyü devletlüler ögüde gire
- Niçe kim az olısar va‘z işiden, Çok olısar şarda va‘ızlık iden
- Çünki va‘iz pendini diñleyesin, Yazugum çokdur diyüp iñleyesin
- Bir iki gözüñ yaşını sıkasın, Çünki vâ‘iz meclisinden çıkasın
- Girü kendü işüñe başlayasın, Dahı çogırak yazuk işleyesin
- Kimse yok kim vâ‘ız ögüdin dutar, Yohsa konşı ölümi vâ‘ız yiter
- Benüm işüm senüñ-ile söz-ile, Ol hakîm işidür ol gözsüz-ile
- Kim meger bir anadan bir nâmdâr, İki gözsüz dogmış-ıdı dil-figâr
- Hîç rengüñ şeklini bilmez-idi, Dise dahı aña fehm olmaz-ıdı
- Gönli içinde becid aglar-ıdı, Degme rengüñ sûretin baglar-ıdı
- Saru kızıl sûreti böyle ola, Dir-idi vü gök yeşil eyle ola
- Ak karanuñ sûretin hem bî-gümân, Baglar-ıdı göñli içinde revân
- Yog-ıdı şek hergiz öginde bile, Kim kızıl ak rengi ayruksı ola
- Erdi bir kehhâl-ı hâzık otı çok, Gördi gözsüzi kim iki gözi yok
- Eydür iy gözsüz gözüñ gel açayım, Oduñ üstine sovuk su saçayım
- Kim ögüñde bigi kılasın taleb, Kim bu taşragıya beñzer mi ‘aceb
- Gözsüz eydür gözümi açsa-y-ıduñ, Odumuñ üstine su saçsa-y-ıduñ
- Kim bu göñlümdekiyi göre-y-idüm, Nem varın kamu saña vire-y-idüm
- Dünya varlıgı göz-ile añlanur, Gözsüz işi yidilüben tañlanur
- Tîre gözsüzlikden oldı baña hâl, Göz gerek baña gerekmez mülk ü mâl
- Degme rengüñ çok işitdüm zikrini, Eyledüm göñlümde şekl ü fikrini
- Hîç rengüñ sûretin çün görmedüm, Sûretinüñ fikrini terk urmadum
- Gözüm aç kim degme rengüñ sorayım, Adını vü sûretini göreyim
- Kim muvâfık mı benüm endîşeme, Yonılur mı bu girihler pîşeme
- Vardı ol göz açıcı göz açmaga, Yidi ev yapdı göze ot saçmaga
- Ev biribirinüñ içinde durak, Altısından evvel ev karañırak
- Evlerüñ yidinçisi taşra olur, Ayduñ u kızıl yeşil nakşı tolur
- Yazlu dîvarında nakşı yakşı çok, Olmaya bir reng kim ol evde yok
- Gözsüzi karañu ive givirür, Bir mum ileyinde hôş yanadurur
- Gözin açar yidi gün tîmâr ider, Andan ol evden ikinçiye gider
- Degme evde yidi gün otın saçar, Andan ol taşra yidinçiye gider
- Gözsüz ol yidinçi evde çün durur, Gözi açılmış olur bakar görür
- Ol evi kim yavlak aydın u ulu, Kamu dürlü reng ü nakş-ıla tolu
- Eydür iy üstâd bu nakş u nigâr, Ne-durur bu evde yazlu şâhvâr
- Eydür ol kızıl yeşil ak u saru, Kim işitmiş olasın çok ilerü
- Yazlu bu eyvândagı anlar-durur, Ne kim işitdüñ-ise bunlar-durur
- Şoldur ak şoldur kızıl şoldur yeşil, Şunı gök añla ve şunı saru bil
- Gözsüz eydür benüm agum kızılum, Kim ögümde dutar-ıdum iy ulum
- Beñzemez bu ak-ıla bu kızıla, Yeşilüm hîç beñzemez bu yeşile
- Akı hem bunuñ gibi sanmaz-ıdum, Karaya hem böyle inanmaz-ıdum
- Azrakı ayruksırak sanur-ıdum, ‘Ūdıya ayruksı inanur-ıdum
- Göñlümüñ içinde rengüm çok-durur, İlla birisi bu evde yok-durur
- Her ne şekli kim göñülde bagladum, Görmedügüm içün anı agladum
- Çünki gördüm yavlak ırag-ıdı ol, Sandugumdan bunça biñ ferseng yol
- Senüñ ag u kızıluñ eyvândadur, Bilmezem kim benüm agum kandadur
- Bu-y-ısa kızıl bes ol kızıl kanı, Bu yeşil-ise pes ol yeşil kanı
- Kamu rengüñ sûretin gördüm ‘ayân, Göñlüm içinde benüm rengüm hemân
- Benüm akumdan delim ayruk bu ak, Ol kızıldan bu kızıl yavlak ırak
- Niçe kim beñzedürem kılup kabûl, Gördügüm göñlümdeki gibi degül
- Ol hakîm eydür hakîkatdan mecâz, Çok ırak düşmiş-durur iy ser-firâz
- Her ne kim işidesin ya sorasın, Andan ayruksı ola çün göresin
- Degme baş içinde bir sevdâ durur, Kimse bilmez kim hakîkat ne-durur
- Degme kişi bir yola der-mândedür, Kim bilür kim maslahatlar kandadur
- Her yola bir yol dahı oldı ‘adû, Kamu yolda eylük olmışdur eyü
- Çün yoluñı bilmedüñ kim ne-y-imiş, Eylük it kim kamu yolda key-imiş
- Cânuñ ol gözsüz-durur iy nâmdâr, ‘Akluñ ol hâzık hakîm-i rûzgâr
- Ol karañu ev ‘ademdür bî-gümân, Ol ikinçi ev ata sulbı hemân
- Ana karnını üçinçi ev kıl, Tıfl hâlini dahı dördinçi bil
- Ol beşinçi ev yigitlik yolıdur, Ol kim altınçı kocalık hâlidür
- Ol yidinçi ev ölümden soñra hôş, Âhiretdür kim ileyüñdedür uş
- Âhiret kasrına çün kim varasın, Ne ki göñlüñdedür anı göresin
- Ne ki merhem sanduñ anda dâg ola, Ne ki kara gördüñ anda ag ola
- Bunçaları bunda ulu sorasın, Anda kamudan kiçirek göresin
- Bunçaları bunda kiçi sanasın, Anda ululıgına inanasın
- Niçe begler anda kul gibi ola, Niçe kullar anda sultânlık bula
- İy niçe ‘âmî kim anda hâs ola, İy niçe ‘âlim ki bî-ihlâs ola
- Bundagı ulu riyâdan toludur, Ulu ol-durur kim anda uludur
- Bunçalar kim eydeler biz ‘âkıluz, Olmayalar anda ‘akl içinde uz
- Bunçalar kendüzin uçmaklık sana, Anda tamuda teni oda yana
- Bunçalar ben tamulıgam diyeler, Anda anı uçmak ehli sayalar
- Bunça kişi da‘vi ‘âşıklık kıla, Anda kamu da‘vası yalan ola
- Niçe kişi ben Müsülmânam diye, Anı Hak anda gavurlardan saya
- Niçe şeyh ol arada yoldan kala, Menzilet anda mürîdinüñ ola
- Bunça âhîlar riyâyî bulına, Terbiye anda hudâyî bulına
- Bunça işi Hakk-ıçun işler kişi, Kim yüzine urılısar ol işi
- Şimdi uyırsın kaçan uyanasın, Öldügüñden uykudan uyanasın
- İrte olsun kim göresin iy hoca, Kim karañuda kimi kuçduñ gice
- Toz açılsun kim göre yolı bilen, Kim eşeklü mi ya atlu mı gelen
- Eylük it yâra ki her yolda kişi, Eylüginden yig bilinmeye işi
- Çok kişi üzdi kopuzınuñ kılın, Söylemedi kimse Gülhşehrî dilin
- Eyle datlu dökdi azgından sözi, Kim dilini yiyüyazdı kendüzi
- Şâd ol iy her dâsitânı sâz iden, Dükedüben bir dahı âgâz iden
SU’ÂL KERDEN-İ SÂ’İL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER ‘İLM - Birisi eydür ki ‘ilmüm çok-durur, Olmaya bir fen ki bende yok-durur
- Dünya işin ‘ilm-ile tañlamışam, Hadd ü resmin her sözüñ añlamışam
- Her fenüñ irişmişem tahkîkına, Kim tasavvurdan gidem tasdîkına
- Kim kılur-ısa lugat ta‘rîfini, Benden ögrenmek gerek tasrîfini
- Nahv-ıla i‘râbı yavlak kıluram, Ref‘ ü nasb u cerr ü cezmi bilürem
- Hikmeti vü hey‘eti vü mantıkı, Añladum yavlak u bildüm tahkîkî
- Ben Mecestî ‘ilmini çün söylerem, Hendese ‘ilminde eşkâl eylerem
- Çün mürâyâ ‘ilmini şerh iderem, Cüst ilâhîden hilâfa giderem
- ‘İlmi çün iledürem ma‘lûmına, Lâzımı irürürem melzûmına
- ‘İlletüñ añladuram ma‘lûlını, Fâ‘ilüñ gösterürem mef‘ûlını
- Göklerüñ pergâlını cedvel kılam, Kim nücûmuñ müşkilini hal kılam
- Ben ki İklîdis’de yavlak mâhirem, Kim tabî‘iyle o tıbda kâdirem
- Tahta remliyle cihânı bî-hicâb, Arpa arpa eyledüm yüz kez hisâb
- Mümkinât ahvâlini key tañlaram, Mümteni‘den vâcibi hôd añlaram
- Müstedillem çün ki isti‘mâl idem, Mâlikî mülkinden istidlâl idem
- Medresede bunça tahsîl eyledüm, ‘İllete yüz dürlü ta‘lîl eyledüm
- Hem usûl-i dîn-ile ma‘mûr-ıdum, Hem usûl-i fıkh-ıla meşhûr-ıdum
- Ol müderris kim mu‘îd olan benem, Müstefîdîne müfîd olan benem
- Degme bir ‘ilmi ki ta‘rîf eyledüm, Bir risâle anda tasnîf eyledüm
- Ben rukūmı yazar-ısam deftere, Dercini kıla ‘Utârid yüz pare
- Gökleri çün bahs idem ashâb-ıla, Yüz rasad baglayam usturlâb-ıla
- Çün vücûduñ bilem istihsânını, Her delîlüñ getürem bürhânını
- Lafzı bilür va‘izem i‘lâl-ıla, Lafzı bilmez degülem i‘mâl-ıla
- Niçe kim mescidde meclis eylerem, Tañrı vü peygâmberinden söylerem
- Çün edebde hutbeler imlâ kılam, İsm ü fi‘l ü harf-ile inşâ kılam
- Vezn-ile çün şi‘ri taktî‘ eyleyem, San‘atın tecnîs ü tarsî‘ eyleyem
- Şimdi kim her ‘ilmi añladum tamâm, Kalmadı bilmedügüm fen ve’s-selâm
- Benden işit her sözüñ takrîrini, Kim kılam her âyetüñ tefsîrini
- Çün ehâdisüñ beyânın kıluram, Ol ki Rabbânî-durur hem bilürem
- Çünki âyetden hadîs ihrâc idem, Fıkh ilmin anda istihrâc idem
- Vâcib ü farz u mubâh ü müstehab, Her biri benden kılur hükmin taleb
- Çün hakîkatdan mecâzı añladum, Bu kamu nâz u niyâzı tânladum
- İhtisâr itdüm dekâyık ‘ilmine, Kim meger irem hakâyık ‘ilmine
- Yohsa nârıncât-ıla çün tañlaram, Sîmiyâ vü kîmiyâyı añlaram
- Benden oldı ister-iseñ hôd ‘ayân, Dünyada ‘ilm-i ma‘ânî vü beyân
- Çün ferâyiz ‘ilmini kıldum hisâb, Bildüm uht u ibn sehmin bî-hicâb
- Hâlını bildüm eb ü ümmüñ girü, Ben hisâbını iletdüm ilerü
- Her kim ol on iki ‘ilmi hal kıla, Istılâhumdan beni hôd ol bile
- Kim hünermend-ise beni añlaya, Yohsa câhiller bu sözi tañlaya
- Bildügümi sakınam her dehriden, Bilmedügümi soram Gülşehri’den
- Böyle şerh ü bast kılmak her feni, Mantıku’t-tayr’ında ‘Attâr’uñ kanı
- Böyle kılmak degme bir ‘ilmi temîz, Görmeye düşinde ‘Attâr iy ‘azîz
- ‘İlmüñ anda i‘tibârı ola mı, Cevheri kimse ‘arazdan bile mi
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür ‘ilm eri sultân ola, ‘Âlim ü câhil kaçan yeksân ola
- ‘Âlim olmayan kişi câhil-durur, Câhil-ile söylemek müşkil-durur
- ‘Âlimüñ cennât u hurremdür yiri, Câhilüñ anda cehennemdür yiri
- Âdemî hayvân olandan yig-durur, Dîv olan nâdân olandan yig-durur
- Bildügini işlemek baglar hayâl, Bilmedügin işlemek ola muhâl
- Müşterî iner-ise gökden henûz, Aña añlanmaya yirde bu rumûz
- Yirde var kişi ki gök esrârını, Eyle añladı ki yâr agyârını
- ‘Âmilerüñ sohbeti dilgîr ola, Ehl-ile nâ-ehl kaçan bir ola
- ‘Âlimüñ uykusı bî-‘illet-durur, Bilmeyenüñ tâ‘atı zillet-durur
- ‘Âlim ol yig kim girü ‘âmil ola, Dîn anuñ yigrek ki sâhib-dil ola
- ‘İlm-ile çün olmaya bile ‘amel, Ol hamâla ta‘nalar ura cemel
- Bilüp işlemedügüñ lâ-şey-durur, Bildügüñi işler-iseñ key-durur
- Hırsı yavlak ‘ilm-ile kuvvet duta, ‘Âlemi bir söz-ile ‘âlim uta
- Diler-ise hakkı bâtıl eyleye, İster-ise bâtılı hak söyleye
- Sadlayınça bunça ‘ilmi iy ‘azîz, Bulsa yig bir ‘ilm-ile birez temîz
- Dimek işlemek katında neng ola, Bundan aña elli biñ ferseng ola
- Durmadı îmân evinde bî-halel, Her teni kim olmadı ‘ilm ü ‘amel
- Çok köyindüñ illa puhte olmaduñ, Bildüñ illâ bildügüñi kılmaduñ
- Şekker-ile baluñ añladuñ adın, İlla hergiz bilmedüñ yiyüp dadın
- Hırsa her kim ‘ilm-ile meftûn ola, Şem‘-ile gice ogurlıga gele
- Ogrı evde kethuda olsa n’ide, Bir ilançuk ejdehâ olsa n’ide
- ‘İlmi çün kim mekr-içün hâsıl kıla, Hîle-y-ile hakları bâtıl kıla
- Kimse aña rişvet okın çün ata, Elli biñ kez bir pula dînin sata
- Anda kim her zahm yüz merhemçedür, ‘Âlimüñ yazugı bir ‘âlemçedür
- Deñiz olduñ-ısa gavgâ kılmagıl, Gemide ol nahvi gibi olmagıl
- Nahvı Gülşehrî bilür yavlak hîç, Bahs içinde kavmı kılmaz girde hîç
HİKÂYET - Gemiye oturdı bir nahvî meger, Sandı kim deñizde yok havf u hatar
- Gemiçi gemiyi düzedür-idi, Bâdbân agacın uzadur-ıdı
- Geh gemide olur-ıdı gâh suda, Gemiçinüñ işi oldur pes n’ide
- Bir gice kim bâdbân kurmış-ıdı, Nahvınuñ katında oturmış-ıdı
- Gemiçiye nahvı eydür iy ‘azîz, Nahv-ıla lafzı kılur mısın temîz
- Hîç nahıv okıduguñ var mı senüñ, Kim hüner hâsıl kıla cân u tenüñ
- Ref‘ ü nasb u cer nedür bilür misin, Fâtihâ i‘râbını kılur mısın
- Eydür armadum ben ol müşkilde rây, Nahvı eydür yarı ‘ömrüñ yoga say
- Nahvı okımaduñ-ısa bî-gümân, Yarı ‘ömrüñ fâni olmış iy fulân
- Gemiçiyi hasta kıldı bu hitâb, İlla ol dem vermedi aña cevâb
- Kim hatâdan her kim añladı savâb, Her su’âle vire vaktında cevâb
- Gemi bir girdâba düşdi nâgehân, Gemiçi nahvîye eydür iy fülân
- Hîç deñizde yüzmek ögrendüñ midi, Yâ suya düşesüñi sanduñ mıdı
- Eydür ol ahvâli hîç ögrenmedüm, Deñiz içine giresüm sanmadum
- Kamu dürlü ‘ilm ü hikmet bende var, İlla bir yüzmek kim ol fen sende var
- Gemiçi nahvıya eydür pes kamu, ‘Ömrüñ oldı şimdi fânî iy ‘amû
- Yüziçi suda el ayak urısar, Yüzmeyen ‘ömri fenâya varısar
- Gemiçiye sorma kim nahvı mısın, Gemiye sor kim deñiz mahvı mısın
- Mahv-ıla kurtıla deñizden kişi, Yohsa nahv-ıla kaçan bite işi
- Mahv işe gelür deñizde iy refîk, Nahv-ıla kesmege yaramaz tarîk
- Nahvı bunda mahviler hîçe saya, Mahv-ısañ kayırmadın düşgil suya
- Yüzemez-iseñ suda çün ölesin, Da‘vılaruñdan kamu kurtılasın
- Ölü başına su ayagın ura, Diri deñizden kaçan cân kurtara
- Nahv-ıla añlamayasın bu dili, Mahv-ıla hall idesin bu müşkili
- Nahv-ıla tenhâ bulınmaz bu ‘ilel, ‘İlm-ile yaluñuz olmaz bu ‘amel
- Nahvı deñizde elüñ kaçan duta, Mahv olıçagın meger işüñ bite
- ‘İlm oldur kim Hak’a rehber ola, Cehl ola kim ilede ayruk yola
- ‘İlm çün senden seni alımadı, Mislerüñi kîmiyâ kılımadı
- Nahv-ıla Gülşehri i‘râbı bilür, Mahv olıcak kamusından kurtılur
- Kamu nev‘üñ bildi cim ü faslını, İlla dahı añlamadı aslını
- Fıkh fıkha nahva nahvı sarfa sarf, Asla kavuşmakdur iy yâr-ı şikref
SU’ÂL KERDEN-İ SÂ’İL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER ‘ADL - Birisi eydür ‘adâletdür işüm, Memleketde ‘adl-ıla hôşdur başum
- Hükm-ile bir derde yüz dermân, ‘Adl-ıla bir kurdı bir çoban kılam
- Zulm-ıla ‘âdıllıgum çün ayrışa, Kurd-ıla mülkümde koyun barışa
- Ben siyâset diler-isem sürmege, Korka togan keklige zahm urmaga
- ‘Âlemi çün ‘ilm-ile karışduram, Od-ıla suyı bile barışduram
- İl içinde eyledür hükmüm revân, Kim kıla emrüm zemîni âsumân
- Halkı sag u kavmı bî-kaygu-durur, Nergisüñ gözi meger sayru-durur
- Niçe kim hükmümde ola rûzigâr, Gülleri eylemeye âzürde hâr
- ‘Adlüm-ile şâdmân oldı cihân, Bir benefşe kaygulu kaldı hemân
- Uyku eyle hôş gelür halka tamâm, Kim cihân eydür ki en-nâsu niyâm
- Hâdisâtuñ nakşını düzdi felek, Defterinden eyledi bir kezde çâk
- Yirde dihkân ez-kader renc iledür, Tarladan anbârına genc iledür
- ‘Adl-ıla da‘vî kılam u güç yete, Kim tohumsuz dahl yerlerde bite
- Mülk insâfumdan ârâyiş bula, Halk ihsânumdan âsâyiş bula
- Çün benüm ‘adlüm eline geçeler, Bâz u tîhû bir havâda uçalar
- Çün Ferîdûn gibi ‘adl ü dâd idem, Hâtim ü Kisrî revânın şâd idem
- ‘Adl ol sultân katında geçe mi, Pâdişâh insâf câmın içe mi
- ‘Adlı Gülşehrî bize şerh eyledi, Zulm zikrin dahı yavlak söyledi
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ DER ‘ADL - Hüdhüd eydür ‘adl ser-leşker-durur, Dîne püşt ü devlete yâver-durur
- ‘Adl-ıla mülke bekâ hâsıl ola, Zulm-ıla mülke bekâ müşkil ola
- Kâfir ü ‘âdil delim yig ehl-i dâd, Kim Müsülmân ola vü zâlim-nihâd
- Zulm bunça milketi vîrân kıla, Kim girü ‘adl anı âbâdân kıla
- ‘Adl-ıla dutdı Ferîdûn ‘âlemi, Zulm-ıla Dahhâk öldürdi Cem’i
- ‘Âdilüñ sâzı yaraşur oynuma, Zâlimi öldür yazugı boynuma
- ‘Adl-ıladur şer‘ bünyâdı kavî, ‘Adl-ıçun öger kişi Keyhusrev’i
- ‘Adl-ıla her resm ü haddi bildürüñ, Zâlimi bulur-ısañuz öldürüñ
- Zulm-ıla milket kamu vîrân ola, ‘Adl-ıla vîrânlar âbâdân ola
- Zâlimi boynından ilkin asalar, Andan ellerin dibinden keseler
- Kurda beñzer zulm kurdı besleme, Emrini dutma vü hükmin esleme
- Toklıgında mukbil işüm var diye, Karnı açukdukda dahı issin yiye
- Zâlimüñ bir gün ki cânın alalar, Zulmına aña havâle kılalar
DÂSTÂN-I GÜRG Kİ SÂHİBEŞ-RÂ, HORDE BÛD - Biregü bir kurdı hôş besler-idi, Kurd anuñ hükmin ‘azîm esler-idi
- Tok iken yimege kasd itmez-idi, İssini vü diş-ile dutmaz-ıdı
- Bu aña etleri yidürür-idi, Kendünüñ şükrini didürür-idi
- Bir gün ayrukdan gıdâ bulımadı, Kurd aç, sabr itmege kalımadı
- Kendüzini besleyeni hôş yidi, Fârig oldı vü zihî toydum didi
- Kurd, karnı toymagı cehdin kılur, Yohsa yâdı ya bilişi ne bilür
- Ayrugı yidürmag-ıçun zînhâr, Kendüzüñe kurdı hîç eyleme yâr
- Küfr işi ayruk sen îmân sanmagıl, Zâlimi hergiz Müsülmân sanmagıl
- Yiyelüm, câm içelüm cân koyalum, Bir mesel buña münâsib diyelüm
- Zâlimüñ zînhâr bakma yüzine, ‘Adli Gülşehrî kılur kendüzine
DÂSİTÂN-I RÛBÂH VE FERMÂN, H˘ÂNDEN BE-CÂNVERÂN - Tañrı ‘âdildür sever ‘âdilleri, Hal kılur tevfîk-ıla müşkilleri
- Pâdişâha ‘adl çün rehber ola, Milketinüñ topragı gevher ola
- Ermedin ‘âdil revânı berzaha, Zâlimüñ cânı karışdı dûzaha
- Anda kim her bir sevâbı göreler, ‘Adli ilkin pâdişâhdan soralar
- Şekkeri güllere katup yiyelüm, Bu meselde bir hikâyet diyelüm
- Kim meger bir yazıda bâg ergavân, Bitmiş-idi yöresinde za‘ferân
- Tagda tavşanlar kamu dirildiler, Dükeli dilkü katına geldiler
- Kim bu sultân itleri ança bizi, Dutdılar kim kan-ıla toldı yazı
- Gel bize sultândan algıl bir misâl, Kim saça su yüzine âb-ı zülâl
- Kim bizi dutmayalar itler dakı, Yohsa zevkumuz gider Tañrı hakı
- Pâdişâh fermân viricegin bize, Dutmasun diyü dahı itler size
- Kim-durur fermânumuzı dutmayan, Pâdişâhuñ hükmini işitmeyen
- Sen bize rehber yitersin dünyada, Kim bizi menzilümüze ilede
- Gürz-ile kılıç gerek cevşenlere, Pîşvâ dilkü yiter tavşanlara
- Dilkü eydür re’yüñüz yavlak eyü, Yok-durur bu danışıkda hîç kayu
- İlla çok çobançılık var dünyada, Kim bile kim degmesi bize n’ide
- Giceye degin karâr eyleyelüm, Gice bu sırrı şaha söyleyelüm
- Her biri dilküyi yüz dürlü öge, İtlere kakıyu sekbâna söge
- Giceye degin karâr eylediler, Bunça tedbîri bile söylediler
- Çün gice müşkin çâr örtündi başa, Gitdi gündüz şâhidi yüzin yaşa
- Dün gurâbı kanadın açdı yene, Gün hümâsı yuvadan uçdı yene
- Yarsı geçdi gicenüñ uyku-y-ıla, Toldı gök bahrı girü incü-y-ile
- İrte rûmîsi yüzini gizledi, Gice zengisi izini izledi
- Dilkü-y-ile kamu tavşanlar bile, Beg evi katına geldiler bile
- Kapuda bir nâme dürlü buldılar, Girü kendü yirlerine geldiler
- Sevinü kim uş bize sultânumuz, Yazmış u hâzır komış fermânumuz
- Zîra kim ermişdür iy sâhib-nazar, Şâha bizüm mihnetümüzden habar
- İt kim olur kim hezâr aslan bile, Dınmayalar bize bu fermân-ıla
- Çün güneş âb üstine âzer saça, Çıkdı mînâ gülşene gevher saça
- Tañla bir yazıda hep dirildiler, Dükeli bir murgzâra geldiler
- Tekye ol fermânlarına urdılar, İlde dîvân-ı mezâlim kurdılar
- Her kimüñ itden gilesi var gelüñ, Dilkü fermân okıyısardur bilüñ
- Çıkdı dilkü bir taş üstine devân, Kim hoş ol fermânı okıya revân
- Tagda sekbân anları nâgâh görür, Yügrük itleri bulara kişkürür
- Kim kılalar bunları bî-ihtiyâr, Ol aradan degme yaña târumâr
- Bunlar itlerden perîşân olıçak, Her biri kaçmak yaragın kılıçak
- Dilkü ol fermân elinde yügürür, Añsuzın dilküyi bir tavşan görür
- Eydür iy dilkü gel ol fermânuñı, Göster itlere vü kurtar cânunı
- Neye kaçup hasta kılursın teni, Gel varalum gösterelüm fermanı
- Bilümüze yarlıgı kuşadalum, Dutmayanuñ başını uşadalum
- Kendüzümüzi bizüz eslemeyen, Yohsa kimdür hükmümüz eslemeyen
- Eydür iy ebleh ne vaktıdur anuñ, Kim sen eydürsin ki göster fermanuñ
- Anda kim bir çöpe saymazlar canı, Kim-durur varup okıyan fermanı
- Çün ben aña gösterimezem beni, Niçe aña göstereyüm fermanı
- Eyle dut fermân dilerler kişiden, Kimdür anı okıyan ya işiden
- Ol ki şimdi kasd kıldı cânuña, Kanda bakısar senüñ fermânuña
- Bize fermân şimdi yügürmek-durur, Yohsa anlar azgına girmek-durur
- Kendüzüñi şimdi bir ine bırak, Dahı ol fermânuñı var oda yak
- Dime kim fermânuma ne diyeler, Seni fermân-ıla bile yiyeler
- İt başını tekneye yastamagıl, Yohsa ayruk etmegin istemegil
- Zâlim işledügi güçi ne bilür, Karnı aç mülhid orucı ne bilür
- Kapudan rişvet giriçek gül gibi, Öyke bacadan çıkar bülbül gibi
- Düşmeninden sakınan gâfil degül, Seyle karşu yöriyen ‘âkıl degül
- Kılıç altında ten ü cân ne olur, İtler arasında fermân ne olur
- Gel kaçalum kim bize yetmeyeler, Tizirek kim irüben dutmayalar
- Gözüñi aç kirpügüñi yummagıl, Zâlim olan kişiden ‘adl ummagıl
- Çok okı Gülşehri destânlarını, Kim göresin ‘akl bostanlarını
- Kuş dilinde öyle burar kılını, Kim Süleymân añlayımaz dilini
SU’ÂL KERDEN-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER GIYBET, GÜFTEN - Birisi eydür ki gıybet söylemek, Nite ola vü eri kadh eylemek
- Niçe mü’mindür ‘acab gıybet diyen, Kardaşınuñ dirile etin yiyen
- Kendü etmegin yiyüben kaynayan, Gün uzun ayruklar etin çeyneyen
- Kim yalan söyler-ise anuñ işi, Nite ola anda iy ulu kişi
- Togru sözüñ kıymatı nite-durur, Egri işlerüñ bahâsı ne-durur
- Ben yalan çok söylerem sözde azîm, Her kem ü biş eydürem halka delim
- Söze şöyle sokşururam yalanı, Kim kişi girçekden añlamaz anı
- Halka çün bir dürlü bühtân kıluram, Yüz evi bir demde vîrân kıluram
- Her ne kim söyler-isem yalan-durur, Ne dir-isem gaybet ü bühtân-durur
- Eyle aldum gaybetüñ sözde yatın, Kim diderem etmek üstinde etin
- Gaybetüñ çün kazanında kaynaram, Halkı bir lokma gibi hôş çeynerem
- Çün erenler gaybetini avlaram, Gündüzin ‘avrat gibi kov kovlaram
- Kanda bir togru söze meydân olur, Ben gün aydın dir-isem yalan olur
- Anda kim er togru sözi segridür, Ben, benem dahı dir-isem egridür
- Benüm işüm anda nite olısar, Yâ cezâ anda baña ne olısar
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür kim yalan söyler-ise, Gaybeti kendüye iş eyler-ise
- Âhiretde yüzi kara kopısar, Agzınuñ dudagını od öpiser
- ‘Avrata hûmûşlıgı bir feyz olur, Er kişi gaybet diyicek hayz olur
- Togru sözlü kişi anda merd ola, Egri sözlü âdemî nâ-merd ola
- ‘Avrata togru sözi devlet-durur, Er ki yalan söyledi ‘avrat-durur
- Halk etin müdbir er ola kim yeye, Gün uzun ‘avrat gibi gaybet diye
- Bogazından müdde‘îleri asuñ, Gaybet iden kişinüñ dilin kesüñ
- Her kimüñ yalançılıg-ısa işi, Girçekine dahı inanmaz kişi
- Gaybet idenüñ kulagını buruñ, Kim yalan söyler-ise boynın uruñ
- Halk sözi artugı yalan-durur, Mustafâ’nuñ kavli âbâdân-durur
- Bu hikâyet kim bu dilüñ tuzıdur, Ol vezîr-ile halîfe sözidür
DÂSTÂN-I HALÎFE VE VEZÎRÂN, MESEL-ÂVERDEN-İ HÜDHÜD - Tañrı adın dilde söylenüduruñ, Gâfil olmañ zikr eylenüduruñ
- Degme bir yalan söze inanmañuz, Kim ne söyler-ise gerçek sanmañuz
- Virmeñ elden halk-ıçun dînüñüzi, Düzüñ İslâm-ıla âyinüñüzi
- Tañrı peygâmber didügin ögrenüñ, Müdde‘îler sözlerinden yigrenüñ
- İşbu bir hôş dâsitânı añlañuz, Remzini çün kim bilesiz tañlañuz
- Kim halîfe bir gün oturmış-ıdı, Şâh u sultân ayagın durmış-ıdı
- Tapusında bir vezîr-i kârdân, Âsaf-ı vakt u Süleymân-ı zamân
- Dâniş ehli bahse girmişler-idi, Yiryüzinden göge irmişler-idi
- Birisi tefsîr ü Kur’ân-ı mübîn, Dir-idi kim ni‘me ecrü’l-‘âmilîn (3/136)
- Biri sözi ‘illet ü ma‘lûl-ıdı, Kim ne mahsûs u ne ma‘kûl-ıdı
- Biri eydür sünnet ü farz u mübâh, Böyle vü a‘tâk u ta‘lîk u nikâh
- Biri eydür nev‘-i cins ü fasl uş, Biri eydür mâl u ‘ilm ü fazl uş
- Birisi bu vâcib ol mümkin didi, Biri bu seyyâre ol sâkin didi
- Biri eydür bu ufûl u ol hurûc, Biri eydür bu nücûm o ol bürûc
- Birisi kim nüktesi ma‘lûm-ıdı, Söyledügi lâzım u melzûm-ıdı
- Biri sözi fi‘l ü harf u ism idi, Birinüñ yâ cevher ü yâ cism idi
- Biri ref‘ ü nasb u cerden söyledi, Biri anuñ şerh ü bastın eyledi
- Birisi takti‘-i her vezn-i gazel, Eyler-idi ‘ilm-ile anda ‘amel
- Degme sözde bahs çün oldı tamâm, Lâ nüsellim gitdi vü geldi selâm
- Söz buña irdi ki hergiz bir kişi, Baglaya mı şahsa bir yalan işi
- Kimsenüñ odsuz teni taglana mı, Yâ kişiye bir yalan baglana mı
- Mu‘tekid bir uluyı arturmaga, Yalan ura mı aña kadr urmaga
- Ol vezir eydür çogı yalan-durur, Sözlerüñ azı vü âbâdan-durur
- Bes halîfe ol vezîri imtihân, Kılmag-ıçun eydür aña kim yalan
- Nite kimse kimse-y-içün söyleye, Kiçileri ulu yalan eyleye
- Ol vezir eydür bugün mühlet baña, İrte gösterem yalanları saña
- Ol vezîr ol gice geydi bir keçe, Börk urındı kim çıka şekli heçe
- Sûretin bozdı vü şeklin gizledi, Bulıd içinde güneşi gizledi
- Bir murassa‘ tâcı aldı koynına, Kim muvâfık düşdi ol sâz oynına
- Tañla bâzâr yirine irdi dürüst, Halkuñ enbûhında yire sundı çüst
- Tâcı kodı vü çagırdı kim duruñ, Bir ferişte kodı tâcı götürüñ
- Cümle ol hengâma tagıldı girü, Tâcı görüp geldiler cüst ilerü
- Kim belî biz kamumuz durur-ıduk, Ol ferişte geldügin görür-ıduk
- Tâcı sag ayasına dutmış-ıdı, Biri eydür kanadı yetmiş-idi
- Birisi eydür zehî zîbâ-y-ıdı, Biri eydür geydügi dîbâ-y-ıdı
- Ança üşerler görenler yöreden, Kim yavu varur vezîr ol aradan
- Çün halîfe tapusına çüst irer, Çün halîfe andan ahvâlı tuyar
- Hizmet ider kim sen ol tâcı ki dün, Baña bagışlamış-ıduñ, ben bugün
- Halkuñ arasında bırakdum anı, Kim ferişteh geldi vü kodı bunı
- Kamu ‘âlem yöresine üşdiler, Her biri bir dürlü vaz‘a düşdiler
- Kim ferişte böyle vü eyle-y-idi, Biri benden sormadı kim ne-y-idi
- Bu sözidi ben didügüm kim tacı, Bir ferişte kodı kim iltem üçi
- Bunlar anı ança görmiş çıkdılar, Kim benüm agzuma yüz taş dıkdılar
- Ol ferişte dahı yire irmedin, Bunlar anı gördiler hîç durmadın
- Çün yavu vardum ben ol ortada cüst, Tapuña geldüm kim ol da‘vâ dürüst
- Ola kim ‘âlemde yalanlar niçe, Söylene kim togrıdan yavlak geçe
- Yohsa ben tâcı koyan çün görmedüm, Ol ferişteyi vü vasfın virmedüm
- Bu şar ehli nite gördiler anı, Kim söze komadılar ayruk beni
- Bu hikâyetden halîfe şâd olur, Zevka düşer gussadan âzâd olur
- Eydür imdi anı görenler kanı, Tâcı bu yaña getürenler kanı
- Eydür uşbu dem katuña geleler, Eydeler anı ki togru bileler
- Bu yañadan kamu şar halkı üşüp, Tâcuñ üstine vü da‘vîye düşüp
- Geldiler hurrem halîfe katına, Kimi yayan kimi binmiş atına
- Nâkaralar çalınur kavvâl-ıla, Deff ü nây u berbat u şeştâ bile
- Mukriler tekbîr ü tehlîlât-ıla, Tâc ileyinde gelürler at-ıla
- Tâcuñ ileyinçe hâfızlar okır, İlerü geleni çavuşlar dokır
- Muhtesib ol tâcı almış başına, Cümle tahsîn eyleyü nakkâşına
- Şahna vü kâdî gelürler ilerü, Şarlu dahı kamu gelürler girü
- Çün halîfe kapusına irdiler, Kapusından tapusına girdiler
- Muhtesib baş yire kodı kim senüñ, Bâki olsun câvidân cân u tenüñ
- İşbu tâcı bir ferişte getürür, Kor yire şöyle ki şar halkı görür
- Eydür âhir hîç kimesne gördi mi, Ol ferişteyi vü vasfın virdi mi
- Biri eydür iy emîrü’l-mü’minîn, Rûşen insâfuñ-ıla rûy-ı zemîn
- Niçe kim gök gerdişinden durmadı, Kimse andan yigferişte görmedi
- Biri eydür kim kanadı dürr-idi, Zîra ol anı hakîkat gördidi
- Biri eydür kanadı yeşil idi, Biri eydür koltugı kızıl idi
- Birisi eydür ki boz-ıdı atı, Kızıl altun cümle anuñ âleti
- Biri eydür inmedin iy nâmdâr, Dahı yire, gördüm anı âşikâr
- Biri eydür ben işitdüm söyledi, Tâcı getürdügi şerhin eyledi
- Eytdi bu tâcı cihânı yaradan, Yiri düşeyen felekler döriden
- Viribidi kim halîfe başına, Ura meşgûl ola kendü işine
- Bir halîfe şimdi ‘âlemde kanı, Kim aña tâc-ıla şâhinşeh anı
- Pes halîfe bunlara ikrâm ider, Hôş dutar yavlak çok in‘âm ider
- Kim, i vallah anda kim siz olasız, Hem bunuñ gibi kerâmet bulasız
- Bahtlularsız ki aña nâgâh irdünüz, Ol feriştenüñ cemâlin gördüñüz
- Tañrı viribidügi tâcı ‘ayân, Gördüñüz gözüñüz-ile bî-gümân
- Halk çün hizmet kıluban gitdiler, Gör vezîr-ile halîfe n’itdiler
- Pâdişâh eydür vezîre kim yalan, Ol yire irdi kim oldı bî-gümân
- Gerçekin âhir kime söyleyelüm, Kangı birini yalan eyleyelüm
- Biz dahı iş niteligin bilelüm, İlla bunlaruñ-ıla bir olalum
- Dek duralum kimse fikrin kılmasun, Dınmayalum halk bu sırrı bilmesün
- Yohsa benüm tâcumı kim sen koduñ, Eyle dut kim gökden inmişdür didüñ
- Egriler togru işi nite yıkar, Tâcumı Tañrı viribimiş çıkar
- Bâtılı her biri hakdan yig görür, Hîç ferişte görmedin vasfın virür
- Yüzümüz biz dahı döndürmeyelüm, Şar uluların utandurmayalum
- Bu yañadan ol tanuklar girdiler, Şehre vü dürlü haberler virdiler
- Gulgula düşdi şara kim duruñuz, Pâdişâha kutlulayu varuñuz
- Kim aña çün tahta binüp oturur, Tañrı’dan tâcı ferişte getürür
- Key halîfedür kim anuñ bî-gümân, Tañrı tâcını viribir her zamân
- Bu degül kim söz-ile irmiş-durur, Kamu şar halkı anı görmiş-durur
- Kemter iş-ile kim işledi vezîr, Yalan iş gerçekden oldı dil-pezîr
- Bir yalanı sınayuban sürdiler, Halk anı hôd girçege irürdiler
- Kamu şar ol işe inanmış-ıdı, Ol yalanı bî-gümân sanmış-ıdı
- Artugı halkuñ sözi bühtân-durur, Kim ne söylerler-ise yalan-durur
- Ol tanuklar soñra çünkim bildiler, Kim yalan-ıdı vü ‘âciz kaldılar
- Biri eydür dimedüm mi ben size, Kim ferişte ne görinmedi bize
- Biri eydür ben idüm hôd men‘ iden, Sizi koyup kendü işüme giden
- Biri eydür şükr ü minnet Tañrı’ya, Kim kimesne bulmadı bende riyâ
- Biri eydür yok mıdur sizde temîz, Tañrı nite viribir tâc iy ‘azîz
- Birisi eydür ferişte ine mi, Gökden ü yâ yire hergiz kona mı
- Biri eydür her kime irdüm-ise, Şehr içinde vü kimi gördüm-ise
- İşbu sözi togru sanmañ dir-idüm, İşbu yalana inanmañ dir-idüm
- ‘Âkıbet ben didügüm oldı girü, Kim yalan söz nite vara ilerü
- Biri eydür kamusın şol bir kişi, Yoldan iletdi vü düzdi bu işi
- Yohsa ayruk kimse nesne dimedi, Şehdi koyup zehr-i kâtil yimedi
- Biri eydür aş gibi kim yir-idüm, Ben bu ahvâli yalandur dir-idüm
- Kamu şehr evvelde görmişler-idi, Anı vü vasfını virmişler-idi
- Çün yalan oldı dükeli görmedük, Çıkdılar anı vü vasfın virmedük
- İlerü bir görmeyen hôd yog-ıdı, Şarda vü gören kişiler çog-ıdı
- Yalan olınçak gören bulınmadı, Kim tanuklık virdügi bilinmedi
- Dükeli ilerü ikrâr itdiler, Sonucı kamusı inkâr itdiler
- Gâh münkir geh muhibdür âdemî, Yok-durur bir dürlü hergiz bir demi
- Niçe şâd olam kişi ikrârına, Çün irişürüz girü inkârına
- Dîvi bir halk aldayıçı sanmazuz, Âdemînüñ sıdkına inanmazuz
- Çünki baş kor yire vü eller öper, Buzaguyı Tañrı diyüben tapar
- Çok kişiler ‘akla nâ-mahrem-durur, Zîra büt tapan dahı âdem-durur
- Çok muhakkik yok ki şahsı añlaya, Yâ mubassır kim bu işi tañlaya
- Bâri sen Gülşehri zikrinden işit, Mübtedîden kaç kim andan yigdür it
- Kardaşuñdan mihrüñi götürmegil, Âdemî-zâd-ıla hîç oturmagıl
- Degme nev‘üñ dünyada var bir işi, Âdemîden yavuzırak yok kişi
- Yalanı halvâ gibi vardur yiyen, Mustafâ’dur dünyada gerçek diyen
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ HÜDHÜD, DER BEYÂN-I ‘ÂRİF - Biri sorar kim bu ‘ârif kim-durur, Kim dükeli fitneden sâlim-durur
- Yir mi içer mi uyur mı ol kişi, Pîşesi nite veyâ nedür işi
- Kamu kavm içinde ‘ârif var mıdur, Yohsa bir bellü mu‘ayyen er midür
- Yohsa evden çıkmayan vâkıf mıdur, Halk-ıla oturmayan ‘ârif midür
- Bellü midür ilde yâ pinhân mıdur, Yâ bir ulu şeyh ü danışman mıdur
- Degme işden dünyada âgeh midür, Bir gedâ mı yâ bir ulu şeh midür
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ - Hüdhüd eydür ‘ârif oldur iy ‘azîz, Kim kılur ma‘kûlı mahsûsı temîz
- Şehvete mâyil degül hayvân sıfat, ‘Akla uyar kim ola Sübhân sıfat
- Lâ-mekânda fikr-ile cevlân kılur, Dükeli düşvârını âsân kılur
- Dünyaya bir kadr u kıymet urmaya, Şaşı gibi biri iki görmeye
- Degme zer-endûda zerdür dimeye, Hak’dan artuk nesne vardur dimeye
- Kuds ilinde çok tasarruflar kıla, Fikr-ile vü key ta‘arrüfler kıla
- Niçeme kim cânı nâsûtî ola, Fikri yiri mülk-i lâhûtî ola
- Halk içinde ol becid fâş olmaya, Olur-ısa dahı evbâş olmaya
- Öger iseñ göñli hoş olmaz aña, Söger iseñ hâtırı kalmaz saña
- Ne kakır ne kendüzin halka urur, Ne ki görür-ise Tañrı’dan görür
- Nesnesin ogurlar-ısañ dınmaya, Halk arasında becid öginmeye
- Kimsenenüñ gaybetini itmeye, Kimsenüñ hem gaybetin işitmeye
- Halk-ıla hergiz keleci kılmaya, Şarda ne olur ne olmaz bilmeye
- Çün zarûret anı muztar eyleye, Günde ya biş söz ya on söz söyleye
- Fikreti ‘ulvî yolında yöriye, Dünyada ol bu iş içün döriye
- Anda Tañrı tâ‘atı zâtî ola, Âferîniş anuñ âlâtı ola
- Ol erüñ gök çevresine çevrine, Anı hâkim bile kendü devrine
- Ol dirilsün diyü bu halk işleye, Halkı soñra Hak aña bagışlaya
- Anuñ-ıla her ki düşmanlık kıla, ‘Âkıbet ‘âlemde düşmân kem ola
- Yitmiş iki millet-ile dizile, Kamu dürlü kavm yolını bile
- Kamu anı kendülerden sanalar, Ne dir-ise kamusı inanalar
- Yokaru oturana hürmet kıla, Aşaga oturana hidmet kıla
- Ne kim ilerü gelür-ise yiye, Yiyiçek elhamdulillâhi diye
- Turş u telh u şûr u şîrîn dimeye, Bir gıdâ olmaya kim ol yimeye
- Yimemekden tab‘ını tîz itmeye, Çünki sıhhat buldı perhîz itmeye
- Agu yir-ise aña şekker ola, Taşa el sunar-ısa gevher ola
- Hak harâmı hîç aña yidürmeye, Bir yaramaz söz aña didürmeye
- Az getürür-iseñ aña hôş gele, Çok virür-iseñ hemân şükrin kıla
- Virdügüñ-içün seni medh itmeye, Virmeyinçek hem girü kadh itmeye
- Pâdişâh olur-ısa ‘âdil ola, Yohsul olur-ısa sâhib-dil ola
- Kimsenüñ ‘aybına hergiz gülmeye, Kaygusına kimsenüñ şâd olmaya
- Kendüzine zerreçe kadr urmaya, Bir yavuz kişi cihânda görmeye
- Kimi kim göre eyü kişi göre, Kendüden ayruga yavlak kadr ura
- Hulkı zîbâ vü sözi tatlu ola, Bilişe vü yâda şefkatlu ola
- Zühd ü takvâsı riyâyî olmaya, Halk arasında mürâyî olmaya
- Halvet ü hengâme aña bir ola, Deyr içinde Ka‘be maksûdın bula
- Hâtırında redd ü göñlinde kabûl, İkisi bir ola bu fazl ol fodûl
- Virmeye andan ilerürek selâm, Aña bir yolda sataşan ve’s-selâm
- Kizbe sözinde dilin bilemeye, Nesne hergiz kimseden dilemeye
- Kimsenüñ nesnesine ilinmeye, Atasın öldürür-iseñ dınmaya
- Kimsenüñ hâline olmaya hasûd, Kim hasûd iy hôca hergiz lâ-yesûd
- Kimse-y-ile i‘tirâzı olmaya, Hak’dan artuk anı kimse bilmeye
- Togru ala togru sata mâlını, Mâl-ıçun virmeye elden hâlını
- Az üküş hergiz yalan söylemeye, Tañrı’nuñ halkına kibr eylemeye
- ‘Ukbayı dünyâ-y-ıçun terk itmeye, İkisin Mevlâ-y-ıçun yoga saya
- Bî-vefâ vü merdüm-âzâr olmaya, Hâdi‘ u nemmâm u gaddâr olmaya
- Kimseden hergiz yüzin döndürmeye, Baş vire vü şahsı utandurmaya
- Hâtırında kimseden kîn olmaya, ‘Âk u bî-sâmân u hôd-bîn olmaya
- ‘Ahdi bekleye vü kavlın sımaya, Nâzbâz u kibr-ile yörimeye
- Sûfi ibnü’l-vakt oldur iy refîk, İrte didügi degül şart-ı tarîk
- Her niçe kim vakta irdi sûfiler, Vakt-ıla bir oldılar ol dem bular
- Şâdılıkda şâd u gamda gussalu, Oldılar ol demde andan hisselü
- Vaktı dönderimediler hâl-ıla, Düzdiler her vaktı bir ahvâl-ıla
- İlla ‘ârifler ebu’l-vakt oldılar, Zîra her vakt iktizâsın kıldılar
- Gussa vaktında bular şâd oldılar, Şâdılıkda kaygu birle toldılar
- Vakt bunları mübeddel kılmadı, Sırların hîç âferîde bilmedi
- Vaktı bunlar hâl-ıla dönderdiler, Niçe dilerler-ise gönderdiler
- Bu-y-ısa ‘ârif ki biz şerh eyledük, Hâlini her menziletde söyledük
- Bes buçuk ‘ârif cihânda yog-ımış, Şimdi bu da‘vâ kılanlar çog-ımış
- Bunça dürlü hâsiyet kim sadladuk, Degmesin bir künyet-ile adladuk
- Kimde kim var-ısa ol ‘ârif-durur, Kamu dürlü hâlete vâkıf-durur,
- Kimde kim yog-ısa ol ‘ârif degül, Ay u günden zerrece vâkıf degül
- Bu beyân kim hôş ‘ibârâtındadur, Bû Ali Sînâ işârâtındadur
- ‘Ârife çün ol makâmât eyledi, Anda bu sözi bu ilde söyledi
- Degme kişi bir tarîkı tañladı, ‘Ârifi Gülşehri yavlak añladı
- Degme ‘ârif zâhid ü ‘âbid olur, Soñra ‘irfân ‘âlemine yol bulur
- Vecd-ile çün Tanrı’ya olur velî, Olur işlerde eli Tañrı eli
- Pâdişâhuñ hâsekisi ol olur, Hak’dan anuñ göñline yüz yol olur
- Bir yavuz iş işler-ise ol kişi, Maslahatdan taşra olmaya işi
- Kim çün anuñ bilmeginde olalar, Ol yavuzlıkda yüz eylük bulalar
- Hızr keştî sıdugın sanma yavuz, Oglan öldürdügi işi görgil uz
- Ol süvârî kıla bu sırrı beyân, Kim çıkardı kişi karnından ilan
- Eydelüm bir dâsitân kim cânumuz, Tâze olsun dünyada îmânumuz
DÂSİTÂN-I ÂN SÜVÂRÎ Kİ, MERDÎ-RÂ HUFTE DÎD Ü MÂRÎ, BE DEHEN FÜRÛ‘ REFTE VE, BÎDÂR KERDENEŞ - Tañrı adın añısaruz biz yene, Kim ta‘âlallah diyesiz siz yene
- Bir iki hôş nükte söyleyiserüz, Bu beyânuñ şerhin eyleyiserüz
- Her külef kim bu çemende bitmedi, Bülbül âvâzın henûz işitmedi
- Dürr ü gevher kıymetin bilimedi, Müşk ü ‘anber kokusın alımadı
- Görmedi bu sünbüli kim ekmişüz, Dirmedi bu cevheri kim dökmişüz
- Bu murassa‘ sözleri añlamadı, San‘atına bakuban tañlamadı
- Bize yavlak togru sözler elvirür, Yazuga egri okıyanlar girür
- Bilen anuñ togrusını hôd bilür, Bilmeyene egri togru bir olur
- Remz-ile bir dâsitân söyleyelüm, Mübtedîlere misâl eyleyelüm
- Bir zamânda kim bahâr irmiş-idi, Lâle avcına güli dirmiş-idi
- Geçer-iken bir süvârî bişeden, Degme bir yaña baka endîşeden
- Bîşede yimiş agaçları üküş, Alma yavlak çok u dadı ança hôş
- Gördi bir agaç dibinde kim bir er, Agzı açuk yatmış uyur bî-haber
- Girüdurur bogazına bir yılan, Bu varınça karnına iner revân
- Atlu anı uykudan tîz uyarur, Bir çomag-ıla anı birkaç urur
- Kim dur işbu almanuñ çürügini, Ança yi kim alma sanasın beni
- Yohsa ança depere seni uram, Kim ileyümde seni ölü görem
- Korkudan ol almadan birez yidi, Şükr idüp elhamdülillâh diridi
- Dartdı kılıç ol süvârî tîz yigil, Andan elhamd okıyup doydum digil
- Yohsa Tañrı’yçun seni öldürürem, Kanuñ-ıla bîşeyi toldururam
- Ança almalar çürüginden yidi, Kim bogazuma degin geldi didi
- Atluya eydür senüñ dînüñ kanı, Dîn içinde resm ü âyinüñ kanı
- Yir-isem saña ne assı olısar, Yimez-isem ne ziyânuñ olısar
- Ben saña hergiz Müsülmân dimeyem, Saña ne kim ben yiyem yâ yimeyem
- Yimiş üküş ben yidüm hem ol kadar, Kim baña yiter sen öl dirsin meger
- Dünyada yüz dürlü dutdum ben işi, Görmedüm senden yavuzrak bir kişi
- Var yoluña varduguñ işi bitür, Mihnetüñ miskînler üstinden götür
- Yâ beni bir kezde öldür bileyim, Bu belâdan cân virüp kurtılayım
- Ne günâh itdüm senüñ hakkuñda ben, Âdemî bunça yavuz ola ki sen
- Atlu bakmaz hîç anuñ sögmegine, Hışmı artar depesin dögmegine
- Kılıçıyla hamle ider urmaga, Ol kaçan zîrâ kim olmaz durmaga
- Atlu ardına düşer anı kovar, Ol dahı kurtılmaga yavlak iver
- Kaçar-iken nâgeh etegin basar, Sürçer añsuzda vü yidügin kusar
- Kusdugı içinde görür bir ilan, Ayagına düşer atlunuñ revân
- Eydür iy sen baña Hızr-ı rûzigâr, Kahr içinde lutfı eylemiş nisâr
- Beni öldürmege iletmiş devân, Âb-ı hayvân içine atmış revân
- Hızr-ı ‘âlem olmış u İlyâs-ı dehr, Lutfa irürmege kılmış baña kahr
- Ol bogazuñ kim ilan indi ‘aceb, Nite kılmaduñ kesilmegin taleb
- Ol karında kim ilan yatdı niçün, Deşni-y-ile deşmedüñ anı bugün
- İlla dânâlar bu ‘ilmi bileler, Derdine lâyık devâsın kılalar
- Sen eger bu hikmeti kosa-y-ıduñ, Beni uyarup baña dise-y-idüñ
- Kim yılan var karnuñ içinde senüñ, Çâresin bilmeye-y-idüm hîç anuñ
- Andan artuk kim bıçag-ıla meger, Yırta-y-ıdum karnumı ben bî-haber
- Yâ ödüm sıda-y-ıdı ol korkuda, Kim yılan karnuma girdi uykuda
- Ol yemişler ben kaçan yiye-y-idüm, Kim yiyüp girü kusam diye-y-idüm
- İlla sen her derdüñ otın viresin, Degme zahmuñ merhemini urasın
- Ez-kader renc-ile beni gör nite, ‘İlmüñ irürdi key üküş râhata
- Ben seni düşman sanur-ıdum baña, Dôst-ımışsın kim fedâ cânum saña
- Ben senüñ gibi hakîme irmedüm, Bir kişi senden eyürek görmedüm
- Degme erde kaçan ola bu hüner, Hızr peygâmber saña dirler meger
- Degme ulu bir yol üstinde tura, Kim bir azmışa yolını göstere
- Yıllar agu içdi bir sâhib-nazar, Kim biz uş şimdi yirüz şehd ü şeker
- Degme su üstinde bir köpri olur, Kim su almakdan biregü kurtılur
- Olmaya her yolda iy yâr-ı safâ, Pîşvâsı görmezüñ illâ ‘asâ
- Zahm ola kim aña merhem viresin, Zahm ola kim üstine dâg urasın
- Dâg urasıñ zahma merhem urmagıl, Merhem urasuña hem dâg urmagıl
- Ol ilan nefsüñ uyur gafletde sen, Ol süvârî Mustafâ-yı mü’temen
- Mustafâ ögüdine girür-iseñ, Ne ki göstermiş-durur görür-iseñ
- Az kadar renc-ile üküş râhata, İresin şöyle ki işitdün nite
- Muhtesib olmaz-ısa kim hükm ide, Hânekâha sôfiler esrük gide
- Hırka komaz seni fâsık olmaga, Yohsa göñlüñ fıskı ister kılmaga
- Şâhdan korkar kişi ev basmaga, Yohsa her gün ister âdem asmaga
- Pâdişâh komaz ki sen yol urasın, Yohsa yüz biñ âdemi öldüresin
- Bunça yıldur kim bu şarda dururuz, Degme bir derdüñ devâsın virürüz
- Bir kişi görüp bizi añlamadı, Ögüdümüz işidüp tañlamadı
- İşiden bu sözleri key tañlaya, Şarda hôd kim var-ısa bizi añlaya
- Kanda kim otura bir ehl-i temîz, Bize şar issi diyeler iy ‘azîz
- Yüz daşı bircük bizüz şarda ‘ayân, Kalanı hâlüñdür ortada hemân
- Şehr içinde gün gibi zâhir bizüz, Şol ki şar dirsin girü âhir bizüz
- Sanma kim şarda kişiler çok-durur, Bizden artuk şarda kimse yok-durur
- Şarlular çün bilmediler hâlümüz, Kim nite geçer bizüm ahvâlümüz
- Gelüñüz bu şehri biz terk idelüm, Ma‘ni-y-ile degme şara gidelüm
- Degme şar çün bizden iltür nâmesin, Bu şarı sen aç yagı dut kamusın
- Adumuz çün yidi iklîmi dutar, Bir şar-ıla işümüz nite biter
- Biz cihân erenlerindenüz bize, Bilmeyen bir şehr eri adın yaza
- Degme kişi şarda bir mansıbda uz, İlla Gülşehrî biz olduk yaluñuz
- Ayruk işleri bagışladuk size, Kim bu Gülşehrî adı yiter bize
- Fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilât, Cehl zulmetdür ‘ilim âb-ı hayât
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ HÜDHÜD, DER MA‘RİFET-İ ŞEYHÎ - Biri sorar kim kişi kim şeyh ola, Niçe verziş eyleye vü ne kıla
- Cehl-ile şeyh olmaga yaraya mı, Yâ demür darak sakal daraya mı
- Hırka geyen kişi midür şeyh olan, Yâ semâ‘ uran mıdur yolı bilen
- Yâ mürîdi çok olan ulu mıdur, Kim mürîdi yog-ısa alu mıdur
- Halk elin öpen kişi midür velî, Bu hafî hâli bize eyle celî
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ - Hüdhüd eydür şeyh ol-durur kim ol, Halkı terk ide vü ilte Hakk’a yol
- Olmaya bir ‘ilm kim anı bilmeye, Kimsene ‘âlemde anı bulmaya
- Yohsa çün nâm u nişânı olmaya, Kadr u câh-ıçun mürebbî olmaya
- Çün mürîdi ‘ilm-ile irşâd ide, Halkı bir hôş hulk-ıla münkâd ide
- Nâmdâr-ise cihân şeyhi ola, Haşra degin adı ‘âlemde kala
- Yaluñuz bir şarda şeyh olmaya ol, Yidi ‘iklîmüñ erine süre yol
- ‘Âlim-ise dahı tasnîf itmeye, Kimse anuñ sözlerin işitmeye
- Bir şaruñ ya bir köyüñ şeyhi ola, Bellüldür kim ilde şarda ne kıla
- Hırkasına vü mürîdine tufeyl, Ola vü bir ululıga kıla meyl
- Köşede oturıçak ulu ola, Köşesinden çıkıçak alu ola
- Zîra ol ayruklar-ıla uludur, Yaluñuzla kiçi vü key aludur
- Niçe kim perhîz ider sıhhat bulur, Çünki perhîzin kodı sayru olur
- Mis-durur kim altun anı ışıdur, Yoksa ol hôd dünyada ne kişidür
- Dâyire şeyhi güneş gibi olur, Şar u köy şeyhin soran yüz biñ bulur
- Ol degüldür şeyh kim ulu ola, Tolp-ıla vü yaluñuz alu ola
- Şeyh oldur kim cihânda şeyh ola, Yohsa bir şar şeyhi ne işe gele
- Bâyezîd’e şeyh dir-iseñ revâ, Yohsa ayruk şeyhi ko kim yil kova
- Öldi yüz biñ şeyh oldı bir kadîd, Hîç cihândan gitmedi ol Bayezîd
- Şeyh ‘Attâr u Senâ’î’ye digil, Sözlerin şehd ü şeker gibi yigil
- Kamular fânî vü oldılar ‘adem, Ol Senâ’î bâkî vü ‘Attâr hem
- Şeyh Mevlânâ Celâlüddîn-durur, Kim cihânda ber ‘aliyyün-‘ayn-durur
- Görmedük bir kişi ki ölüp yitmedi, Ol Celâlüddîn cihândan gitmedi
- Yohsa degme şarda bunça şeyh ola, Kankısı defterde sagışa gele
- Defter ikidür cihânda iy ‘azîz, Kim erenler anda bulurlar temîz
- Birisi köy defteri şar defteri, Kim bilürüz şarda vü köyde eri
- Biri gök altı cihânuñ defteri, Kim belürdür kamu ‘âlemde eri
- Degme kişi adını bu deftere, Yazamaz kim beñzeye degme ere
- Dâyire erenleri ayruk-durur, Yohsa şarda köyde hôd er çok-durur
- ‘Âlemüñ şeyhini sen görme alu, Her mahalle şeyhini sanma ulu
- İlla sen çün bir mahalle erisin, Hem mahalle şeyhlerinüñ yârisin
- Uça her bir murg u hem bir murg-ıla, Uçmaya sîmurg çün sîmurg-ıla
- ‘Âlemüñ erenleri sîmurg olur, Yuvasında her bir er bir murg olur
- Degme murguñ nisbeti sîmurga yok, Yoksa her bir yuvada bir murg çok
- Dünyada güneş-durur sîmurg adı, Zerredür her yuvada bir murg adı
- Şehr şeyhi dûn u yâ dehrî-durur, Şimdi ‘âlem şeyhi Gülşehrî-durur
- Adı bu da‘vîlere hâkim ola, Kim bu şeyh olmaz-ısa yâ kim ola
- Burar-ısa berbatuñ biraz kılın, Hüdhüd andan ögrene kuşlar dilin
- Işıda bu gökde yavlak ılduzı, Ol cihângîr olan erenler sözi
DÂSTÂN-I ŞEŞ MERD-İ CİHÂNGÎR, BE-ŞEŞ KİTÂB-I FÂHİR Kİ GÜLŞEHRÎ, HEFTÜM-İ ÎŞÂNEST - Tañrı adın çün kim añduñ iy ‘azîz, Hem Nebî’nüñ na‘tını kılduñ temîz
- Bir şaruñ kavmında bir mîr oldugın, İşid erenler cihân-gîr oldugın
- Dahı Gülşehrî degül-iken adum, Görmedin ol ad-ıla ilde dadum
- Şeyh falân dirler-idi baña dakı, Nitekim şeyh dirler uş saña dakı
- Kendü şehrümde bir ercügez-idüm, Bir kaçıyla hem-dem ü hem-râz idüm
- Şöhrete adum meded kılmaz-ıdı, Bir yire üşen beni bilmez-idi
- Ne kitâbum var-ıdı vü ne adum, Kim ola şehd ü şeker gibi dadum
- Zâr u hayrân gün uzun gezer-idüm, Şeyh gibi bir zâviye düzer-idüm
- Bu dükânda kendü rızkum yir-iken, Bu mürîd ü ol muhibdür dir-iken
- İlde bî-nâm u nişân gezer-iken, Şarda birkaç kardaşı düzer-iken
- Nâgehân çıkdum cihânuñ tagına, Girdüm ol taguñ bir ulu bâgına
- Bâguñ ortasında bir çeşme revân, Kim suyın içen diriler câvidân
- Altı er ol çeşme yöresinde mest, Otururlar nîst eyvânında hest
- ‘İzzet-ile anlara virdüm selâm, Eylediler kamusı baña kıyâm
- Hôş selâm virdüm bulara bî-‘itâb, Kim hatâdan añlana baña savâb
- Çün selâm virdüm ben ol erenlere, Kim fidâ olsun tenüm siz cânlara
- Çün selâmumuñ cevâbın virdiler, Girü ‘irfân ‘âlemine girdiler
- Birisi eydür ol altıdan baña, Ne kişisin ilde kim dirler saña
- Eytdüm aña bir ulu şeyh olmışam, Şehre kim ol şehre küllî dolmışam
- Çok mürîdüm vardur ol ilde benüm, Şeyhlıg-ıla hôş geçer cânum tenüm
- Eyle ulu kişiyem ben bî-sudâ‘, Kim evümde her gice olur semâ‘
- Bulmadum ayruksı adıyla temîz, İşbuyam ben kim işitdüñ iy ‘azîz
- Çok kişi baş kor baña i‘zâz-ıla, Çoklar elümi öperler nâz-ıla
- Ol baña soran ki bir mest er idi, Ne hüner dir-iseñ anda var-idi
- Çün görür kim söz söze hîç olmadı, Ol bu ta‘rîf-ile beni bilmedi
- Eydür iy âzâde-dil delü misin, Böyle cânsuz dünyada ölü misin
- İşbu altı er cihânı dutdılar, Ad u söz-ile oyını utdılar
- Şol Senâyî işbu Mevlânâ-durur, Şol Nizâmî’dür ki key dânâ-durur
- Şol-durur ‘Attâr işbudur Veled, Kim didiler dâsitânlar bî-‘aded
- Altı er altı kitâb-ıla bile, ‘Âlemi dutduk mu‘ayyen ad-ıla
- Çün İlâh-nâme Senâyî’den gele, Mesnevî Mevlânâ’nuñ suhfı ola
- Çün Nizâmî her sözi hôş söyledi, Mahzenü’l-Esrâr’ı zîbâ söyledi
- Çün Musîbet-nâme Attâr irüre, Mantıku’t-tayr’ı aña yâr irüre
- Hem Veled bir mesnevî hûb eyledi, Degme sözüñ sırrın anda söyledi
- Her birinüñ bir kitâbı nâmı var, Var u aña lâyık adı şâhvâr
- Ben ki saña söyledüm Sa‘dî benem, Kim Gülistân-nâme’de key rûşenem
- Altı sultân ‘âlemüñ serverleri, Dünya deñizlerinüñ gevherleri
- Bir şar ulularına bunlar güler, ‘Âlemüñ uluları olur bular
- Çün er adı vü kitâbınuñ adı, Rûşen oldı geldi duzınuñ dadı
- Yohsa çün er dünyada adsuz ola, Tuzı kaçan gele çün datsuz ola
- Sen delü çomak direr gibi hemân, Dirşürürsin çok mürîdler iy fulân
- Niçe şeyhlık gussasın yiye canuñ, Başuña yıkılsun ol zavyeñ senüñ
- Şarda şeyh-iseñ yene dur şehre git, Var girü şarlularuña şeyhlık it
- Bir şar uluları diyeler size, Dâyire serverleri dirler bize
- İster-iseñ kim cihânı dutasın, Şehr ulularından oynı utasın
- Saña bir dîvân gerek iy nâmdâr, Kim kala senden cihânda yâdigâr
- Kim sen anda ‘ilmüñi harc idesin, Degme yirde aduñı derc idesin
- Yohsa var bir şarda bir şeyhçugaz ol, Bir iki yıl diril andan soñra öl
- Yavuvar bir haftada kim dünyada, Kalmasun nâm u nişânuñ iy gedâ
- İşbu çeşme çeşme-i hayvân-durur, Bundan içen ‘ömri câvîdân-durur
- Âb-ı hayvân adı sözdür dünyada, Sözsüz adsuz bellüdür kim er n’ide
- ‘İlmi ta‘rîf eyle te’lîfüñ-ile, Diri kal ‘âlemde tasnîfüñ-ile
- İşbu altı er kim adlular-durur, Dâyire serverleri bunlar-durur
- Bunlaruñ esrâr dimek-durur işi, Sözsüz adsuz bunlara irmez kişi
- Çün senüñ nâm u nişânuñ yok-durur, Şöhretüñ az u mürîdüñ çok-durur
- Sanma kim sen bunlara yâr olasın, Dur git olmaya kim agyâr olasın
- Çün bilimedüñ cihân dutmaga yol, Bâri var şehrüñde bir şeyhçugaz ol
- İşbu biz altı ki pinhân olmaduk, Dünyada yidincimüzi bulmaduk
- Kim kitâb u ad-ıla gelür-ise, Ol revâ yidincimüz olur-ısa
- Çün ben işitdüm bulardan bu sözi, Hem görindi baña ol sözüñ yüzi
- Kim cihângîr olan er ayruk-durur, Yohsa her şarda erenler çok-durur
- Er kim âsârı cihânda kalmadı, Yâ kitâbı birle şöhret bulmadı
- Varlıgıyla yoklıgı yeksân-durur, Çün bilinmedi ki ne hayvân-durur
- Kendüzümi çok melâmet eyledüm, Kim niçün bî-hûde sözler söyledüm
- Eytdüm âhir durayım bir gideyim, Çün ne adum var ne sözüm n’ideyim
- Gitdüm anlaruñ katından aglayu, Cânum içi gayret odından tolu
- Yiyesinden kesilüp yörür-iken, Gussadan cânum tenüm erir-iken
- Bir velî bir yolda sataşdı baña, Sordı kim âhir ne hâl oldı saña
- Kim seni bir kaygusuz göremezem, Saña bir gün şâdumân iremezem
- Altun akçañ mı yavu vardı ‘aceb, Yâ nedür bu kayguya âhir sebeb
- Eytdüm altı er kitâb eylediler, Dil-firîb ol ad-ıla söylediler
- Ben bir ad bulımazam kim baglayam, Kendüme vü halk göñlin taglayam
- Eydür âhir sen söz eydürsin eyü, Neye sözsüzler gibi yirsin kayu
- Eytdüm adum yok ki sözde getürem, Nite adlular gibi şâd oturam
- Ol velî eydür ki Gülşehrî adın, Var getür sözde vü vir sözüñ dadın
- Bir Felek-nâme dahı eyle kitâb, Var sen ol yidinçileri bî-hicâb
- Ben bu Gülşehrî adın çün bagladum, Kendüzüme vü göñüller tagladum
- Hem Felek-nâme dahı hûb eyledüm, Bu iki ad-ıla zîbâ söyledüm
- Çün kitâb-ıla adum oldı tamâm, Vardum ol altı ere virdüm selâm
- Eytdüm âhir ne kişilersiz ‘aceb, İşbu mevzi‘de ne eylersiz taleb
- Birisi eydür Senâyî benvenin, Kim İlâh-nâme’de key rûşenvenin
- Biri Mevlânâ benem dir iy ‘azîz, Mesnevî benüm kitâbumdur temîz
- Birisi eydür Nizâmî’dür adum, Mahzenü’l-esrâr-ıla girmiş dadum
- Birisi eydür benem ‘Attâr uş, Mantıku’t-tayr’um elümde hûb u hôş
- Birisi Sa‘dî benem dir iy harîf, Kim Gülistân-nâme eyledüm latîf
- Birisi eydür Veled dirler baña, Mesnevî’m irmiş ola âhir saña
- Çün bular şerh itdiler adlu adın, Degmesi ögdi kitâbınuñ dadın
- Cilve kıldum ben dahı bir gül gibi, Söze girdüm kumrı vü bülbül gibi
- Kim kuluñuz adı Gülşehrî-durur, Hem şeker bâcı degül behrî-durur
- Hem Felek-nâme kitâbum adıdur, Kim şeker gibi tuzınuñ dadıdur
- Biliş adsuz çün ki sizden yâd-durur, Hem bu iki ad dahı hûb ad-durur
- Bu iki ad gerçi bellürek degül, Sizüñ aduñuzdan alurak degül
- Bir kızıl addur cihânda gül gibi, Söz diyen ol ad-ıla bülbül gibi
- Bu iki ad-ıla ger kılsam taleb, Olıbilem mi yidinçiñüz ‘aceb
- Ben ki bu adlar-ıla buldum temîz, Dâyire ehli olam mı iy ‘azîz
- Çün cihânda sözlerüm ola devân, Dünyada adum kala mı câvidân
- Bu iki ad-ıla bir ‘âlem eri, Olıbilem mi diye bir dem arı
- Çünki Gülşehrî adın işitdiler, Hem Felek-nâme adın fikr itdiler
- Eytdiler el-hak bu iki ad eyü, Ad-durur kim yok-durur saña kayu
- Tatlulık gibi cihânda dad mı var, Dünyada Gülşehri gibi ad mı var
- Yâ Felek-nâme gibi ad kanda var, Ol hünerden kim kişinüñ tende var
- İşbu yoldan gel bize sen sâki ol, Dünyada bu adlar-ıla bâki ol
- Hızr gibi ister-iseñ bâkılık, Âb-ı hayvândan bize kıl sâkılık
- İşbu biz altıya bî-hırs u hevâ, Sen yidinçi olur-ısañ key revâ
- Degmesi ol çeşmeden çün kandılar, Bir kadeh gej geldi baña sundılar
- Bunlar altı er-durur günden ‘ayân, Şimdi yidinçileri benven hemân
- Şimdi ol altı ere sâkî benem, Kim ad-ıla dünyada bâkî benem
- Bunlaruñ altı kitâbı var ‘ayân, Bu Felek-nâme yidinçidür hemân
- Ol kim ister kim sekizinçi ola, Olıbiliçek hôd ortaya gele
- Dek biregü bellü gelsün nâmdâr, Yohsa ol olsun yidinçi nâme-dâr
- Ben sekizinçilige dahı olam, Râzı vü rızkumı ‘âlemde bulam
- İlla gelen ‘âmî adıyla gelür, Anuñ-ıçun kendüzin yavu kılur
- Zeyd ü Bekr ü ‘Amr çok var dünyada, Bellü ad-ıla gerek er dünyada
- ‘Âm adınuñ olmaya hergiz dadı, Hâs ad ister-ise Gülşehrî adı
- Bu tefâhür dünyada bulur kabûl, Yohsa ol ‘âlemde bu kamu degül
- Ad u söz ü sâz dünyâda olur, Âhiretde key ‘amel kıymet bulur
- Ad-ıla da‘vî kılanlarda mesel, Oldı bu destân u buldı bu mahal
- Yohsa hâle iren er adı n’ider, Adı ko kendüzüñ aradan gider
- Ad cihân fahrı-y-ıçun işe gelür, Kim cihânda ad-ıla ‘izzet bulur
- Bizde oldı bu cihân fahrı tamâm, Ol cihânı Tañrı bile ve’s-selâm
- Ol arada kim virile söz dadı, Nâdire ad oldı Gülşehrî adı
- Söyler-ise böyle kuşlar dilini, Hüdhüd üze kopuzınuñ kılını
- Biz perestâruz Ganî perverdigâr, Biz günehkâruz Gafûr âmruzkâr
- Rahmeti bî-hadd u ihsânı delim, Mülketi câvid ü fermânı kadîm
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ, HÜDHÜD DER ÂDÂB-I TARÎK, VE FÜTÜVVET-DÂRÎ - Biri sorar kim fütüvvet ne-durur, Bu ahîlerüñ işi nite-durur
- Ne kıla kim er fütüvvet-dâr ola, N’eyleye ol yolda berhurdâr ola
- Şartı var mı sofradan artuk dakı, Bize bir bâtıldan añlatgıl hakı
- Biri birin dilememek var mıdur, Yâ ahîlık ceng ü şûr u şer midür
- Biribiri perdesin yırtan ‘aceb, Kıla mı hergiz ahîlıgı taleb
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür kim fütüvvet var-ısa, Yâ tapu kılmakda sâdık er-ise
- Anda üç nesne gerek açuk ola, Üç dahı baglu gerekdür bu yola
- Alnı açuk gerek evvel kişiye, Kim güneş gibi cihânda ışıya
- Sofra bagı dahı hem açuk gerek, Ol kadar kim var degül hem çok gerek
- Kapu dahı açuk olıçak tamâm, Olur ol üç açuk anda ve’s-selâm
- Dili gaybetden anuñ baglu gerek, Sözi şîrîn ü aşı yaglu gerek
- Gözi hem baglu gerek kim görmeye, Kimsenüñ ‘aybına ta‘na urmaya
- Baglulardan biri ilersügidür, Kim ol altıdan kamudan yigidür
- Kimde kim bu altı hâsiyyet ola, Yavlak ol er lâyık ola bu yola
- Kimde kim yokdur bu altı hâsiyet, Renci kamu yile gide ‘âkıbet
- Kim zinâdan gaybet eylemek dakı, Ulurakdur erde bir Tañrı hakı
- Bir ahî göster kim ol gaybet dimez, Halk etini bal u yag gibi yimez
- Kocalardan bir söz işit iy yigit, Gaybet iden kişiden yigrekdür it
- Terbiye savm u salât erkânını, Vâcibînüñ farz u istihsânını
- Dükelin gerek ahîdan örgene, Kim şerî‘atsuz ‘amelden yigrene
- Âhı katında bir âyîne ola, Şeyhi katında hemân saykal bula
- Ne edeb var-ısa âhî göstere, Aña vü şeyhi safâsın artura
- Lokmasını sofrada niçe yiye, Niçe otura vü dura vü diye
- Niçe yöriye vü baka vü selâm, Niçe vire ala halka ve’s-selâm
- Ne edeb kim var ol yolda ola, Dükelin astânede hâsıl kıla
- Anda çün hâsıl kıla ‘ilm ü ‘amel, Gele şeyhüñ tapusına bî-dagal
- Âyine çün kim tamâm olmış ola, Bir safâsı yaluñuz kalmış ola
- Bu kabûla her kim ol makbûl ola, Ol safâya bir zamân meşgûl ola
- Çün ma‘âdinden nebâta irişe, Kim biraz berg ü sebâta irişe
- Cism nâmından geçüp hayvân ola, Çünki hayvândan geçe insân ola
- ‘Âkıbet devrânı seyr-ile felek, Eyleye ol âdemiyi bir melek
- Çün melekden dahı geçe bî-riyâ, Âhı tapusından ire Tañrı’ya
- Çün ahî bu didügümi bilmedi, Sorar-ısañ biñde birin kılmadı
- Terbiye hôd bunı kanda biliser, Yâ bunuñ yüz biñde birin kılısar
- Çün ahî câhil ola vü bî-amân, Terbiye hem cehl örgene hemân
- Çün ahî bilmedük ola bu yolı, Terbiye kanda biliser iy ulu
- Bir ahîya irmedük bu çavda cüst, Kim okıdı kulhuvallâhi dürüst
- Çün bu aña ol buña yavuz sana, İkisinüñ kavlına kim inana
- Biribirin çün ahîlar ögeler, Müdde‘îlerüñ depesin dögeler
- Çün ulular biribirin sıyalar, Kiçileri ne yola okıyalar
- Biñ ahî terk itdi başın bu yola, Gelmedi bir terbiye hôd hâsıla
- Degme kişi oldugı-y-ıçun ahî, Oynayacak oldı âhîlık dahı
- Kuş diline çün Süleymânlık kıla, Derdüñe Gülşehri dermânlık kıla
- Hikmet-ile hırs boynını dokı, Bişr-ile Yemliha destânın okı
BÜŞR-NÂME-İ HÔCA, GÜLŞEHRİ - Başlayalum söze bismillâh-ıla, Bir niyâz eyleyelüm Allâh-ıla
- Üstümüzde Hakk’ı hâzır görelüm, Mustafâ cem‘iyyetine irelüm
- Niçe def ü nây-ıla iñleyelüm, Âyet ü ahbâr ünin diñleyelüm
- Ol kim andan yig kişi söz dimedi, Kısmetinden taşra nesne yimedi
- Gayb rızkı dilfirîb ü hôş olur, Zehri virürler-ise kim nûş olur
- ‘İlm-ile her bir sözi söyleyelüm, ‘Akl-ıla her ‘ilmi şerh eyleyelüm
- Bülbüli bostâna irişdürelüm, Tûtiyi destâna irişdürelüm
- Bir yay alam ma ‘ni okın atmaga, Bir dükân kuram cevâhir satmaga
- İnçülerden dür-feşânlık idelüm, Dürlere güher-feşânlık idelüm
- Eyle ter söyleyelüm bu sünbüli, Kim okıyan kişinüñ bitsün dili
- Bu meselde bir hikâyet bulmışuz, Dürr-ile nazmın murassa kılmışuz
- Kim felek devrânını ider-iken, Degme ılduz burcına gider-iken
- Var-ıdı Hemyân şarında bir ulu, Adı Büşr ü içi ‘ilm ile tolu
- Dünyadan göñlini götürmiş-idi, Dünyeligüñ terkini urmış-idi
- Bir mücerred yigid-idi pâk-bâz, Gün uzun oruç dün dölpi namâz
- Tañla dükkânçugını kurar-ıdı, İşler-idi vü işi sürer-idi
- Yarısın kazandugınuñ yir-idi, Yarısın yohsula virem dir-idi
- Bir gün işi ‘azmini kılur-idi, Yolda bir ‘avrat meger gelür-idi
- Yil yüzinden çârın açdı añsuzın, Büşr gördi ‘avratuñ nâgeh yüzin
- Çünki düşdi gözi ‘avrat gözine, ‘Âşık oldı Büşr ‘avrat yüzine
- Yüzi hûb u tal‘atı pür nûr-ıdı, Âdemî dime aña kim hûr-ıdı
- Tonı hôş u kendüzi key bay-ıdı, Ne adem dirsin aña kim ay-ıdı
- Geçdi ‘avrat Büşr göñlin taglayu, Büşr kaldı göñlin aña baglayu
- Bir nazarda eyle oldı ‘âşıkı, Kim temîz itmedi bâtıldan hakı
- Eydür ardınça eger varmaz-ısam, Evi kanda kendü kim görmez-isem
- ‘Işkı beni bî-gümân öldüriser, Dükeli halkı baña güldüriser
- Döndi kim ol ‘avrat ardınça vara, Kendü kim yâhut evi kanda sora
- Girü kendü kendüye eydür sakın, Olmaya kim ölümüñ geldi yakın
- Şimdiye degin harâma bakmaduñ, Göñlüñi şehvet odına yakmaduñ
- Şimdi bir ‘avrat peyinçe varduguñ, Yolda yâd ‘avrat yüzini gördügüñ
- Erlik içinde revâ kaçan ola, ‘Avrata ‘avratdan alular kala
- Erlik içinde revâ kaçan ola, ‘Avrata ‘avratdan alular kala
- Çok ere kılmış-durur ‘avrat cefâ, ‘Avratından bulmadı bir er vefâ
- Sol yañadın aldı ‘avrat varlıgı, Solda kaçan bula kimse saglıgı
- ‘Avratuñ sevdügine aldanmagıl, ‘İşvesi yalan-durur inanmagıl
- Bir işi işle dir-iseñ taşlaya, İşleme didügüñ işi işleye
- Bir iki gün kim senüñ ‘ışkuñ kova, Soñra osana vü ayrugı seve
- Atda vü ‘avratda vü kılıçda er, Bulmadı hergiz vefâ iy nâmver
- Hem olur ‘avratda dahı çok eyü, Yok halâlını alanlara kayu
- Çün halâlum degül ol ‘avrat benüm, Olmasun hîç anuñ ardınça yönüm
- Döneyim kendü işüme gideyim, Çün halâl olmaya baña n’ideyim
- Bu oyunda nefsümi ben utayım, ‘Işkumı göñlüm içinde dutayım
- Varayın Beytü’l-makdis’den yaña, Göreyim ne ilerü gelür baña
- Döndi kim Beytü’l-makdis şehrine, Vara vü sabr ide ‘ışkuñ kahrına
- Vardı Kuds’e vü Halîl’e şevk-ıla, Kıldı tâ‘at degme yirde zevk-ıla
- Döndi girü şehrine varmaklıga, ‘Işkına sabr eyleyüp durmaklıga
- Yolda nâgeh ogradı bir kırgıla, Tahta remliyle kitâbı çok bile
- Büşr aña virdi selâm i‘zâz-ıla, Ol selâmın aldı yüz biñ nâz-ıla
- Yoldaş oldılar giderler hôş yola, Büşr bakar kırgıla kim ne kıla
- Kırgıl eydür Büşr’e kim aduñ nedür, Niçe duzuñ var u yâ daduñ nedür
- Eydür adum Büşr-i miskîndür benüm, Şimdi Hemyân şehrine-durur yönüm
- Kırgıl eydür garra olma sözüñe, Dahı miskîn dimegil kendüzüñe
- Meskenet yolı ‘azîm ulu-durur, Saña miskîn ad koyan delü-durur
- Çün Nebî kendüye miskînem didi, Kangı câhil saña miskîn ad kodı
- Büşr eydür eylese Tañrı hakı, Kendüzüme dimeyem miskîn dakı
- Çün yazukdur neye miskîn urayım, Kendü adum u yazuga gireyim
- Ulular yolda anuñ-ıçun dura, Kim kiçilere yolını göstere
- Ben neyem kim adumı eydem size, Sizüñ aduñuz nedür eydüñ bize
- Kırgıl eydür ne diyem adum saña, Feylesôf Yemlihâ dirler baña
- Kamu ‘ilm içinde fikret kıluram, Fıkh-ıla tefsîri yavlak bilürem
- Çün tabî‘îden riyâzîye gelem, Hikmet ü tıbb u nücûmı key bilem
- Çünki mantıkdan mecestîye düşem, Bû Alî Sînâ ‘ulûmından hoşam
- Nahv içinde kimse bençe olmaya, Sarfı dahı bençileyin bilmeye
- Hendese şeklin tamâmet bilürem, İklidis ‘ilminde da‘vî kıluram
- Reml-ile dünyada ne olasını, Bilürem benden soran kişi kanı
- Ne ki yüz yıldan ilerü olısar, Kamusı baña ‘ayândur ser-be-ser
- Bir nefes ‘ilmümde ġâfil olmayam, Ne ola ‘âlemde kim ben bilmeyem
- Sen ne lâyıksın baña yoldaşlıga, Hîç ayak da‘vî kıla mı başlıga
- Ben dahı Hemyân şarından oluram, Anuñ-ıçun saña hürmet kıluram
- Yohsa yolda yüz kişi bile gider, Bellüdür kim her birisi ne güder
- Büşr eydür bî-edeblik iderem, Kim bu yolda senüñ-ile giderem
- İlla hem bir tapuçı gerek saña, Kutlu olsun ol tapuçılık baña
- Şarda dahı ben kaçan sensüz olam, Yâ seni yavu kılup kimi bulam
- Şükr ü minnet ol İlâh-ı ekbere, Kim beni irürdi bir ulu ere
- Gider-iken ol tuman bu nûr-ıla, Çıkdı bir ulu bulut yagmur-ıla
- Yemlihâ eydür bilür-iseñ eyit, Kim nedür yagmur u yâ nedür bulut
- Büşr eydür Tañrı hükminden ola, Yohsa ayruk ne-y-idügin kim bile
- Yemlihâ eydür bu câhiller sözin, Söyleme bunda vü sözler duzsuzın
- Bu buhâr u toz u dütün kim agar, Yokaru yagmur olur yire yagar
- Bu bulutlar kim behem peyvestedür, Her birisi bir buhâra bestedür
- Sen bu tafsîli kaçan añlayasın, Yâ bu sözi işidüp tañlayasın
- Nâgehân gök gürledi Büşr’e sorar, Kim bu gürlemek nedendür vir habar
- Büşr eydür Tañrı hükminden ırak, Olmaya beni gerekse oda yak
- Yemlihâ eydür ko bunlar sözini, Kim göresin sözlerümüñ yüzini
- Çün bulıtlar birbirine sürtişür, Ra‘d olur sen bu sebakları bişür
- Ne bile nâdân sözüñ hikmetlerin, Hikmetüñ dânâ bile kıymetlerin
- Bir zamândan çıkdı bir kavs-i kuzah, Yemlihâ'nuñ göñline düşdi ferâh
- Büşr'e eydür şimdi fikret kılasın, Ne durur kavs-i kuzah key bilesin
- Büşr eydür gök yüzinde bu nişân, Tañrı'nuñ hükminden olur her zamân
- Yemlihâ eydür eyü-durur yoma, Sen bu dânâlar sözin elden koma
- ‘İlm ile söyler-isem tañlayasın, Ne diyeyim saña kim añlayasın
- Yeşil ot saru kızıl gül ‘aksi hôş, Çün urur buluda uş böyle kim uş
- Andan alur hey'etin kavs-i kuzah, Kim işitdiyse bu kavlı kıldı sah
- İçse yigdür zehr-i kâtil câm-ıla, Şekkeri halva yapınca ‘âm-ıla
- Gice oldı irdiler bir menzile, Hôş ay aydın u oturdılar bile
- Büşr’e eydür Yemlihâ kim iy hoca, Kangı ılduz gicesidür bu gice
- Büşr eydür Tañrı bile bu düni, Kim nenüñdür yohsa kim bile anı
- Yemlihâ eydür meger sen bilmedüñ, Kim benüm gibi hünermend olmaduñ,
- Güneşüñdür bu peşenbe gicesi, Eydür âdîne düninüñ h˘ôcası
- Çünki şenbe dünini Merrih ala, Girüki dünin ‘Utarid hod bile
- Müşterî’ye vir düşenbe dünini, Zühre seşenbih düninüñ hatunı
- Çârşenbih gicesin aldı Zuhal, Müşkil uş böyle olur uşbunda hall
- Bu göküñ ben biliş eyledüm yadın, Sen dahı şimdi işidürsin adın
- Bir zamandan gördiler yılduzları, Yer yüzinden göge çıkdı sözleri
- Büşre eydür iy baña yoldaş olan, Cehli yoldaşı katında fâş olan
- Bu kamu ıduz ki ‘ilmi ögdedür, Hîç bilir misin ki kangı gökdedür
- Büşr eydür Tañrı bile kandadur, Bu kamu ılduz ki bu eyvândadur
- Yohsa ayruk kimsene ne biliser, Yâ nite bilmegi da‘vî kılısar
- Yemlihâ eydür zihî nâdân kişi, Oldı benüm gibi dânâ yoldaşı
- Câhilüñ sözi kişiyi tañlada, Câhile kişi niçe söz añlada
- Gök tokuzdur yidisinde seyr ider, Yidi seyyâre de burcına gider
- Kalanına sâbitât ad urdılar, Sekkizinçi gökde bunlar durdılar
- Dokkuzınçı künbed-i a‘zam-durur, Cehl zahm u ‘ilm aña merhem-durur
- Müşterî çıkdı ufukdan zer-feşân, Büşr’e eydür Yemlihâ kim iy fülân
- Bu ne yılduzdur anı tañlar mısın, Yâ evi kangı-durur añlar mısın
- Büşr eydür yüz eger fikret kılam, Tañrı bile ben anı kaçan bilem
- Yemlihâ eydür senüñ gibi tüni, Girçek eydürsin kaçan bile anı
- Müşterî ılduzı budur gökde ‘âyân, Kavs u Hûd anuñ evidür bî-gümân
- Cedy ü Delvi evler eylendi Zuhal, Burc ola Merrîhe ‘Akreb hem Hamel
- Serv ü Mîzân Zühre'ye evler ola, Hem ‘Utârid Hûşe vü Cevzâ ile
- Güneşe eyvân Esed burcı olur, Ay dahı Harçeng burcını alur
- Bu sözi ben olur-ısam şerh iden, Hayf eger sen olur-ısañ işiden
- Ay dutıldı Yemlihâ Büşr'e sorar, Kim neden dutıldı ay iy bî-haber
- Büşr eydür Tañrı kahrı çün gelür, Gice gibi ay yüzi kara olur
- Yemlihâ eydür mukallidsin henûz, Anuñ-ıçun sordugum dimezsin uz
- Kendüzinden çün degüldür ay nurı, Aydıñı kamu güneşdendür varı
- Çün güneşden nûr alur ay iy hakîm, Güneş ayuñ nûrın eyler müstakîm
- İkisi arasına yir kölgesi, Düşicek iy bilmeyenler bilgesi
- Ay dutılur nûrını virmez olur, Zîra ol dem güneşi görmez olur
- Çok zamândur kim senüñ gibi kişi, Dutmaduk-durur benüm gibi kuşı
- Çün beyân oldı ne kim bahs itdiler, Geçdiler ol sözden ü hôş yatdılar
- Çünki gice zengisi oldı nihân, Girü gündüz rûmisi oldı ‘ayân
- Büşr ile Yemlihâ girdiler yola, Büşr’e eydür Yemlihâ girü güle
- Kim peşenbih gün oruç olur mısın, Kankı ılduz günidür bilür misin
- Büşr eydür kul hemîn oruç ola, Gün ne ılduzuñ-durur Tañrı bile
- Yemlihâ eydür ‘aceb bu câhile, Ne diye kimse kim ol anı bile
- Müşterî’nüñdür bu pençşenbih güni, Zührenüñ âdîne gündür iy denî
- Oldı şenbe hudâ-vendi Zuhal, Güneşüñ yekşenbe oldı bî-halel
- Ay dü şenbih günini kıldı kabûl, Olmagıl bu ma‘rîfetden sen melûl
- Çün se şenbih güni Merrîh'üñ ola, Hem ‘Utârid güni çârşenbih ala
- Saña ne sordum-ısa çün bilmedüñ, Tañrı emrine havâle eyledüñ
- Hadd u resmin bilmedüñ her bir sözüñ, Tañrı emrinden gidermedüñ gözüñ
- Büşr eydür kibr ile barışmagıl, Tañrı'nuñ hükmi-y-ile urışmagıl
- Kim kazâlar Tañrı'dan çün geleler, Kamu zeyrekler görüñ kör olalar
- Yemlihâ eydür tap imdi söyledüñ, Bilmedügüñi baña şerh eyledüñ
- Serçe gibi başladuñ ötmeklige, Tûtılara ma‘rifet satmaklıga
- Bu sözi bir hôş yire cem‘ eylegil, Bir fakîre tapusında söylegil
- Yohsa ben bu sözi kaçan işidem, Kim kazâdan korkuban yoldan gidem
- İnmedükdür ol kazâ gökden dahı, Kim anı ben añlayam Tañrı hakı
- Diler-isem dünyada da‘vî kılam, Kim dahı biñ yılda n’olsın bilem
- Büşr eydür eylese ayruk saña, Dınmayam bagışlagıl suçum baña
- Ne ki sen söyler-iseñ ben işidem, Hoş tapuñdan ‘ilmi ögrenügidem
- Nâgehân bir sebzegâha irdiler, Sebze ortasında bir küp gördiler
- Küp gömülmiş yire vü agzı ulu, Ortasına degin ol küp su dolu
- Çevresinde oturup hôş söyleyü, Büşr’e eydür Yemlihâ kibr eyleyü
- Kim bu küp bunda ne gömülü-durur, Bilmez-iseñ baña hod bellü-durur
- Büşr eydür müzd-içün gömlü ola, Kim geçen suyın içüp hazzın bula
- Yemlihâ eydür zihî kim añladuñ, Kim bu küp müzd-ıdugını tañladuñ
- Avçılar gömdi küpi bu arada, Kim bu avlar kim gezerler burada
- Susayalar geleler geçmeklige, Küp suyından egilüp içmeklige
- Ok-ıla ol avı ururlar bular, Her ki câhil kaldı sakalın yolar
- Ne sefer kim şimdiden girü kılam, Bir benüm gibi baña yoldaş bulam
- Sen biraz ol yaña var ben durayım, Kendüzümi bu küpe taldurayım
- Küp suyından gusl ideyim key arı, Kim gide arkamdagı kirler varı
- Büşr eydür küp suyına talduguñ, Arı suyı sen mülevves kılduguñ
- Maslahat degül şara varmak gerek, Şarda bir ili suya girmek gerek
- Yemlihâ eydür delim söyleme dur, Bu aradan birez ol yaña otur
- Büşr varur bir ırak yirde durur, Yemlihâ yalıñ olur küpe girür
- Çün suya girür ki gusl eyleye hoş, Hâli niçe ola añladayım uş
- Küp kuyu agzı olur suya düşer, Düşdüginden ol su başından aşar
- Yüziçilik bilmez ol suda ölür, Rahtı-y-ıla tonları taşra kalur
- Büşr bakar kim girü küpden çıka, Sakalını darayu saçın sıka
- Bakdı delim çıkmadı küpden işi, Korkuban üstine geldi yoldaşı
- Yemlihâ'yı gördi ol küpde ölü, Küp deriñ kuyunuñ agzı su tolu
- Zârı-y-ıla çagırup çok agladı, Kuşagını koltugına bagladı
- Çekdi küpden daşra çıkardı anı, Topraga göme kodı cânsuz teni
- Eydür iy biñ yıldan ilerü bilen, Soñra bir küp suyına düşüp ölen
- Sen bu fende nite fikret kılmaduñ, Bir küp içinde ölesüñ bilmedüñ
- Gör ki Tañrı hükmi çün kula gele, Kul nite küp suyına düşe öle
- Rahtını dirşürdi tonları-y-ıla, Kîsesinde gördi biñ altun bile
- Kamusını tonına dürdi girü, Eşeginüñ üstine urdı girü
- Girdi yola nevhâ vü zârî kılu, Kim diri yoldaş nite oldı ölü
- Eydür imdi şehr içine gireyim, Yemlihâ'nuñ evi kanda sorayım
- Vireyim bu ton-ıla bu altunı, Kavmına kim şâd ola anuñ canı
- Aña gelen baña hem bir gün gele, Her ki toġdı ‘âkıbet nâçâr öle
- Tañrı hükminden meger gâfil olam, Kim hevâ vü hırs u hıkd-ıla dolam
- Vardı Hemyân şehrine yöni girü, Hücresine varmagından ilerü
- Sordı Yemlihâ evin kim kandadur, Kim anuñ birkaç silâhı bendedür
- Eytdiler vardur anuñ bir ‘avratı, Key setîre ‘avrat u çok ni‘meti
- İşde şehrüñ ol ucındadur evi, Gösterenüñ Büşr oldı peyrevi
- Gösterene gönderüp kıldı tapu, Büşr geldi kapuya kakdı kapu
- Çıkdı bir ‘avrat yüzini büriyü, Yirde atlas kunduzını süriyü
- Açdı kapu Büşr aña virdi selâm, Çün selâmın aldı ol ‘avrat tamâm
- Büşr yire bakup eydür ez-kader, Yemlihâ'nuñ bende raht u bahtı var
- Var-ısa destûr içerü gireyim, Rahtını tapuñuza degüreyim
- ‘Avrat eydür ev sizüñdür girüñüz, Siz dahı rahtı bize degürüñüz
- Büşr girdi gördi ev ni‘met tolu, Tâbe-hâne ‘âlî vü soffa ulu
- ‘Avrat eydür geçüñüz oturuñuz, Ne varını ortaya getürüñüz
- Halı üstinde geçer Büşr oturur, ‘Avrat ilerü yeyesi getürür
- Büşr bir kaç lokma yir el-hamd ider, Diñlenür bir lahza armagı gider
- Andan açar agzını şekker gibi, Saçar agzından sözi gevher gibi
- Kim benüm Yemlihâ yoldaşum-ıdı, Sevdük üstâdum eyü işüm-idi
- İlla birez nâz u kibri var-ımış, Kendüzin yavlak ögüçi er imiş
- Tañrı'nuñ işine hükm eyler-idi, Bilmedügi sözleri söyler-idi
- Çok baña sögdi kim ol bir gün benüm, Bir yavuz sözde işitmedi ünüm
- Lokması degül gıdâyı yir iken, Ne ola ben bilmedügüm dir iken
- Arpa arpa yiri gögi bî-hicâb, Eyler-iken gice vü gündüz hisâb
- İrerüz biz bir küpe gömlü-durur, Su tolu bu turur ol küpe girür
- Komaz-ısam girmege baña söger, Yapışur-ısam durur beni döger
- Komayugörürem ol suya düşer, Küp kuyu olur su başından aşar
- Ben ırak gitmiş oluram ol kalur, Size çok yaş virsün ol küpde ölür
- Hakk’a kodum anı nesi varı uş, Algıl anuñ cânına harc eyle hoş
- ‘Avrat işitdi kim ölmüş Yemlihâ, Agladı çok gözinüñ yaşın sıka
- Aldı gördi kim niçedür tonını, Ton içinde gördi sarlu altunı
- Büşre eydür ol çün öldi n’idelüm, Ölenüñ ardınça nite gidelüm
- Çün kavuşdı âhiret bostânına, Tañrı rahmet kılsun anuñ cânına
- Günde yüz kez ol beni döger-idi, Dem-be-dem suçsuz baña söger-idi,
- Hîç benüm ögüdüme girmez-idi, Ol ögüde ‘aklı hîç irmez-idi
- Bir fodûl-ıdı senüñ katuñda ol, ‘Aklı yavlak az-ıdı vü ‘ilmi bol
- Ben bu togrulık ki sende görürem, Külli anuñ mihri terkin ururam
- Seni kendüme halâl eylenürem, Erligüñi kavmuma söylenürem
- Sen dahı kendüzüñe beni kabûl, Eylegil kim darb-ıla hôşdur usûl
- Büşr eydür maslahat kâbinini, Eylesünler kim kabûl itdüm seni
- Niçeme kim severem bir ‘avratı, ‘Âşıkam anuñ cemâline katı
- Kendüzümden ol beni almış-durur, ‘Işkı odı cânuma tolmış-durur
- İlla anı bulımazam n'ideyim, Seni alayım anı terk ideyim
- ‘Avrat eydür bürka‘ı altından ol, El virür-ise anı kıluñ kabûl
- Yohsa el virmez-ise hîç ol nigâr, Benüm-ile hoş geçürüñ rûzigâr
- Büşr eydür kanda buluram anı, Sen beni algıl ki aldum ben seni
- ‘Avrat eydür altı yüz altun götür, Şarda bir bezzâz katında var otur
- Bir zamândan soñra dilüñ bilegil, Atam anamdan beni hôş dilegil
- Büşr altı yüz kızılı aldı hôş, Kendüzinüñ hücresine geldi hôş
- Tañlacak Bezzâz hânına gelür, Bir ulu h˘ôca katında oturur
- Satın alup satmaga çün bulaşur, Assısın ol hôca-y-ıla üleşür
- Hôca iltür ol gice Büşr'i eve, Ayru bir ev düzedür Büşr'e ive
- Kim sen oglumsın senüñ atañ benem, Eyle san kim sen ben ü yâ ben senem
- Kimsenem yok ne varın saña yazam, ‘Avrat alam saña hân-u-mân düzem
- Sen yigil içgil temâşâ eylegil, Halkı benüm mâlum-ıla toylagıl
- Büşr'e bir âstâne açdı şâhvâr, Asdı on kandîl içinde zer-nigâr
- Kimseneyi sımadan kavmı oña, Âhlıgı yirden irürdi göge
- Halkı eyle hulk-ıla sayd eyledi, Kim kamu halk eylügini söyledi
- Çün eyü dirildügini bildiler, Şehr uluları muhibbi oldılar
- Kamu şehr yigitleri yüz gül gibi, Terbiyesi oldılar bir kul gibi
- Altı şartı var fütüvvet yolınuñ, Üçi açuk üçi bagludur anuñ
- Kapusı vü alnı vü sofra bagı, Ol üç açukdur budur sözüñ sagı
- Ol kim üç baglı-durur evvel dili, Gözi baglu dahı arturur yolı
- Hem ilersüki dahı baglu gerek, Kim harâm odında yanmaya yürek
- Bu her altı hâsiyet bî-kâm u kâst, Âhı Büşr'üñ var-ıdı nefsinde râst
- Büşr bir ‘âlemde kim bir hâl-ıla, Bunça zevk eyler mahall u mâl-ıla
- Gün uzun her bir mahalleden geçer, Sevdügin sora gözi yaşın saçar
- Kim meger ersüz-ise anı ala, Yemlihâ'nuñ hatunın dahı bile
- Niçe kim çok istedi fâş u nihân, Sevdüginden bulmadı hergiz nişân
- Sevdügi hicri çün anı tagladı, Yemlihâ halkına göñlin bagladı
- Kişiler viribiyüp aldı anı, Yidi gün oldı dün ü gün dügüni
- Yidi günden soñra gerdege girür, ‘Avratuñ burka‘ yüzinden götürür
- Görür ol ‘avrat ki bu sevmiş-idi, Bunça müddet ‘ışkını kovmış-ıdı
- Burka‘ altından oturmış ay gibi, Kirpügi oklar u kaşı yay gibi
- Na‘ra urur ussı gider bir zamân, ‘Avrat üstine gelür kılur figân
- Su saçar ussı girü başa gelür, ‘Avratı ol hâle çün hayrân kalur
- Âhı Büşr eydür ki bir yoldan çârı, Yil açar gökçek yüzüñden iy perî
- Ben senüñ kutlu yüzüñi görürem, ‘Âşık olup işbu hâle girürem
- Senden alup gideli bu altunı, Şehre düşüp isterem her gün seni
- Altı aydur kim sen olmışsın benüm, Şarda isterem seni ben iy cânum
- Çün harâm olmadı âhengüm saña, Hak halâllıgı seni virdi baña
- ‘Avrat eydür ben dahı yavlak seni, Sevdüm ol sâ‘at ki sen sevdüñ beni
- Sırlarumı Tañrı'ya söyler-idüm, Oturup ‘ışkuña sabr eyler-idüm
- Varmaga çün meylüm olmadı saña, Tañrı verdi ‘âkibet seni baña
- Tâ hod anlar niçe takrîr eyledi, Böyle ter Gülşehri tefsîr eyledi
- Kim ne ‘ilmi kim dilersin cümle bil, İlla togrılıgı elden komagıl
- ‘Akla kasd u şehvete meyl eyleme, Kimsenenüñ gaybetini söyleme
- Âhılıkdan âhı Büşr âgeh-durur, Saña âhı ad koyan ebleh-durur
- Kim ahîlıkdan ol irdi Tañrı'ya, Senüñ işüñ kamusı zerk ü riyâ
- Çün arıtmaduñ mürüvvet gölini, Sen ne bilesin fütüvvet yolını
- Anda kim her dîküñ aşın yiyeler, Hayf ola kim saña âhı diyeler
- Bilse-y-idüñ yurtı kim sora-y-ıdun, Yüz kişinüñ boynını ura-y-ıdun
- Şarda bir mekr ü hiyel kıla-y-ıduñ, Hân-u-mânın kişinüñ ala-y-ıduñ
- Anda kim herkes kıla bir yol taleb, Saña âhı okımak yavlak ‘aceb
- Togru sözüñ kamusı yalan-durur, Âhılık adı saña bühtân-durur
- Sen ne kişisin kim âhı olasın, Yâ ahîlar kulı dahı olasın
- Sen Füvvet-nâme’yi bilür-iseñ, Okıyuban şerhini kılur-ısañ
- Kendüzüñi âhılıkda iy ‘azîz, Bir ‘ases-başı bilesin bî-temîz
- Degme kişi olmagın şarda ahî, Oynıcak oldı bu âhîlık dahı
- Hem gerek tevfîk min-rabbi‘l-‘ibâd, Yaluñuz cehd ile olmaz bu cihâd
- Her ne kısmet kim saña maksûm ola, ‘Âkıbet bir gün saña ma‘lûm ola
- Dünyada yüz yıl eger dürişesin, Ne ki rızkuñdur aña irişesin
- Niyyeti hûb eyle bî-‘ıyş u menî, Kim irüre niyyetüñe Hak seni
- Külli ‘ayşin nahnu fîhi nestehî, Bel sebîlin fî-na‘îmin teştehî
- Anuñ-ıçun kimse pendin dutmaduñ, Kim sözi Gülşehri'den işitmedüñ
- Sen müfevviz kıl işi ma‘bûduña, Ol irüre hem seni maksûduña
SU’ÂL-KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD DER SAHÂVET, Ü KEREM VE MÜRÜVVET - Biri eydür kim sehâvet bende çok, Daru isterler-ise bir buhl yok
- Ol Kerîm’üñ hazretinde bu kerem, Kadr bula mı ‘aceb iy muhteşem
- On yayan haccı virem bir etmege, Bir uyuz itçügeze hayr itmege
- Dimezüz kim nân bagışlaya-y-ıduk, Nân diyene cân bagışlaya-y-ıduk
- Varını yâranlara kılduk nisâr, Yogına and içmedük iy nâmdâr
- Er ola kim çün seni mihmân kıla, İleyüñde kendüzin kurbân kıla
- Gündüzin sevdük sehâvet itmegi, Gice konuksuz yimedük itmegi
- Dileyene olıcak zer virürüz, Olmayıçak sâyile ser virürüz
- Ben ki bir ihsân u hayr u dâd idem, Hâtem-i Tâyyî revânın şâd idem
- Kanda kim bir müstahakka irevem, Cânumı ger diler-ise virevem
- Her müsâfir kim gelür eyvânuma, Hâkim olur kamu hân-u-mânuma
- Anda ihsânuñ sehânuñ kıymatı, Ola mı yavlak latîf ü key katı
- Kim bu Gülşehrî kerîm erenlerüñ, Ni‘metini çok yidi yârenlerüñ
- Ol dahı buldugını terk eyledi, Âhiretde kendüye berk eyledi
CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD ÂN, SÂYİL-RÂ VE BÂZ-NÜMÛDEN-İ, ECR-İ KEREM-RÂ - Hüdhüd eydür kim kerem ehli-y-ise, Yâ cihânda bir kadem ehli-y-ise
- Tîzirek maksûdına hûb irişe, Andan ilerü kim aşup irişe
- Çün kişi kendüzinüñ terk eyleye, Ayruguñ kendüye ne berk eyleye
- Ol kim ire günde bir h˘ôn aşına, And içe cömerd erenler başına
- Çün kişinüñ etmegini yimedüñ, Hergiz anuñ zikr-i hayrın dimedüñ
- Yidügüñ gevdeñde şehvet artura, Virdügüñ seni kazâdan kurtara
- Yidügini kişi yavukulısar, Virdüginüñ birine on bulısar
- Yidügüñ bir gün ki çîrâdur saña, Virdügüñ anda hazînedür saña
- Yâ hakîmüñ kavlın ögren zînhâr, Yâ kerîmüñ fi‘lin eyle ihtiyâr
- Ad eyüsin sormagıl kim kandadur, Kanda kim itmeg-ise ad andadur
- Ol kişi kim etmeginden yig ola, İşi ara yirde dâd u yig ola
- Fâsıkı çün bezli ilte cennete, Buhl-ıla zâhid cehennemde yite
- Bir kerîm ister-idüñ kim nân vire, Kim bahîl anı göriçek cân vire
- Hak kıla Gülşehri'yi sâhib-kadem, Kim kerâmât olmaya illâ kerem
- Beñzer ol şûrîdenüñ ahvâlına, Bu hadîs ü ol güher dellâlına
DÂSTÂN-I ŞÛRÎDE VÜ, DELLÂL-I GÛHER-FÜRÛŞ - Var-ıdı Bagdâd şehrinde meger, Bir ulu dellâl key şâyeste er
- Bir güher satar-ıdı biñ nâz-ıla, Kim ‘aleyk eyler-idi yüz sâz-ıla
- Çıkdı ol bâzâr içinde key katı, Gevherüñ yüz biñ kızıla kıymeti
- Müşterîler yöresine üşdiler, Her biri bir dürlü şerhe düşdiler
- Geldi bir sergeşte vü şûrîde-dil, Yalın ayak baş açuk bergeşte-dil
- Eydür ey dellâl kim pür mâyesin, Bu dükânda sâhib-i sermâyesin
- Bu güher issi kim ister müşterî, Hîçe virür mi ‘aceb ol gevheri
- Hîçe virür-ise sen atlama hîç, Baña satgıl kim bahâsın ala hîç
- Viresiye almazam ben gevheri, Nakda hîçe oldum aña müşterî
- Nesneye alan bahâ virür dime, Hîçe nakda alanı elden koma
- Nesneyi yüz biñ kız-ıla n'idelüm, Hîçe nakda vir alalum gidelüm
- Eydür iy miskîn delü olduñ meger, Hîçe niçe satalar hergiz güher
- Kıymeti yüz biñ kızıl artuk-durur, Hîçe dileyenüñ ussı yok-durur
- Hîç ola her mâye kim hîçe gide, Hîç ola ol nesne kim hîçe gide
- Bî-dil âh itdi vü geçdi aglayu, Göñlini ol gabn odından taglayu
- Şevk-ıla eydür ki hîçe alınan, Girü hîçe satılur-ımış hemân
- Tâ metâ‘ı dolaya pîçe kişi, Çün satun ala anı hîçe kişi
- Şükr kim bu satuda sermâyemüz, Ne ziyân kıldı ne assı mâyemüz
- Nesnede sûd u ziyân ola ‘ayân, Hîç-ile ne sûd ola vü ne ziyân
- Hîç-ile sermâye çün dura esâs, Assı dahı hîç ola re'sen-be-re's
- Bu satuda assımuz hôd olmadı, İlla sermâye ziyân hem kılmadı
- Nâgehân bir hâtif ün virdi aña, Kim ol ünden kaldı ol miskîn taña
- Kim gel ol bâzâra kim sultân dutar, Her ne kim alur-ısañ hîçe satar
- Sorma kim altun pula niçe virür, Sad hezârân gevheri hîçe virür
- Sen dilersin hîçe bizden gevheri, Yohsa al u virme hîç iy müşterî
- Çün bagışlar pâdişah aylak ‘atâ, Hîçe virmek hôd ola ‘âlî bahâ
- Sanma kim bâzârumuz hîçe gider, San‘atumuz kamusı hîçe gider
- Ne vire bir pâdişâh iy pârisâ, Kim ola bir günki ‘ömrine bahâ
- Bir nefes ‘ömrüñ bahâsı çok-durur, Kadri kamu dünyâdan artuk-durur
- Sayru oldukda ki cândan ırasın, Saġlıguñ şükrânesi ne viresin
- Niçe kim bâzârumuz ayrılmadı, Bir içim suya bahâ virilmedi
- Ne bahâ-y-ıla satun alduñ canı, Yâ ne virdüñ kim saña virdi teni
- Her okı bir yaydan atanlar bizüz, Her metâ‘ı hîçe satanlar bizüz
- Biñ kızıl bu satuda iy pârisâ, Olmaya bir günki ‘ömrüñe bahâ
- Her kumâşı bizden iltürler beleş, Kim bahâ virüp alur bizden kumâş
- İster-iseñ cümle dâmuñ dânesi, Olmaya iki gözüñ şükrânesi
- Ol çemende kim bitürdük lâleyi, Râyegân itdük dükeli kâleyi
- Sen ki bizden hîçe dilersin güher, Çok bahâsın virmiş olasın meger
- Yohsa biz hôd râyegân bagışlaruz, Her metâ‘ı vü tafaddul işlerüz
- İy niçe gevher ki bî-‘ayb u riyâ, Râyegân bagışladuk Gülşehri'ye
- Kim biz aylak sataruz ol gevheri, Hîçe alan hôd ola key müşteri,
- Yok-durur Gülşehri'nüñ hîçi meger, Kim hiçe dahı satın almaz güher
- Hîçe satılanlara Tañrı hakı, Yok bizüm almaga hîçümüz dahı
- Kimse bizüm gibi müflis görmedi, Kim elümüz hîçe dahı irmedi
- Eyle dut kim hîçe gevher bulavuz, Kanı bizüm hîçümüz kim virevüz
- Hîçe mümkindür güher hôd bulmaga, İlla bizüm hîçümüz yok almaga
- Rahmeti dürrin meger lutf işleye, Ol hîçe satan bize bagışlaya
SU’ÂL-KERDEN-İ SÂYİL EZ HÜDHÜD, DER ‘ÖZR-İ GÜNEHKÂRÎ - Birisi eydür günâhum çok-durur, Varmaga sîmurga yüzüm yok-durur,
- Bir sevâb işlemedüm lâyık aña, Olmaga yaraya mı ‘âşık aña
- Gelmedi bir tâ‘at elümden benüm, Cânuma çok zahmet eyledi tenüm
- Ança yazuk çok bula benden soran, Kim yazukdan bilmeye beni gören
- Azı kaçan begeneler çoklular, Müzde kanda ireler yazuklular
- Zerrece tâ‘at ki dirler bende yok, Tagça yazuk ister-iseñ bende çok
- Çok günâh-ıla geçürdüm rüzigâr, Ne kıla tâ hôd baña perverdigâr
- Bu kamu yazuklar ile iy ‘aceb, Niçe kıla kimse sîmurgı taleb
- Yazug işleyen sevâba ire mi, Yâ günâha Tañrı müzdi vire mi
CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD ÂN, SÂYİL-RÂ DER EMR-İ LÂ-TAKNETÛ, MİN-RAHMETİ'LLAHİ (39/53) - Hüdhüd eydür hîç ümîdüñ kesmegil, Andan u top hakkı yire basmagıl
- Niçeme kim sende yazuk çok-durur, Tevbe kapusı dahı açuk-durur
- Yigid er kocalıcak karı olur, Arısuz ton yuyıcak arı olur
- Âyinâyı jengi yimeden düriş, Saykal-ıla bir safâsına iriş
- Ol gidere hem girü bu zahmeti, Kim yazukdan çokırakdur rahmeti
- Diler-ise kim bir ihsân işleye, Kamu halkuñ yazugın bagışlaya
- Dilemez-ise kamunuñ tâ‘atın, Hîçe saya vü dükeli sâ‘atın
- Niçeme kim yazuguñ çok olısar, Rahmetinden kaçan artuk olısar
- Diler-iseñ kim ola altun misüñ, Tevbe-y-ile boynın urgıl iblisüñ
- Niçeme kim bir sevâbı düzmedük, Tañrı'dan ümmîdümüzi üzmedük
- Hîç dest-âvîzümüz halvetine, Yok be-cüz lâ-taknetû mi‘r-rahmete (39/53)
- Mâlenâ min vechi islâhi‘l-fesâd, Fi-umuri-'l-fâsidâti ve i‘timâd
- Lutfı Hakk'uñ bî-hôd u kendü kerîm, Rahmeti câvîd ihsânı kadîm
- Anda herkes ‘arza kıla kârbâr, ‘Afv ide Gülşehri cürmin Girdigâr
- Rahmeti bir pür güher deryâ-durur, Lüccesi pür lü'lü'-yi lâlâ-durur
- Ol-durur bu dâsitânda kîl-u-kâl, Kim Muhammed Hak'dan eyledi su'âl
MÜNÂCÂT-I MUSTAF‘ALEYHİSSELÂM, DER KİTMÂN-I GÜNÂH-I ÜMMET - Mustafâ bir gün münâcât eyledi, Sırrını Hak hazretinde söyledi
- Kim baña ümmet olan yazugını, Kimseye bildürmegil hîç iy Ġanî
- Yaluñuz yazukların ben bileyim, Andan anlara şefâ‘at kılayım
- Kimse bilmesün bular n'itdügini, Muttali‘ kılma aña, illâ beni
- Kimse bunlaruñ günâhın bilmesün, Bunları yavlak melâmet kılmasun
- Ben bileyim ümmetüm yazugını, Kimseye bildürmegil sen iy Ganî
- Hak ta'âlâ eydür iy Şâh-ı rüsül, Pâsbân-ı bârgâh-ı emr-i kul
- Sen dilersin kim kimesne bilmeye, Ümmetüñ yazuklarına gülmeye
- Ben dilerem kim bularuñ yazugın, Sen dahı bilmeyesin hîç iy Emîn
- Yaluñuz yazuklarını ben bilem, Kim girü kullaruma rahmet kılam
- Ben bileyim ümmetüñ yazugını, Kim girü bagışlayısaram anı
- Sen bularuñ yazugın bilür-iseñ, Suçlarınuñ fikrini kılur-ısañ
- Ümmetüñden eyle bîzâr olasın, Kim yazuklarına hayrân kalasın
- Suçları ussuñ başuñdan ilede, Ümmetüm var dimeyesin dünyede
- Ümmetüñden eyle münkir olasın, Kim şefâ‘atdan teberrâ kılasın
- Sen bularuñ yazugını bilmege, Sabruñ olmaya tahammül kılmaga
- Niçe kim bunlara eylük sanasın, Biliçek yazukların utanasın
- Bunça yıldur kim bular yazuk kılur, Hazretüme ol yazuk ma'lûm olur
- Ben henûz anda ki bir lutf işleyem, Bunlaruñ yazukların bagışlayam
- Niçe kim yazuk kılurlar ben Ganî, Görerem girü bagışlaram anı
- Bularuñ bir lahza terkin urmadum, Birisini dergehümden sürmedüm
- Tamu kim her kâfiri köyindürür, Âsinüñ gözi yaşı söyindürür
- Ne kadar kim sen seversin anları, Yüz biñ ança severem ben bunları
- Her kimüñ kim derdi varın bilürüz, Biz Hakîm’üz aña dermân kıluruz
- Kimi ayagın düzer kimi başın, Ben severem ‘âsinüñ gözi yaşın
- Niçe gerek-ise kılsunlar günâh, Dükelinüñ ücretin öder bir âh
- Sen eger yazukların işidesin, Kakıyuban ümmeti terk idesin
- Ben görüben birin oda yakmazam, Ümmetüñi saña dahı çakmazam
- Her birinüñ begligi bir şar-ıçun, Rahmetüm benüm yazuklular-ıçun
- Ol yazuklu kim dutar yaşlu gözin, Yigdür ol erden kim öger kendüzin
- Ol ki yüz korku-y-ıla yazuk kılur, Kendüzin bir ‘âciz ü ‘âsî bilür
- Ol kişidin yig kim ol hôdbîn ola, Kendüzin görmeg ile tâ‘at kıla
- Çün degül bî-çâralıkda sâ‘atı, Tereye degmez katumda tâ‘atı
- Ol dutar orucı bu kılur namâz, Ben kamunuñ tâ‘atından bî-niyâz
- Âdemîden ne kadar tâ‘at gele, Kim benüm dergâhuma lâyık ola
- Niçe tâ‘at kıla tapu sanası, Kim ola cân u tenüñ şükrânesi
- Giceye degin bir ırgat bil deper, Gice bir akça alup yüz yer öper
- Kangı bir ihsânumuñ yitüreler, Tâ‘atını yirine getüreler
- Yüz biñ akça bir kuluma virürem, Biş namâz andan güç-ile görürem
- Tâ‘at-ıla virür-isem ben ‘atâ, Bes bular yüz biñ ‘azâbadur sezâ
- Fazl u bezlüm çok-durur u ben kerîm, Bahşişüm câvîd ü ihsânum kadîm
- Kime kim gerek-ise rahmet kılam, Kime gerekmez-ise ‘âsî bilem
- Diler-isem fâsıkı bagışlayam, Dilemez-isem belâlar işleyem
- Diler-isem ‘âsîyi hâs eyleyem, Dilemezsem dügünü yas eyleyem
- Diler-isem zâhidi fâsık kılam, Diler-isem fâsıkı zâhid bilem
- Hükmümüz pür gûher ü deryâ-durur, Her birinüñ kısmeti dâne-durur
- Pes bu ümmet hükmine birikmedüñ, Sen Muhammed hem araya sıgmaduñ
- Biz yaratduk biz bilevüz kulları, Kim girü bizden yañadur yolları
- İy Gafûr u iy Halîm ü iy ‘Alîm, İy Şekûr u iy Kerîm ü iy Rahîm
- Rahmetüñ çok yine bir lutf işlegil, Yazugın Gülşehri'nüñ bagışlagıl
- Biz perişân-hâl ü sen perverdigâr, Biz günehlüler ü sen âmruzkâr
SU’ÂL-KERDEN-İ SÂ’İL, EZ HÜDHÜD DER NEFS - Biri eydür nefsüme çok uyaram, ‘Akl nakşın dîn yüzinden yuyaram
- Nefs bir dem baña fermân olmadı, Kâfir oldı vü Müsülmân olmadı
- Bir nefes nefsüme ârâm irmedi, Hırsum âgâzına encâm irmedi
- Nesne baña dünyada kem olmadı, İlla bu it nefsüm âdem olmadı
- Fikretüm çün şöhret ardınça gider, Nefs beni [bir] deve gibi yider
- ‘Akla uymaz kim işi ola eyü, Cism lezzetlerin eyler ârzû
- İstedügi şâhid ü şem‘ ü şarâb, Kim geze âşüfte vü mest ü harâb
- Ârzusı câmından olanlara mest, Görmedüm bunuñ gibi şehvet-perest
- Her gün evden ‘avratın sürmek diler, Gökçek oglanlar yüzin görmek diler
- Ol heveslerden kim içinde kopar, Tañrı yirine hevâsına tapar
- Nefs bendine esîrem n'ideyim, Bend ile sîmurga nite gideyim
- Nefsine uymadı Gülşehrî meger, Kim gülistân üstine dökdi şeker
CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SA'İL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür nefsüñe aldanmagıl, Düşmenüñi kendü dôstuñ sanmagıl
- Nefs duzahdur kaçan kim cûş ide, Deñizi bir cür‘a gibi nûş ide
- Ten refîki yolda ter dâmen-durur, ‘Akl dôstı nefsine düşmen-durur
- Âdemînüñ ‘ilm ü hikmetdür işi, Dîv ü deddür şehvetin güden kişi
- Ten-perest olınca böyle bî-temîz, Büt-perest olsañ delim yig iy ‘azîz
- Nefsine uyan kişi âdem degül, ‘İlm ü ‘akl u cân-ıla hem-dem degül
- Her kim ol bir oglana egri baka, Cismi anuñ cânını oda yaka
- Taş ola kim gevhere kasd eyleye, Süst er ola kim ere kasd eyleye
- Bir halâl al kendüzüñe bî-melâm, ‘Avratına kimsenüñ bakma harâm
- Halk kim koca vü kim yigit-durur, Ol ki nefsinden aludur it-durur
- Kim diler-ise kim aklın hîç ide, Cânı anuñ cism-iledür pîç ide
- Cân mahalli gökte ‘illiyyîn-durur, Ten makâmı dünyada siccîn-durur
- ‘Akluña uy kim gidesin göklere, Kurd olma kim iresin üklere
- Nefs kavlin dutma her dehri gibi, ‘Aklı rehber eyle Gülşehrî gibi
- Ten kumaşın koy kim anda hayr yok, Cân metâ‘ın al kim anda assı çok
- Ola bu ‘ilmüñ bu fende âleti, Ol terâzû-dâr şeyhüñ hâleti
DÂSTÂN-I ŞEYH-İ TERÂZÛ-DÂR, Kİ DER ZÂVİYE NİŞESTE BÛD - Çün sözi başlamaga geldük girü, Tañrı adını añalum ilerü
- Andan ol Tañrı resûlına selâm, Viribiyelüm dürûd-ıla tamâm
- Bir hikâyet andan âgâz idelüm, Dünyâda anuñ-ıla nâz idelüm
- Çün üzilmedi kopuzdan kılumuz, İşid imdi kim ne söyler dilümüz
- Bir zamânda kim halâyık şâd-ıdı, Gussadan hâtırları âzâd-ıdı
- Zâvyesinde bir şıh oturmış-ıdı, Ol nazardan kim Hak’ı görmiş-idi
- Asmış-ıdı bilmege her nakdi cüst, İki mîzân iki yanında dürüst
- Kendüzi seccâde üstinde mukîm, Şâd oturmış zâvyesinde mustakîm
- Degme bir yanında şeyhüñ üstüvâr, Bir terâzû asılu bir bakkâl-vâr
- Biregü sorar ki bu ne hû-durur, Bu terâzûlar neye aslu-durur
- Ne satasın ne alasın kimseden, Kim terâzû asasın yanuñda sen
- Bî-hevîc ü bî-metâ‘ iy nâmdâr, Kim terâzû zavyede asdugı var
- Kimse bunuñ gibi dükkân kurmadı, Zâvyede hergiz terâzû görmedi
- Şeyh eydür birisiyle artaram, Cânı vü cânuñ metâ‘ın dartaram
- Birisi-y-ile dahı dartam teni, Ten metâ‘ını dahı getür kanı
- Her terâzû kanda ise kanda var, Cân u ten mîzânları uş bende var
- Bu terâzûlar-ıla kim artaram, Âdemînüñ cism ü cânın dartaram
- Ol kişi eydür bu dükkânda bir art, İşbu cism ü cânumı mîzânda dart
- Şeyh eydür kangısını dartayım, Evvel ü bey‘ ü şirâda artayım
- Eydür işbu cismümi dart ilerü, İy ‘azîz ü batmanuñı al berü
- Bunça besledüm teni bir göreyim, Kadrini vü satmaga bir vireyim
- Bunça tonlar-ıla bezedüm teni, Vaktıdur kim satam urgıl batmanı
- Şeyh eydür gevdeñi dartdum hele, Baş ayak karın bagursugı bile
- Niçe kim satdum kimesne almadı, Yigrenüben yöresine gelmedi
- Koyunuñ başın ayagın alalar, Zîra yiyüp lezzetini bulalar
- Âdemüñ baş ayagın satar-ısañ, Almayalar yabana atar-ısañ
- Sıgır eti işe gelür dünyada, Âdem etin kimsene alup n'ide
- Koyunuñ karın bagursagı yine, Âdemüñ kimse göriçek yigrene
- Ten bahâsuzdur terâzû uş durur, Cân adamda et koyunda hôş-durur
- Böyle murdâr anuñ-uçundur tenüñ, Kim üküş kıymatlu olmışdur cânuñ
- Ten metâ‘ı yimeg-ile uykudur, Dahı şehvet kim dükeli kaygudur
- Bir pula degmeye hîç ol dünyada, Kimse anı bir pula alup n'ide
- Bu dükânda degül-isem ben delü, Ten bahâsı bu kadardur iy ulu
- ‘İlm gerek tende vüyâ ‘akl u râ’y, Yohsa n'ide cism ü ser yâ dest ü pây
- Ol kişi eydür tenüñ çün kadri yok, Bî-hünerlikde vü yavlak ‘aybı çok
- Cânumı dart iy ulu bir göreyim, Kıymeti ne vü neçeye vireyim
- Şeyh eydür cânuñ eyüligine, Ne gümân yâhûd ne beñzer cân tene
- İlla nakdinden ne getürdüñ getür, Dartıvireyim dahı geç hôş otur
- Eydür añladum ki Tañrı bir-durur, Bu benüm göñlümde bir key sır-durur
- Şeyh eydür aña batman bulmadum, Dartıvirmege vü kadrin bilmedüm
- Dartar-ısam kıymeti artuk gele, Dükeli ‘âlemden ü hem yig gele
- Eydür añladum dahı ben kim Resûl, Hak-durur yolında vü kıldum kabûl
- Yavlak aña i‘tikâdum var dürüst, Olmadum müşrik gibi milletde süst
- Eydür ol bu dünyadan artuk-durur, Anı alası bahâmuz yok-durur
- Dartar-ısam ben anı kim gitmeye, Yiri batman eyler-isem yitmeye
- Eydür añladum şerî‘at yolını, Hem arıtdum key tarîkat gölini
- Eydür aña kim bahâ getüriser, Yâ aña batman kaçan yitüriser
- Eydür irişdüm hakîkat gavrına, Dolayup göñli şehâdet tavrına
- Eydür anı dartar-ısam iy ‘azîz, Kanı batman kim kıla anı temîz
- Sanma kim batmana kimse garradur, Kûh-ı Kâf anuñ katında zerredür
- Eydür İslâm'a inanuram ‘azîm, Hem namâz-ıla dürişürem delîm
- Eydür aña kanda bulalar bahâ, Kim satun alalar anı bî-bahâ
- Ol terâzûda delim artuk gele, Kamu taşlardan u key kadrin bula
- Eydür eylerem zekâtumı edâ, Savmı dahı dutaram iy muktedâ
- Eydür anı kanda dartabiliser, Kimse vüyâ kıymetini biliser
- Eydür altı hac piyâde eyledüm, Ma‘rifetler ma‘nevî çok söyledüm
- Eydür anı darta-y-ıdum illa hîç, Yok-durur bende aña lâyık basîç
- Ol metâ‘uñ kıymetin kim kılısar, Yâ anuñ dartup bahâsın biliser
- Eydür az ‘ilmüm dahı var iy ‘azîz, Eydür ansuz olmaya anda temîz
- Eydür az hilm ilerü hem getürem, Eydür aña kanda batman yitürem
- Eydür az sıdka irürdüm himmeti, Eydür anuñ kamudan yig kıymeti
- Eydür az mikdâr var bende kerem, Eydür ol yeg kamudan iy muhteşem
- Eydür az ‘ışk odı cânum yandurur, Eydür ansuz âdemî hayvân-durur
- Eydür eyüdür benüm hulkum ‘azîm, Eydür ol yegdür kamusından delîm
- Eydür inandum hezârân şevk-ıla, Haşr günine vü yüz biñ zevk-ıla
- Uçmaga vu tamuya inanuram, Hem hisâbı vü sıratı sanuram
- Eydür ol kangı terâzûya sıga, Yâ ol agırlıga batman kim yıga
- Dartar-ısam anı eyleyüp temîz, Agırırak ola tagdan iy ‘azîz
- Eydür ança ‘adl-ıla dürişürem, Halk-ıla insâf-ıla barışuram
- Kim benüm emrüme çün irişeler, Kurd-ıla koyun bile barışalar
- Eydür anı dartası mîzân kanı, Yâhûd ol agırlaga batman kanı
- Dartar-ısam ben anı iy nâm-ver, Yir ü gögi batman eyleyem meger
- Eydür iy şeyh ança zühdüm var benüm, Kim olur kul gibi cânuma tenüm
- Eydür aña ben bahâ bulımazam, Ol sebebden dartıban alımazam
- Eydür eyle hulk-ıla hôş söylerem, Lutf-ıla kim kamusın kul eylerem
- Eydür aña yitürimezem semen, Bir semen hergîz ola mı yüzce men
- Eydür inamum bu kamusında var, Kim dükeli hak-durur iy nâm-dâr
- Eydür anı bu terâzû dartamaz, Yiri batman eyler-isem yidi kez
- Ten kumaşı çün hisâba gelmedi, Bunda hem bir kadr u kıymet bulmadı
- Cân metâ‘ı çün bahâsı çog-ımış, Agırınça dartası taş yog-ımış
- Bes bize bir künce oturmak gerek, Bu dükânı dahı götürmek gerek
- İşbu cân nakdı ki şerhin eyledük, Vasfını ter sözler-ile söyledük
- Hak katında dartılıcak iy hakîm, Artuk ola yirden ü gökden delim
- Âhiretde çün terâzû asıla, Degmesi bir dürlü nakd-ıla gele
- Cân metâ‘ınuñ azın çok diyeler, Ten kumaşın kamu hîçe sayalar
- Âhiret bâzârına çün gelesin, Ne iletdüñ-ise anda bulasın
- Cân metâ‘ı satıla altun gibi, Ten kumaşı köyine odun gibi
- Şehvet ü buhl u hased ten yâridür, Sıdk u ihlâs u kerem cân yâridür
- Zâlim anda zulmınuñ recin göre, ‘Âdil anda ‘adl gencine ire
- Hûr-ısañ cennetde gılmân bulasın, Dîv-iseñ dûzahda ifrît olasın
- Kâlibed iblîs ü cân âdem-durur, Cehl zahm u ‘ilm aña merhem-durur
- Cânuñı besle ki bâkî kalısar, Kâlıba tapma ki fânî olısar
- Bes bu mîzânda ta‘ayyün kıldılar, Cân-ıla ten kıymetin key bildiler
- Kim şirâda ten bahâ getürmeye, Cân bahâsın kimse hôd yitürmeye
- Key terâzû râst Gülşehrî kıla, Kim kamu nakduñ bahâsını bile
- Bî-terâzû sen dükân eylemegil, Mâye vü söz ü ziyân eylemegil
- Dünyâda eksilme her bir işde art, Ben terâzû eyledüm gel anda dart
- Degme işde isteme emn ü emân, Mustafâ buyrugını dutgıl hemân
- Kim durıdan âsümânı bî-sütûn, Pâk ola ammâ yekûlu'z-zâlimûn
SU’ÂL-KERDEN-İ SÂ’İL, EZ HÜDHÜD DER BEYÂN-I, HAŞM U GAZAB - Biri eydür bende bir haşm u gazab, Var-durur yavlak ‘azîm ü key ‘acab
- Kim ilan gibi ininden çün çıkar, Balta-y-ıla yapdugı burcı yıkar
- Kakıyıcak bardahı küpe urur, Söge oturdukça kükreyü durur
- Kimse aña bir katı söz dimedin, Komaya anuñ etini yimedin
- Haşm-ıla çün kim kılıcını biler, Teşne-y-ile kendüzin urmak diler
- Bir ilan kim od urıcak yakmaġa, Kimse korkar sûretine bakmaga
- Her savaş içinde ser-gavga-durur, Ne yılan dersin kim ejderhâ-durur
- Bu yılan komaz beni baş olmaga, Âdemîler-ile yoldaş olmaga
- Her kimüñ kim şekker agzına dıkar, Karşusına sirke yüzinden akar
- Kendüzi bir agu agacı-durur, Yimişi bal-ısa kim acı-durur
- Hışmı iblîs eyledi yüz âdemî, Hilm ile Gülşehri dutdı ‘âlemi
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, [ÂN SÂ’İL]-RÂ BE MA‘RİFET-İ, RENG-ÂMÎZ - Hüdhüd eydür hışma zinhâr uymagıl, Zahm ururlar-ısa dahı dınmagıl
- ‘Akl u ‘ilm ü hilm-ile urışmagıl, Kibr ü kîn ü hışm-ıla barışmagıl
- Âdemî dîvüñ sözin eslemeye, Kendü koynında yılan bislemeye
- Dünyâ ehli dînine düşmen-durur, Terbiyet kılma ki ter-dâmen-durur
- Küfr mîhın dîn başına dokıma, Ejdehâları evüñe okıma
- ‘Akl rahtın hışm odı köyindürür, Hışm odın hilmüñ suyı söyindürür
- Dilemez-iseñ ki dola ev dütün, Oduñ üstine dahı urma odun
- Âdemînüñ yigregi ‘ilm ögrenen, ‘İlm ögrenen yegi hilm ögrenen
- Akça virmeyen kişiye zer virüñ, Ayaguñuzı kesene ser virüñ
- Hôşlıg-ıla aguyı kand eyleñüz, Size uran-ıla peyvend eyleñüz
- Bir göñül yıkmak kim ol çokdur bize, Ka‘be'yi yıkmakdan artukdur bize
- Hışm-ıla bir ayu gibi delüsin, Ne ademsin kim bir itden alusın
- Anda kim it göñlini bekler kişi, Halk azarlamak-durur itler işi
- Bir sözi yüz eyleyüp kılma ‘itâb, Yüz sözi bir hôş söz eyler bu kitâb
- Toprag-ıla odı çün yaratdı Hak, İkisini dünyâda durıtdı Hak
- Çünki kemlik oldı toprak mahremi, Lâcerem toprakdan oldı âdemî
- Od ki baş çekdi vü kibr itdi ‘azîm, Oddan oldı lâcerem dîv-i racîm
- Kibr her bir dûnı bir dehrî kılur, Meskenet ‘âlemde Gülşehrî kılur
- Âdemî bî-mekr ü bî-telbîs ola, Kibr ü hışm-ıla kişi İblîs ola
MÜNÂZARA-İ İBLÎS-İ LA‘ÎN, BÂ-ÂDEM SAFÎ ‘ALEYHİ'S-SELÂM - ‘İlm bismillah-ıla bulur usûl, Tevbe istigfâr-ıla olur kabûl
- Ol zamân kim bu kamu gavgâ henûz, Olmadug-ıdı cihânda bir rumûz
- Yir gözi gök yüzine hayrân-ıdı, Gök dahı seyrinde ser-gerdân-ıdı
- Dillü kimse yok dahı kim söyleye, Degme bir sözin beyânın eyleye
- Âdem uçmakdan çıkıcak ‘âleme, Kim halîfalık verildi Âdem'e
- Hak ta‘âlâ tevbesin kıldı kabûl, Fazl oldı vü fenâ oldı fuzûl
- Istıfâ donı geyildi daşına, İctibâ tâcı uruldı başına
- Bir gün ol fitne bıragan ‘âleme, Sataşur bir yolda nâgeh Âdem’e
- Eydür iy sultâna bir şâyeste kul, Memleket bâgında yavlak tâze gül
- Benem ol iblîs kim bir dem seni, Komadum uçmakda kim görme beni
- Yükledüp üstüñe yüz biñ mihneti, Dûzah eyleyen saña ol cenneti
- Secde kılmadugum-ıçun ben saña, Ança dahı düşmân olma sen baña
- Anı kim ben yoldan iledübilem, Hîç ola mı kim aña secde kılam
- Çün benüm hükmüm revân oldı saña, Ma‘ni-y-ile secde kılduñ sen baña
- ‘Ömrümüñ niçeligin çün bilesin, Sen katumda dünki bir tıfl olasın
- Ben bu kamu ‘ömr-ile bes gelmeyem, Secde bir tıfl ileyinde kılmayam
- Bunça kez dünyâyı deryâ görmişem, Yine deşt ü kûh u sahrâ görmişem
- Kalmadı bir merd-i kâr u ehl-i dîd, ‘Ömrümüñ pâyânına hergîz bedîd
- Sen kim evvel la‘net İblîs'e didüñ, Tañrı yime didügin niçün yidüñ
- Tañrı kavlına nite inanmaduñ, Ben yalan söyleyesümi sanmaduñ
- Andan işbu ‘akl-ıla kasduñ hemân, Kim behişti duta-y-ıduñ câvidân
- Bunça begenmemeg-ile sen beni, Gör niçe çıkardum uçmakdan seni
- Benüm işüm kim bu derde dârudur, Senüñ-ile dahı key ilerüdür
- Enbiyâ ihdâsuma hem ireler, Evliyâ destânlarumı göreler
- Kanda kim bir mekr ü telbîs irürem, Bir ferişteye yüz iblîs irürem
- Kanda kim bir zerre cehlümden gele, Elli ‘âlim anda bir câhil ola
- Çün ben âsân gösterem müşkilleri, Delüden bilmeyesin ‘âkılları
- Dünyâ zâhidlerini çün görevem, İleyümçe gelle gibi sürevem
- Kanda kim bir ‘örfe ben meşgûl-ırak, ‘Ârif anda ‘âmiden ma‘zul-ırak
- Dek saña yaluñuz olmadum belâ, Âdem oglanlarına kamu bile
- Hîç bilür misin ki n’itdüñ sen baña, Göresin kim ben neler idem saña
- Kılmadın bir zerre eksük tapudan, Senden ötri sürdi beni kapudan
- Seni benden ne kadar yig gördiler, Kim beni kapularından sürdiler
- Almaz-ısam ben bu kîni vü güci, Nesl ü kavmüñden çıkaram soñucı
- Benden ol yirde ki birkaç rîv üşe, Bir ferişteh üstine yüz dîv üşe
- Sanma kim iblîs aradan gide, Hey neler idem saña ben dünyede
- Ben ki boynuma urıcak kibr ü menî, Oldum evvel Hak ta‘âlâ düşmeni
- Defterinde eyleyiçegin temîz, Kalanına hôd ne mikdâr iy ‘azîz
- Topragı başuma saçmakdan kaçam, Yohsa bârî bir ulu yirden seçem
- Diri oldugumça ben inanmagıl, Benden îmin yöriyeven sanmagıl
- Kim koyam oglanlaruñı uçmaga, Girmege veyâ sıratı geçmege
- Seni uçmakdan sürükdüren neye, Kaçan oglanlaruñı anda koya
- Bir yazuk ben işledüm dir hôr bana, Bir güneh sen eyledüñ lâyık saña
- Ben hitâb-ı üscüdû yı bilmedüm (2/34,7/11,18/61), Secde senüñ ileyüñde kılmadum
- Sen dahı lâ-takrebâ yı dutmaduñ (2/35), Tañrı’nuñ emrine i‘zâz itmedüñ
- Neye senüñ tevbeñi kıldı kabûl, Böyle benden münkir oldı vü melûl
- Ben kamu bu hüccet ü bürhân-ıla, Kul henûz olımadum erkân-ıla
- Âdemî tañrılıga da‘vî kılur, İlla key da‘vî-yi bî-ma‘nî kılur
- Girü bunlaruñ evini ben yıkam, Yine bunlaruñ hakından ben çıkam
- Bunça mihnet eyleyem cânlarına, Soñucı kasd idem îmânlarına
- Halka çün ben eyle kim gerek koyam, Bir nefesde bunça tevbeler sıyam
- Eyleyem bir fısk-ıla iy nâmdâr, Elli yıllık zühd esâsın târ-mâr
- Hak ta‘âlâ dükeli düşvâr işi, Nâ-murâd olmagı vü her hôr işi
- Tamu yolından dükelin yoyısar, Kamusın uçmak yolında koyısar
- Ben dahı yüz zevkı yüz ‘işretleri, Yimek içmekleri vü lezzetleri
- Kamusını tamu yolında düzem, Bunlaruñ ûmîdin uçmakdan üzem
- Dükeli düşvâr yoldan kaçalar, Bu geñez yollar içinde uçalar
- Cehd idem kim kamu tamuya vara, Komayam kim biri uçmaga gire
- Dâneyi çün dâm içine ben dökem, Kuş kanadın eyegüsinden sökem
- Kamunuñ yolsuzlıgına ben sebeb, Beni yoldan çıkaran kimdür ‘aceb
- Çün benüm kamusına telbîs olan, İy ‘aceb kimdür baña iblîs olan,
- Çün ben andan kesmezem ûmîdümi, Kim görem bir subh-dem hurşîdümi
- Sen dahı her yirde sâkin olmagıl, Baña bak u bir dem îmîn olmagıl
- Anda kim bu ‘ilm-ile bu fen-durur, Âdem ü iblîs cân u ten-durur
- Beni yire gömekogıl iy ‘azîz, Andan eyle cânuñı tenden temîz
- Yohsa ben niçe ki diri yöriyem, Sanma kim cânuñı tenden korıyam
- Dünyayı terk eyleyen ulum-durur, Dünya işin dutan er kulum-durur
- Niçeme kim sürdi beni kapudan, Girü kapusında olduk tapudan
- Zîra kim ‘âlemde yok-durur makâm, Ol kapudan artuk iy ‘âlî imâm
- Dilemez-ise ki mekrüm yol ura, Kendü mülkinden beni daşra süre
- Kanda var mülki içinden taşra yir, Kim sürükmişlere ol yir anda yir
- Bilmezem ol kanı vü ben kandayam, Kanda-y-ısam mülkinüñ içindeyem
- Beni andan berü kim sürdi dakı, Kapusından gitmedüm Tañrı hakı
- Sen kim okıdı vü geldüñ kapuya, Girü ol kapudan irdüñ tapuya
- Dimeyesin sen ki tav‘ u tapudan, Bu kapuya geldüm ayruk kapudan
- Yine kim her bir tapu anuñ-durur, Dünyada kamu kapu anuñ-durur
- İkimüz dahı makâm iy nâm-dâr, Ol kapuyı eylemişüz ihtiyâr
CEVÂB DÂDEN-İ ÂDEM, ‘ALEYHİSSELÂM İBLÎS-İ LA‘ÎN-RÂ - Çün işitdi Âdem İblîs’üñ sözin, Kakıdı vü ‘arza kıldı kendüzin
- Eydür iy dâ’im dalâletde olan, Bâtılı hak yalanı gerçek bilen
- Ûstâd-ı dîv ü şâkird-i sütûr, Pâyimâl-i şehvet ü mest u gurûr
- Kendüzin evvel ziyâna ileden, Soñra dönüp ayrugı magbûn iden
- Gamda anı garka eylemiş Çalâb, Pîr olmış illa pîr-i âsiyâb
- Koca yalan kaçan olur iy fulân, İlla sen kim söylemezsin cüz yalan,
- Ben kim evvel cenneti kıldum makâm, Soñra çıkdum ‘âlemi kıldum tamâm
- Bunda senüñ kavlüñ-ile gelmedüm, Zîra hakdan daşra hîç iş kılmadum
- Nite baña bula-y-ıduñ sen zafer, Hôd bu iş böyle gerek-idi meger
- Bu hüner her ta‘nadan hâlî gibi, Tâ men ol dârâ birûn eli gibi
- Kim cinândan ben cihâna irişem, Bûsitândan bâgbâna irişem
- Kamu konuk eve baglar hissini, Ol bizüz kim isterüz ev issini
- Biz şehüñ kulagına dirüz sözi, Sen sarây-ıla ne aldarsın bizi
- Bize ev issini göster görelüm, Yohsa kuru eve neye girelüm
- Eyle dut kim ‘âkil eve aldana, Pâsbânı nite pâdişah sana
- Çün ev issin ev içinde sanmaduk, Nakş-ı dîvâra dahı aldanmaduk
- Bize hôd bir yirde olmaklık mukîm, Olmaya ‘âlemde bî-ümmîd ü bîm
- Yok-durur hîç dünyada ârâmumuz, Lâ-mekândur dâne-y-ile dâmumuz
- Böyle kim her yiri biz göriserüz, Bir arada biz kaçan durısaruz
- Ol yanından ‘âlemüñ girdük revân, Bu yanından dünyanuñ çıkduk devân
- ‘Âkıbet her yirde hargeh kurmaduk, Lâ-mekân şehrine degin durmaduk
- Ben müzeyyen eylemesem ‘âlemi, Hûb ola mıydı cihân bî-âdemî
- Senüñ işüñ aldamag-ısa ne var, Aldayanlar aldanur anda i yâr
- Enbiyâya zehrüñ olmaya senüñ, Kim dinesin yâ geçe mekr ü fenüñ
- Yine çün gümrâhlıguñı göreler, Evliyâ hâşâ ki saña uyalar
- Zâhidüñ çün kim riyâsı olmaya, Hîç senüñ fitneñ katına gelmeye
- Çünki dünyâ terkini ‘âkil ura, Ölümini dem-be-dem hâzır göre
- Dahı senüñ anuñ-ıla ne işüñ, Var dur iy hızlân yoluñ hırmân işüñ
- ‘İlm-ile çün kim ‘amel makrûn ola, Senden ol ‘âlim niçün magbûn ola
- ‘Ârifüñ çün Hak’dan artuk fikreti, Yok-durur kimüñ var aña kudreti
- Sen seni gör yohsa çün rahmet gele, Her biri bir haslet-ile kurtıla,
- Çünki sen kâbil degülsin rahmete, Lâcerem mahsûs olduñ la‘nete
- Mü’minîne niçe zûr eyler-iseñ, Zûr-ıla nefsüñi kûr eyler-iseñ
- Her neyi kim hîleltüñ vîrân kıla, Tevbe anı girü âbâdân kıla
- Âhir ol mü’min yola senüñ-ile, Eyü olam diyüben gelür yola
- Eyü niyyetlüler eylüge ire, Kim yavuz ise yavuzlıklar göre
- Erlik içinde ki bühtân var degül, Yoldan ileden eri hôd er degül
- Sen sınuksın olmış a‘zañ cümle süst, Kimseyi istemeyesin ten-dürüst
- Her kim ol bedbaht ola bî-cân u raht, Kimseneyi dilemeye nîg baht
- Yavlak agyâr ola yârı aldayan, Yohsa er olmaya eri aldayan
- ‘Avrat olsa yigdür er bir fark-ıla, Yoldan iltinçe bir eri zerk-ıla
- Ben dahı sencileyin hem bir günâh, Eyledüm illâ bilür ol Pâdişâh
- Kim senüñ şerrüñden işledüm anı, Kim sen anduña inandurduñ beni
- Ben senüñ anduñ-ıla oldum tebâh, Sen senüñ re’yüñ ile kılduñ günâh
- Baña girü tevbe oldı reh-nümûn, İlla sen kalduñ günâhuñla zebûn
- Bende çün kim ‘ârızîdür ol günâh, Ben dahı bu tevbeye kıldum penâh
- İlla sende ol günâh zâtî-durur, Anuñ-ıçun yazuguñ katı-durur
- Togrulıg-ıla geliçek ilerü, Ol yazuk didükleri sensin girü
- Gide mi senden ‘aceb şeyn-i günâh, Kim sen olmışsın kamu ‘ayn-ı günâh
- Arusuz olıçagın aru tonı, Arı ola çün yuduñ girü anı
- İt derisin biñ deñizde yuyıçak, Dahı murdarırak ola koyıçak
- Çün ben ayrug u günâh ayrug-ıdı, Eyle gitdi kim sanasın yog-ıdı
- Sen günâhuñ zâtısın kaçan gide, Kişinüñ zâtı vü anı terk ide
- Âdemîye iriçegin bir hatar, Altunına miss karışur ez-kader
- Yine bir kaynamag-ıla arınur, Mis köyinür altun anda görinür
- Sen kamu missin çü altun sende yok, Ben kamu altun ki hîç mis bende yok
- Altun altunlıkda magbûn ola mı, Kaynamag-ıla mis altun ola mı
- Mekri bir gün şahsuñ üstine üşer, Ayruga kuyu kazan kendü düşer
- Her kim ol kuyu kaza bir kardaşa, ‘Âkıbet ol kuyuya kendü düşe
- Sorma kim kuyu kazan kendü ola, Girü hem bir kuyu içinde öle
- Mü’mini îmân kaçan koyup gide, Varasın bir kâfire ikrâm ide
- Kendü cinsinden ne göre sende hîç, Kim kıla senden yaña îmân besîc
- Kılduguñ-ıçun sen îmânı taleb, Vara mı kâfir dapa îmân ‘aceb
- Niçeme kim mü’min eksüklik kılur, Âhir îmân kendü hasmını bilür
- Sanma kim sen bini gümrâh eyledüñ, Belki her bir yolda âgâh eyledüñ
- Zîra çün kim mülki görem ser-be-ser, Mâlikinden ilerü bilem haber
- İster-idüñ kim beni azdurasın, Yoldan u degme yaña gezdüresin
- Ben hemân yolda vü sen yoldan ırak, Defterüñ senüñ kara vü benüm ak
- Ol kişiyi dünyada kim begene, Kim kişi aldamag-ıla ögine
- Sen kim eyledüñ girü mülkin durak, Kapusındasın velî andan ırak
- Ben ki yolı düzdüm anuñ yatına, Kapusından irdüm anuñ katına
- Sen kapudan göremedüñ nûrını, Ben katında görürem kendüzini
- Ola deñizde delim hâşâk ü hâr, Beñzemeye aña dürr-i şâhvâr
- Mâr-ıla mâhî deñizde yüzeler, İlla her biri bir işde gezeler
- Niçeme kim olalar me’mûr-ı şâh, Hîç cellâd ola mı destûr-ı şâh
- Biñde biri olur-ısa h˘îşümüz, Bizüm ol bir ile-durur işümüz
- Anda kim sâfî ola suyu gölüñ, Zevkı olmaya harâmîlü yoluñ
- Girü ol bir Hak bu işi bitüre, Sen harâmîyi bu yoldan götüre
- Ol ki her yola senüñ-ile gider, Saña la‘net evvel ol kişi ider
- Çün işitdi ol bed-ahter bu sözi, Kısmetinden kararak oldı yüzi,
- Gitdi İblîs-i la‘în zârî-y-ıla, Kaldı Âdem şer‘ mi‘yârı-y-ıla
- Müdde‘î-y-iseñ ne mahrem olasın, Uyma iblîse kim âdem olasın
- Âdemî mekkâr iblîsi sanur, Şimdi iblîs âdemîden eymenür
- Sende ança hîle vü telbîs ola, Kim senüñ kemter kuluñ iblîs ola
- Âdem ü İblîs hâlini görüñ, Kalan ahvâli Muhammed’den soruñ
- Her kim anuñ şer‘ine mahrem degül, Dîv ad ur aña kim ol âdem degül
- Her makâlâtı beyân eylemege, Degme bir sırrı ‘ayân eylemege
- Çün göresin şâhı peydâ vü nihân, Olmaya Gülşehri’den yig tercümân
- Ol kişi kim dürri ‘ummândan bula, On iki ‘ilmi bu dîvândan bula
SU’ÂL KERDEN-İ SÂ’İL, EZ HÜDHÜD - Birisi eydür vefâdâram ‘azîm, Hâtırum bî-kîne vü kalbüm selîm
- Mihr evinden kîn şarına gitmezem, Kişinüñ tuz etmegin unutmazam
- Her kimüñ kim hayrı vü zîr-destiyem, Düşmenüm-ise dahı kim dostıyam
- Ol beni oda urursa yakmaga, Ben utanam kölgesine bakmaga
- Kimseden bir lokma etmek yimedüm, Kim otuz biñ yirde şükrin dimedüm
- Degme odda mum gibi erimezem, Bagladugum ‘ahdi ayruk sımazam
- Aña kim virdi baña bir şerbet âb, Bulur-ısam içerem yüz kez cülâb
- Baña bir pul hayr iden beni duta, İlte vü neye diler-ise sata
- Kim baña virür-ise bir hôş selâm, Yüz biñ ança ala benden hôş peyâm
- Baña yâr eyler-ise yüz kez cefâ, Eyleyiserem aña yüz biñ vefâ
- Halk-ıla ben cüz safâlık kılmazam, Kimse-y-ile bî-vefâlık kılmazam
- Her kimüñ anda vefâsı var-ısa, Yâ cihânda bir vefâdâr er-ise
- Pâdişâh katında kadri arta mı, Kurbı mîzânında nakdin darta mı
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ - Hüdhüd eydür bî-vefâyı sevmegil, Yil-durur ‘ahdi vü sen yil kovmagıl
- Her kim ol tuz etmegi bilmez ise, Hayr u ihsân şükrini kılmaz-ısa
- Ne ki yidi vü yiyiser yig-durur, İt anuñ bigi kişiden yig-durur
- İt vefâ eyler kişiye iy yigit, Yigrek ola yüz münâfıkdan bir it
- Bir nifâkı yok ere iremedük, Bir muvâfık âdemî göremedük
- Kimsenenüñ lokmasını yimegil, Yiyiçek şükrinden artuk dimegil
- Lokma yimez âdemî kanda ola, Sahhat aña kim yiyüp şükrin kıla
- Bir vefâdârı cihânda eyle yâr, Bî-vefâ-y-ıla oturma zînhâr
- Devleti yok kişilerden kaçagör, Mukbil er pîrâmeninden geçegör
- Kimse mülki bî-muhâlif sanmasun, Kim münâfık dünyada diñlenmesün
- Bir muvâfık mahreme irinçe biz, Yüz münâfıkdan köyindük iy ‘azîz
- Bî-vefâdan tîzirek osanalar, Kim vefâ Gülşehri’den ögreneler
- Pâdişâh Mahmûd olıçak dünyada, Hâs Ayaz aña vefâ yavlak ide
DÂSİTÂN-I SULTÂN MAHMÛD, BÂ-AYAS - Ögüme düşdi girü bir dâsitân, Pür şakâyık bâg u pür gül bûsitân
- Sayru oldı bir iki gün hâs Ayas, Şeh katına gelmedi ol hak-şinâs
- Ayru düşdi pâdişâhdan bir zamân, Çün sever-idi anı şâh-ı cihân
- Katlanımadı anuñ hicrânına, Okıdı bir hâdimi eyvânına
- Kim Ayas’ı işbu sâ‘at görevar, Sayru olmış bizden anı soravar
- Eytgil âhir sen bize gelmeyeli, Hâlümüz niteligin bilmeyeli
- Eyle oldum kim çerâgum söyinür, Beni gören baña özi köyinür
- Bu bir iki gün ki senden ayruyam, Sanasın kim elli yıllık sayruyam
- Sen ki biz bî-çârelerden ayrusın, Sayru bizüz sanma kim sen sayrusın
- Gel bize vü ussumuzı başa dir, Sen sag olgıl sayrulıgı bize vir
- Ayruk ol yüzden kim ol sayru ola, ‘Âşıkından bir nefes ayru ola
- Ol cemâle renc erzânî degül, Ejdehâya genc erzânî degül
- İlla tîz ir katına giçlenmegil, İşbu didüklerümi aña digil
- Yohsa yolda eglenür olur-ısañ, Yâ biraz geç varuban gelür-iseñ
- Tañrı hakkıyçun ki seni öldürem, Kanuñ-ıla işbu şehri tolduram
- Yügürü var yügürü gel yel gibi, Yohsa kanuñ akıduram seyl gibi
- Yavlak ol hâdim iver ol kapudan, Kim revân-ter yöriye yolda sudan
- Yolda hîç eglenmedi yolı sürer, Çüst Ayas’uñ katına degin irer
- Görür Ayas’uñ katında pâdişâh, Hôş oturmış sanasın horşîd ü mâh
- Göriçek hâdim ki sultân oturur, Korkusından zâriye el götürür
- Eydür iy sultân-ı ‘âlem zînhâr, Yolda hîç eglenmedüm ben nâbekâr
- Yel gibi yügürügeldüm kapuya, Od gibi içerü girdüm tapuya
- Bir nefes hîç aruban eglenmedüm, Yâ biraz oturuban diñlenmedüm
- Eyle kim ben yügürigirdüm yola, Hâşa kim kuş benden ilerü gele
- Kimse benden gelmedi hôd ilerü, Sen meger kim uçuban geldüñ berü
- Çün benüm yügürdügümi bilesin, Sen bu eve uçagelmiş olasın
- Böyle kim ben yügürügeldüm ive, Kim irem senden ilerü bu eve
- Benden ilkin nite geldi pâdişâh, Kim oturdı Müşterî katında mâh
- Bu evüñ çün bir yolı var bî-ta‘ab, Kangı yoldan gelmiş olasız ‘aceb
- Pâdişâh eydür bizüm bir gizlü yol, Aramuzda var degül kim izlü yol
- Kim biz ol yoldan bile irişürüz, Biribirümüz-ile görişürüz
- Ne baş ol yoldan sıgar u ne ayak, Bize yakın ol yol u saña ırak
- Añlayup her bir yoluñ sagın solın, İrişür Mahmûd Ayas’a ol yolın
- Ol yakın yoldan irişdük bir yola, ‘Âşık ol kim yöriyesin ol yola
- ‘Işk yolı kamudan ayru-durur, Görmege ma‘şûkı ol togru varur
- İkimüz ol yoldan irişdük bile, Bizden artuk ol tarîkı kim bile
- İttihâda çün kim inana soran, İkimüzi bir kişi sana gören
- Ol kişi kim farkumuz kılımaya, Beni andan bakıban bilimeye
- Sanma kim benem anı göregelen, Ol-durur girü beni soragelen
- İkimüz eyle birüz kim iy ‘azîz, Anı gören benden eylemez temîz
- ‘Âşık u ma‘şûk u ‘ışka bir diñüz, Üç diyen kişilere kâfir diñüz
- Sorma kim ol kanda vü biz kandavuz, İki ten bir göñlegüñ içindevüz
- Biribirümüzden eyle tolmışuz, Kim ikimüz dünyada bir olmışuz
- Cânumuz çün cânına hemrâh-ıdı, Ol muhabbetden göñül âgâh-ıdı
- Ten dahı cân-ıla irişdi bile, Bir kazanda ikisi bişdi bile
- Degme deñiz ‘âşıkı gark eylemez, Anı benden kimsene fark eylemez
- Sayru benem anı sayru görmegil, Beni andan bir dem ayru görmegil
- Bir yolumuz var bizüm irişmege, Yâre vü anuñ-ıla barışmaga
- Kim sen ol yolda bir aksak olasın, Niçeme kim yügürüben gelesin
- Tîzirek benden eger irse-y-idüñ, Sen ü yârum yüzini görse-y-idüñ
- Pes baña ol ‘ışk ola-y-ıdı harâm, Kala-y-ıdum puhteler içinde hâm
- Sen kapudan dahı gitmedüg-idüñ, ‘Azm yügürmege itmedüg-idüñ
- Kim yönümi dutup anuñ yanına, İrdüm ol yoldan ben anuñ katına
- Ol erenler kim bu hâle irdiler, Ol yola tayy-ı mekân ad urdılar
- Her namâzı Ka‘be’de kılan kişi, Girü kendü şehrine gelen kişi
- Ol yolın varubanın girü gelür, Ol yolı anuñ gibi kişi bilür
- Her zamân tayy-ı mekân olur aña, Her nefes bast-ı zamân olur aña
- Sen çün irmedüñ henûz ol hâlete, Kaçan iresin ol işde âlete
- Çün görür Gülşehri yârınuñ yüzin, Görür anuñ sûretinde kendüzin
- Zikri her gün yârınuñ sözi-durur, Kıblesi dildârınuñ yüzi-durur
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD - Birisi eydür ki ‘ayyâram ‘azîm, Câzulıg-ıla vü tarrâram ‘azîm
- Kim karañu dünde çün destân idem, Hâlini zengi yüzinden iledem
- Kişiye çün kim bu fende gürleyem, Gözlerinden sürmesin ogurlayam
- Yöresinde yatur-iken ben yene, Sürme uram kekligüñ gözlerine
- İledem destân u mekr ü sihr-ile, Bir yalınçak tenden on göñlek bile
- Kişinüñ çün kim ogurlıga varam, İç donın dahı başından çıkaram
- Kîse-bürligiyle kallâşam ‘azîm, Hem kefen soymakda nebbâşam ‘azîm
- Ol eve kim benüm endîşem ola, Bacadan inmek benüm pîşem ola
- İster-isem kim kişiye kasd idem, Börki altından başını iledem
- Başuma kutsuzlık od saçmış-durur, ‘Ömrüm ogurlıg-ıla geçmiş-durur
- Gök dapa bulut gibi çün gürleyem, Şeb-külâhın ‘Îsî’nüñ ogurlayam
- Ança kal‘a üstine çıkmışvanın, Ança burcı mekr-ile yıkmışvanın
- Ança evlere ki ben nakb urmışam, Ança gencüñ kim içine girmişem
- Ança sultânlar tapusını kodum, Ança zindânlar kapusını sıdum
- Bunça kuyudan ki daşra kaçmışam, Bunça dükkânlar ki şarda açmışam
- Ben gice çün degme bir dama çıkam, Çok evi kim issi başına yıkam
- Câzulık tahtına çün kim agaram, Ayı gökden indürüben sagaram
- Rûm ilinde sihr odına çün girem, Küpe binüben Horasan’a varam
- Kimse kılmadugını isbât-ıla, Ben kılam yüz sihr ü nârincât-ıla
- Ne ilikdürdüm-ise saña didüm, Kamusın fısk u fücûr-ıla yidüm
- Dünyada bir hayr işe başlamadum, Tañrı’ya lâyık bir iş işlemedüm
- Nite olısar benüm anda işüm, Yaza kanda irişe anda kışum
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ NÎZ - Hüdhüd eydür niçeme ‘ayyâr-ısañ, Câzılıkda dahı key tarrâr-ısañ
- Cânuñı çün ilte gevdeñden ecel, Sıgmaya ol ortada mekr ü hiyel
- Görür-ise hîle vü destânuñı, Sen ton iltürsin ol ilte cânuñı
- Er gerek kim topragı altun ide, Er midür ol kim eri magbûn ide
- Anda kim her bir işi kılmak gerek, Ogrıya boynından asılmak gerek
- Şer‘ içinde gösterür senüñ yoluñ, Degme bir on akçaya bir kez aluñ
- Dîn yolında çün terâzû asalar, Bir eli on akça-y-ıçun keseler
- Zîhi müdbir âdemî vü nâbekâr, Kim ogurlıkdan getüre iftihâr
- Bön kişi zeyreklere çok aldana, Zeyrek ol aldamagı key iş sana
- Zeyreküñ biñde birisi sag ola, Bön kişilerüñ yiri uçmag ola
- Anda kim Tañrı her işi bitürür, Câzular Mûsî’ya îmân getürür
- Câzulık kılan kişi kezzâb ola, Mu‘cizât ehli ulü’l-elbâb ola
- Biz kerâmet ehline inanuruz, Sâhiri kezzâb u kâfir sanuruz
- Âhiretde her ki bî-mikdâr ola, Dünyada ‘ayyâr u yâ tarrâr ola
- ‘Avrat ola kim düze gözin kaşın, Dutmaya er delletü’l-muhtâr işin
- Halka mâl üleşdüren kişi henûz, Korkudadur kim kaçan iş ola uz
- Halk mâlını kim iltür bir görüñ, Kesüñ elini dahı boynın uruñ
- Kamu assıdan kim eyledüñ ziyân, Mazleme boynuñda kalmışdur hemân
- Togru işden ne haber virür canuñ, Yohsa egri çok işüñ vardur senüñ
- Egrilik her pîşenüñ solı-durur, Togrulık Gülşehri’nüñ yolı-durur
- Sen bu işden tevbe kaçan kılasın, Var Feleknâme okı kim bilesin
- Mantıku’t-tayr’ı dahı hall eylegil, Sözüñi şîrîn ü rengîn söylegil
- Yavuz işden tevbe kıl iy nâmdâr, Mustafâ yolını eyle ihtiyâr
- Utan ol sultândan âhir iy ‘azîz, Kim kılur dînüñi küfrüñden temîz
- Sıdk-ıla kurduñ ileyinde siñer, Hîle-y-ile tavşan aslanı yiñer
- Sen ki gerçekden geçürdüñ yalanı, Gör ki tavşan niçe aldar aslanı
DÂSTÂN-I ŞÎR Ü HARGÛŞ - Her kim aldı ‘ilm u Kur’ân’uñ dadın, Evvel añdı Tañrı’nuñ a‘zam adın
- Andan işbu dâsitânı eyledi, Virdi söze reng ü şîrîn söyledi
- Kim meger nevrûz faslında ki bâg, Her yaña yandurur-ıdı yüz çerâg
- Yil çemen saçı-y-ıla oynar-ıdı, Lâle odından çemen köyner-idi
- Bir çemende kim zülâl akar-ıdı, Bülbülüñ gözi güle bakar-ıdı
- Ot yirine za‘ferân bitmiş-idi, Kamu sahrâyı külef dutmış-ıdı
- Sebze ortasında akan su-y-ıdı, Çeşmelerüñ fâyiri inçü-y-idi
- Kumrılar bülbüllere hem-râz-ıdı, Tûtılar destânlara demsâz-ıdı
- Gökyüzi pür şu‘le vü pür nûr-ıdı, Bâg içi pür hulle vü pür hûr-ıdı
- Ol hevâ çün hemdemi olur-ıdı, Yazlu sûret âdemî olur-ıdı
- Ergavân dil-şâd u sûsen şâdkâm, Servi âzâd u güle bülbül gulâm
- Nesteren hatmıya nâz eyler-idi, Yâsemen nesrîn-ile söyler-idi
- Şehri kamu şâdılık dutmış-ıdı, Bir benefşe kayguya batmış-ıdı
- Kamu güller gussadan ayru-y-ıdı, Arada nerkis gözi sayru-y-ıdı
- Ayvalar almalara söyler-idi, Nâr, nârince ‘itâb eyler-idi
- Kim kızıl yüz kaygudan ayru-durur, Saru yüzlü âdemî sayru-durur
- Bunça sıhhatdan niçün sen ayrusın, Kim ölü dirildi vü sen sayrusın
- Bâd-ı nevrûzî güle ‘anber saça, Ebr âzârı yire gevher saça
- La‘l, gülnâr oldı vü ya‘kût gül, Tâze yavlak bülbül ü fertût gül
- Kara üzüm kapuda Hindû gibi, Ak üzümüñ danesi lü’lü’ gibi
- Kurı hurmanuñ nifâkı var-ıdı, Arada incîr sâdık yâr-ıdı
- Nerkisüñ gözi begâyet pür humâr, Kavun altun kim zümürrüddür hıyâr
- Pes bu sahrâ kim saña şerh eyledüm, Vasfını bunça katuñda söyledüm
- Saydgâhıydı bir aslanuñ meger, Ol şaha kul tagda her bir cânavar
- Her gün aslan çün şikâr eyler-idi, Kamusını târumâr eyler-idi
- Cânavarlar câna gelmişler-idi, Baş u cânı terk kılmışlar-ıdı
- Aslanuñ çün cevri haddan geçicek, Su yirine kanlarını içicek
- Cânavarlar bir yire dirildiler, Kamusı aslan katına geldiler
- Eytdiler iy cânavarlaruñ şahı, Begleri yavlak dutar yohsul ahı
- Bir karı işledügini bir seher, Eylemez yüz hançer ü tîg u teber
- Niçeme kim himmeti şâh az görür, Tagları himmet dereye aktarur
- Kendüzin çün kim ere bilmek gerek, Ayrug agzıyla du‘â kılmak gerek
- Niçe sen bize cefâ eyleyesin, Vaktı oldı kim vefâ eyleyesin
- Niçe dartavuz senüñ cevrüñ niçe, Ol güni añgıl ki bu devlet geçe
- Er halâla eylese biñ ihtirâm, Sen yimezsin gün uzun illâ harâm
- Niçe dökersin bu miskînler kanın, Alasın bu cânavarlaruñ canın
- Her taguñ nite ki bir arslanı var, Cânavarlaruñ dahı bir cânı var
- Pâdişâhuñ himmeti ‘âlî gerek, Kâni‘a üç günde yiter bir çörek
- Az yiyen kişi kaçan sayru ola, Çok yimekden günde yüz kişi öle
- Ol boguz kim lokmayı târâc ider, Tab‘ını dârûlara muhtâc ider
- Bunça dârû var ki şûr-engîz ola, Kamu dermânlar başı perhîz ola
- Az yiyenüñ Cebre’îl olur canı, Çok yiyenüñ zinde pîl olur teni
- Çok yimekden çok ola fâsid mizâc, Ne devâ anı düze vü ne ‘ilâc
- Var tevekkül Tañrı’ya kıl bir zamân, Ol kapudan rızkuñ istegil hemân
- Çün tevekkeltü ‘ale’l-Allâh diyesin, İşlemedin kendü rızkuñ yiyesin
- Ol ki ‘akl u cân u ten resmin urur, Her birinüñ kısmetin ol hôd virür
- Ol ki ben yüz cehd iderem diyiser, Kısmeti ne-y-ise anı yiyiser
- Her ki bildi kısmetinüñ ġâyetin, Okıdı nahnü kasemnâ âyetin (43/32)
- Aslan eydür ben varup oturıçak, Avlamakdan göñlümi götüriçek
- Kim-durur rızkum baña getüresi, Yâ benüm işlerümi bitüresi
- Vellezîne câhedû fînâ didi (29/69), Ne kazandıysa kişi anı yidi
- Su yolını açmayınça akmaya, Tañrı âhir bacadan bırakmaya
- İşlerümi ben bitürsem yig-durur, İşlemedin ne yer-isem yig-durur
- Ayruk agzıyla agu yutmak gerek, Ayruk eliyle ilan dutmak gerek
- Kısmetüm sizden-durur yiyiserem, Çün yeyem Hak şükrini diyiserem
- Ben varup hôd fârig otura-y-ıdum, Dünyadan göñlümi götüre-y-idüm
- İlla yem gerek olıcak etüme, Kim getüre kısmetümi katuma
- Kim Resûl eydür tevekkül kıl dahı, Deve dizin baglamagı bil dahı
- Cânavârlar bu sözi çün gördiler, Yüzlerini kamu yire sürdiler
- Kim Çalap fermân virürse tapuya, Günde bir av getürevüz kapuya
- Biz kılavuz pâdişâhuñ hidmetin, Dek götürsün üstümüzden mihnetin
- Aslan eydür bir av işüm bitürür, Eksügümi geregümi yitürür
- İlla siz bu işi bitürmeyesiz, Kavlüñüz yirine getürmeyesiz
- Kamusı and içdiler kim bir şikâr, Pâdişâhuñ günde bizde hakkı var
- Getürevüz hakkını yohsa girü, Ala bizden hakkını uru uru
- Aslan eydür kabul eyledüm varuñ, Ayaguñuzı geñüñüzce sürüñ
- Tañlacak beynüñüze siz götürüñ, Günde bir avı tapuma getürüñ
- Cânavârlar çün sözin işitdiler, Günde bir av vermegine gitdiler
- Her biri bulutlayın gürler-idi, Günde bir kur‘a bıragurlar-ıdı
- Kur‘a kime düşse ol varur-ıdı, Aslan anı yiyüp oturur-ıdı
- Kur‘a bir gün tavşana düşdi tamâm, Tavşan eydür aslana oldum ta‘am
- Aña karşu yüzümi burtarayım, Bu belâdan kendüzüm kurtarayım
- Tavşan aslandan yaña gelür-idi, Kendüzinüñ çâresin kılur-idi
- Yolda eglendi ki yüzi akıdı, Aslan aña ivdi yavlak kakıdı
- Gördi ırakdan ki bir tavşan gelür, Yolda vü çok nevha vü zârî kılur
- Aslan eydür añrayubanın aña, Kim ne vakıtdur ki gelürsin baña
- Kuşluk oldı karnum aç oturmışam, Ayagum üstine yüz kez durmışam
- Bilmezem sen nâ-kese ne diyeyim, Şimdi mi geldüñ ki seni yiyeyim
- Pâdişâhlar heybetin bilmez midüñ, Gürlemegümden hazer kılmaz mıduñ
- Tavşan urdı başını ol dem yire, Azgın açdı kim cevâbını vire
- Eydür iy şeh tañlaçak girdüm yola, Benüm ile bir semiz tavşan bile
- Ol semizi ben aruga virdiler, Tapuña getürmege gönderdiler
- Kim aruk tavşan yiyince ol ulu, Bir semiz yagluyı eylensün ülü
- Ben anı tapuña getürür-iken, Pâdişah işini bitürür-iken
- Yolda bir aslan çıkageldi ulu, Ussına gelmez bir agır key delü
- Sordı bizden kim yoluñuz kançaru, Kança varursız dönüñ gelüñ berü
- İkiñüz dahı şikârumsız bugün, Kim yarın olmadı vü hoş geçdi dün
- Dem bu demdür vaktümi hôş görürem, Mülküm içinde şahâne yörürem
- Eytdüm aña biz şehinşeh kulıvuz, Sanma kim ayruk kişi makbûlıvuz
- Eytdi şâhinşeh kim olur iy gedâ, Kimse baña ayruk adın ilede
- Ne seni koyam ne ol şâhinşehi, İkiñüzden ‘âlemi kılam tehî
- Seni dahı ol şehinşâhı dakı, İki yırtam diş-ile Tañrı hakı
- Pençemi çün deri yüzmege düzem, İkiñüzüñ dahı derisin yüzem
- Benden artuk dünyada kim var-durur, Kim bu sultânlıga lâyık er-durur
- Çün melikligi takâzâ kılalar, İki şâh bir ilde gavgâ kılalar
- Çün belüre pâdişâhlıkda yolum, Yig ola andan benüm kemter kulum
- Eytdüm er-iseñ otur kim ben varam, Ol şaha işbu habarları virem
- Eydür işüñi girü koy var eyit, Kiçi sözleri dahı anda büyüt
- Göreyin gelüben ol baña nider, Bunı katumdan nite alup gider
- Ben var-iken kim-durur ol kim gele, Benüm-ile milketi davî kıla
- İşüm almakdan çün oturdı odı, İşümi aldı beni andan kodı
- Çün görür kim ol işüm aña uya, Kapar anı vü kalur bir kuyuya
- İşde anı kuyuda yiyüdurur, Senüñ-içün kimdür ol diyüdurur
- Ben haber kıldum şahâ ne oldugın, Şah bilür anuñ-ıla ne kıldugın
- Niçe kim anda anuñ yili ese, Nesne getürdüklerin senden kese
- Aslan işitdi kim avın aldılar, Kakımakdan gözleri kanın dolar
- Var mıdur dir ya‘ni ‘âlemde kişi, Kim benüm-ile kıla ol bu işi
- Gel baña göster ki aldı avumı, Kim işitmedi cihânda çavumı
- Başın anuñ gevdesinden üzeyim, Pençem-ile derisini yüzeyim
- Tavşan eydür gel ki tapuñla varam, Düşmanuñı kendüzüñe gösterem
- Tavşan ilerü gider aslan bile, Tavşan ol endîşeden kim ne kıla
- Kendüzinden çok yalan söz kuzlamış, Bir deriñ su kuyusını gözlemiş
- Kuyunuñ yakınına çün geldiler, Kuyu yakın-ıdugını bildiler
- Tavşan aslandan girü kalur-ıdı, Arkun arkun korkudan gelür-idi
- Aslan eydür yöriseñne ilerü, Gerçek-iseñ neye kalursın girü
- Tavşan eydür korkaram varmaklıga, Kuyu içinde anı görmeklige
- Sen meger kim üstine çün gelesin, Beni kendü koltuguña alasın
- Kim kuyuda anı saña gösterem, Saña sıgınmak anuñçun isterem
- Aslan ol usdan kim anda yog-ıdı, Tavşan ussı çok kez andan çog-ıdı
- Çün inandı tavşan aldadugına, Aldı ol tavşançugı koltugına
- Kuyunuñ üstine geldi kükreyü, Su tolu andan deriñ yavlak kuyu
- Çün suya bakdı kim ol aslan kanı, Gördi bir aslan dutar bir tavşanı
- ‘Aksini gördi suda aslan gibi, Koltugında tutdugı tavşan gibi
- Çün görür kim düşmeni düşmiş suya, Tavşanı koyup kalur ol kuyuya
- Çün kuyuya düşdi suda bogılur, Sag esen tavşan kırañında kalur
- Çün görür tavşan ol aslan öldügin, Ol kuyu ol aslan-ıla toldugın
- Hurrem ü handân u hôş girür yola, Murgzâr içinde oynayu güle
- Çarh uruban sekriyüp oynar-ıdı, Hicr odından hâtırı köyner-idi
- Kaçan irem dir-idi yârânlara, Kim bu hâli muştılayam anlara
- Tavşan ol dem kim berü gelmiş-idi, Cânavârlar yazıda kalmış-ıdı
- Ne ki yârânları var-ısa anuñ, Yasını dutmışlar-ıdı tavşanuñ
- Her birisi yasda oturmış-ıdı, Kendüden ûmîdi götürmiş-idi
- Tavşan oynayu çıkageldi girü, Degme yaña sekriyüben çarh uru
- Bunlar anuñ geldügin çün gördiler, Kamu bî-hôd yirlerinden durdılar
- Karşu vardılar yüz urdılar yire, Tavşanuñ ahvâlini bir bir sora
- Eytdiler iy Tañrı tapusında hâs, Aslan elinden nite bulduñ halâs
- Sen velîsin saña ol kıyamaya, Korkaruz elden bizi koyamaya
- Sen kerâmât-ıla yol varmış mısın, Yohsa bizi dahı kurtarmış mısın
- Bulmaz-ısa dahı anda cân bahâ, Seni görmek bize yiter kan bahâ
- Seni görmek cânumuzdan yig bize, Mâl u hân-u-mânumuzdan yig bize
- Tavşan eydür size çok olsun bekâ, Virdi aslan cânını anda Hak’a
- Devletümüz girü yüz dutdı bize, Aslan öldi Tañrı yaş virsün size
- Ben anı öldürmesem dura-y-ıdı, Yüz benüm gibiyi öldüre-y-idi
- Evvel anı yüzüme güldürmişem, İlla soñra ‘ilm-ile öldürmişem
- Ben bu varmakdan ki yüz burtarmadum, Kendüzümi yaluñuz kurtarmadum
- Bil ki bu işden ki ben başarmışam, Kamuñuzuñ cânını kurtarmışam
- Çün ögine dirdi bir bir bildügin, Söyledi aslana neler kıldugın
- Mekr odıyla yüregini yakdugın, İltüben bir kuyuya bırakdugın
- Cânavarlar âferin kıldı aña, Kim hüner ‘âlemde hatm oldı saña
- Dâ’imâ bize bu meyden sâki ol, Anı öldürdüñ-ise sen bâki ol
- İy cihânı merk-ile dutdum diyen, Halk etini zulm-ıla her gün yiyen
- Hîlet itme degme bir dehrî gibi, Sıdka bagla göñli Gülşehrî gibi
- Hırsa çün aslan gibi inanasın, İşveler tavşanına aldanasın
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD - Birisi eydür ölümden korkaram, Kim cihânda çok ta‘alluklu erem
- Korkaram kim yolda ölem n’ideyin, Döne yönüm girü nite gideyin
- ‘Avratum bir yaña nâlişler kılur, Oglanum sîmurgı hôd kanda bilür
- Oglum eydür baba yola gitmegil, Böyle bir kezden bizi terk itmegil
- Bagum-ıla varlıgumı n’ideyim, Hân-u-mânı kime koyup gideyim
- Mâl ü mülküñ gussası beni alur, Kim gidiçek kamu yirinde kalur
- Yönümi yüz ‘işve vü tedbîr-ile, Baglamışdur elli biñ zincîr-ile
- Bu kamu bendi nite şeşebilem, Kim sizüñ ile bile eşebilem
- Çün yoluñ yarsında añsuzın ölem, Kavmumı kaçan gelüp girü bulam
- Köylerümi çün severem n’ideyim, Atlarumı niçe koyup gideyim
- Mansıb içinde dahı sultân benem, Şâh-ı dehr ü şöhre-i devrân benem
- Pâdişahlıgı nite terk ideyim, Rûm ilinden kûh-ı Kaf’a gideyim
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ - Hüdhüd eydür eyle dut kim gitmedüñ, Yola vü bizüm-ile ‘azm itmedüñ
- Âdemî her renc-ile tolmaya mı, Bunda kalıçak dahı ölmeye mi
- Hâsıl oldur kim atı yola eşe, Bendi bir bir kendü boynından şeşe
- Ölmedin ura ta‘alluk terkini, Dirile eyleye ölmek berkini
- Hân-u-mân u mülk ü mâl anda düze, Arkun arkun mihrini bundan üze,
- Bâg u bostân bâkî ‘âlemde bula, Yohsa bunda gül harîfi hâr ola
- Bendi bunda şeşmez-iseñ iy ‘azîz, Kılmaz-iseñ ‘aklı ‘illetden temîz
- Bendi çün çekilmege düzüliser, Bend-ile boynuñ bile üzüliser
- Kuş kanadı çün kafasda sag ola, Ârzûsı bûsitân u bâg ola
- Çün kafas sına kuş uça nâz-ıla, Gülsitânlara vara pervâz-ıla
- Çün kafasda kendüzini baglaya, Kanadını yüz od-ıla taglaya
- Ayagına vü eline bend ura, Kendüzine bendi key hursend ola
- Çün kafas sına kim ol kuş kasd ide, Kim uça ol bend-ile kança gide
- Yiri kaçan bâg u bostânlar ola, Kanda kim baglu-y-ısa anda kala
- Çün kafasdan çıkdı vü bostânlara, İrmedi ol bülbül ü destânlara
- Kaldı çöplikler arasında hakîr, Her mahallâda vü bendiyle esîr
- Ol mahallâda anı ya it yiye, Yâ çetük yiye vü hôş doydum diye
- Çün kafasdan çıka vü gülşen dapa, Gitmeye biri anı nâgeh kapa
- Kuş kafasda yaraşur ya yazıda, Ortalıkda kendüzin tîz azıda
- Oglan-ıçun girü bir tıfl olmagıl, ‘Avrat-ıçun erligüñden kalmagıl
- Şol develpâ kim ere mihnet-durur, Kıssada oglan-ıla ‘avrat-durur
- Çok ta‘allukdan kişi âzâd ola, Yolı dîn ü rehnümâsı dâd ola
- Bunda ılduz anda ay ola tamâm, Bunda yohsul anda bay ola tamâm
- ‘Âkıbet çün kim yola gitmek gerek, ‘Azmi elbetde yola itmek gerek
- Gitmegüñ vaktında ölmek bend-ile, Key degül bir çûn veyâ bir çend-ile
- Dahl hergiz bite mi ekilmedin, Bendüñi sen şeşegör çekilmedin
- Bendüñi şeşmez-iseñ çün çekeler, Bend-ile pehlûñı bile sökeler
- Bundagı sultân ne ehl-i câh ola, Pâdişâh oldur ki anda şâh ola
- Yön belürür çün ki sayısuz kulum, Ad-ıla Gülşehri’ye yokdur ölüm
- Bu meselde kaldururlar kolumı, Kaknüsüñ dirligi-y-ile ölümi
DÂSİTÂN-I MURG-I KAKNÛS Kİ, DER HİNDÛSTÂN MÎ-BÂŞED - Tañrı adın añuban söyleyelüm, İşbu destânı tamâm eyleyelüm
- Kaknüs adlu bir ulu kuş dilsitân, Vardur anuñ mevzi‘i Hindûsitân
- Burnı uzun u delükleri üküş, Burnı üstindedür üni ança hôş
- Sözi hûb u nagmaları sâz-ıla, Perdelerde ol latîf âvâz-ıla
- Ötiçek kim mât olur yüz erganûn, Degme delükden çıkar yüz dürlü ün
- Mûsikî tasnîf iden âvâzını, Andan ögrenür her bir sâzını
- Çüfti yokdur yaluñuz bir kuş-durur, Yavlak üni dil-firîb ü hôş-durur
- Çün Sipehândan düze âvâzını, İrgüre Nevrûz’a her bir sâzını
- Geh Hicâz’uñ perdesin sâz eyleye, Bûselik’de nagme âgâz eyleye
- Geh Rehâvî perdesin âgâz ide, Geh ‘Irak’uñ perdesini sâz ide
- Geh Dügâh u Çârkârha irişe, Geh Hüseynî perdesinde dürişe
- Gâh Zîrefgende sâzını kıla Râst, Geh Hisâruñ perdesini kıla râst
- Dünyada biñ yıl anuñ ‘ömri olur, ‘Ömri dükendükde gör kim ne kılur
- Bîşelerden çok odunlar dirşürür, Biri biri üstine düpdüz urur
- Odunı dirşürüben düni güni, Bir depe gibi yıgar ol odunı
- Üstine çıkar dahı yüz sâz-ıla, Zârılar kılur latîf âvâz-ıla
- Ol kadar feryâd u zârîye düşer, Kim dükeli kuşlar üstine üşer
- Burnınuñ degme delüginden çıkar, Bir hoş ün kim ‘âlemüñ bagrın yakar
- Ol kadar zârî kılur kim tag u taş, Nevhalarından olurlar bagrı baş
- Cânavârlar dirilürler katına, Kuşlar aglarlar anuñ hasretine
- Zâri kıludurur-iken nâgehân, Eyler-iken nâle vü şûr u figân
- Kendüzinüñ yasını dutar-iken, Degme sâz u söz-ile öter-iken
- Bir yalıñ burnı delüginden çıkar, Düşer odına vü odını yakar
- Parlayup odun yanar u kuş bile, Kuş u odun od olurlar hôş bile
- Kaknüs ol oduñ içinde kül olur, Gör ki Tañrı kudreti neler kılur
- Bir yıl üstine geçiçek bir dagı, Çıkar ol külden anuñ yavrıçagı
- Girü bir kaknüs olur anuñ gibi, Dirilür biñ yıl dahı cânuñ gibi
- Ol ki biñ yıl dirilür zârî kılur, Kendü ‘ömrine vü öldügin bilür
- Sen ki ‘ömrüñ yüz yıla irmez ‘aceb, Nice her gün ‘işret eylersin taleb
- Bir kuş ölümin bilüben gör n’ider, Niçe âşûb-ıla ‘âlemden gider
- Sen henüz ölümüñi añlamaduñ, Ölenüñ hâlin görüp tañlamaduñ
- Âdem-iseñ gaflet-ile tolmagıl, Dünyada bir kuşdan alu olmagıl
- Konşılaruñ kamu öldi vü henüz, Sen yazuklar işlemekde yavlak uz
- Konşılar düni gözüñe gün gelür, Ayruguñ yası saña dügün gelür
- İçüñ aglar kişinüñ güldügine, Şâd olursın kimsenüñ öldügine
- Ölmedi kimse ki sen şâd olmaduñ, Dünya geçdi vü sen aylak almaduñ
- Ölüden yir karnı dolası degül, Ad-ıla Gülşehri ölesi degül
- Bunçalar dirile hôd bilinmedi, Ol ölüp dahı yavu kulunmadı
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD DER HİKMET - Biri sordı kim bu cânlar bir midür, Cism-ile bu mü’min ol kâfir midür
- Yohsa tenden ilerü eyü yavuz, Bellü miydi anda bu egri ol uz
- Cân ezelde var mıdı yâ yok mıdı, Kamu cânlar bir midi yâ çok mıdı
- Anda cânlar kamusı rûşen midi, Her biri bir bâg u bir gülşen midi
- Yohsa ba‘zı tîre midi iy ‘azîz, Kim teninde olmadı hergiz temîz
- Ten mi eyledi eyü cânı yavuz, Yâ ezelden mi yavuz cân degül uz
- Anda mı oldı yavuz kişi eyü, Yâ aña bunda mı irdi bu kayu,
- Hubs anda mı yapışur canlara, Yâ irer mi bunda cân su‘bânlara
- Cehd-ile yavuzlık eylük ola mı, Yavuz er hergiz eyülik bula mı
- Bunça yıl kâfir olan soñra ‘aceb, Nite eyler dîn ü îmânı taleb
- Fâsık-iken bunçalar zühdi bulur, Zâhid-iken bunçalar fâsık olur
- Mü’min-iken bunçalar küfre uyar, Kâfir-iken bunçalar dîni duyar
- Neden olmışdur ‘aceb bu ihtilâf, Cânda bu mey dürdi vü ol bâde sâf
- Bir bize añladıvirgil bî-garaz, Kim bu cân cevher midi veya ‘araz
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ BE-HİKMET - Hüdhüd eydür kamu cânlar bir degül, Mü’min olan âdemî kâfir degül
- Cân ola yüz biñ melekden ulurak, Cân ola bir dîv devden alurak
- Cân ola kim yüz güherden yig ola, Cân ola kim bir rimâd u rîg ola
- Kim birinüñ yiri ‘illiyyîn ola, Birisinüñ mevzi‘i siccîn ola
- Cân ola kim katına bir dem iren, Eyle diñlene kim uçmaga giren
- Cân ola kim sohbetinden âdemî, Elli biñ zahma saya bir merhemi
- Ay u günden rûşenırak cân ola, Kim dükeli derde ol dermân ola,
- Cân ola kim kîr u katrandan ‘azîm, Tîre vü târîkter ola delim
- Cânumuz kim cinsi fazlından gelür, Rûşen ü târîk aslından gelür
- Kim sa‘îd-ise ezeldendür sa‘îd, Kim degül-ise ezeldendür ba‘îd
- Var sıfâtı lutf-ıla Hakkuñ ‘azîm, Var sıfâtı kahr-ıla dahı delim
- Cân kim ol lutfı sıfâtından gelür, ‘İzzet ü ikbâl ü bahşâyiş bulur
- Cân kim ol kahrı sıfâtından irer, Kendüzine hisset ü hizlân direr
- Ne du‘â-y-ıla ki dili bilürüz, Tañrı’nuñ lutfı sıfâtın dilerüz
- Cânumuz cevher-durur ‘âlî ‘ayâr, Kim ‘arazlarda bekâ yok pâyidâr
- Cân ölümden soñra bâkî kalısar, Zîra cevher kanda fânî olısar
- Ten ki hem cevher-durur bâkî kala, Kendü a‘yânında vü dâyim ola
- Şekl ü sûret kim ‘arazdur kalmaya, Câvidân bâkî vü cüz cân ölmeye
- Cevhere hergiz fenâ câyiz degül, Kim bekâ bulmakdan ol ‘âciz degül
- Çün bekâsı kendüzi-y-ile ola, Cevherüñ hergiz fenâ kanda bula
- Çün ‘araz ayrug-ıla bâkî-durur, Fâni olmak anuñ ahlâkı-durur
- Cevherinden hâlis olmış cân gerek, Küfri aslından komış îmân gerek
- Bir agaç kim acıdur cüllâb-ıla, Bisler-iseñ anı vü güllâb-ıla
- Niçeme kim bâg u gülzârı ola, Yine ol acı yimiş bârı ola
- Ol ki rahmânî-durur hôd kimseye, Var-ısa dahı anı göstermeye,
- Ol ki şeytânî-durur halkı göre, Yog-ısa dahı gün uzun lâf ura
- Câhilüñ sazın göriçek tañlañuz, ‘İlm-ile Gülşehrî sözin añlañuz
- Kândan arı çıkan altun hâs ola, Miss karıklu akça bî-ihlâs ola
- Ol agacuñ kim yimişi dîn-durur, Agu içinde dahı şîrîn-durur
- Kamu cândan yig Muhammed cânıdur, Kim dükeli cânlaruñ sultânıdur
- Andan az aşagarak i‘zâz-ıla, Cân ulü’l-‘azmüñ-durur yüz nâz-ıla
- Dahı andan aşagarakdur rüsül, Cânları vü hâkezâ isma‘ ve kul
- Enbiyâ cânıdur andan berürek, Evliyânuñ cânı dahı girürek
- Evliyâdan soñra ‘ârif cânınuñ, İ‘tibârı ola vü sâmânınuñ
- Dahı andan aşagarak cân eyü, Zâhidüñdür şâdumân u bî-kayu
- Dahı andan soñra ‘âbid cânını, Mu‘teber dutan bilür bürhânını
- Mü’minüñdür dahı soñra cân ‘azîz, Kalanında bulmaya kimse temîz
- Şol tokuz kavmuñ ki saydum cânların, Kıldılar pâk ü dürüst îmânların
- Kalanınuñ cânları aludadur, Zîra cismiyle bile pâlûdadur
- Lutf ilinden Mustafâ cânı gelür, Peyrevi Gülşehri’nüñ cânı olur
FÎ-MAKÂMİ’L-ENBİYÂ, VE’L-EVLİYÂ - Dokuzınçı gök Muhammed cenneti, Oldı kim Rıdvân ola hem-sohbeti
- Sekizinçi gök ulü’l-‘azme behişt, Oldı yavlak hûb u key ‘âlî sirişt
- Hem yidinçi gökde buldılar rüsül, Cenneti vü çaldılar anda dühül
- Enbiyâ altınçı gökde buldılar, Cenneti vü anda menzil kıldılar
- Evliyâ beşinçi gökde gireler, Cennete vü hûrileri göreler
- ‘Ârifüñ dördinçi gökde cenneti, Varıçak anda bulalar rahmeti
- Zâhidüñ üçinçi gökde olısar, Cenneti vü kıldugını bulısar
- ‘Âbide ikinçi gökde düzile, Cennet ü müzdi yazukdan süzile
- Mü’minüñ evvel gök ola cenneti, Kim hakîm uş böyle söyler hikmeti
- ‘Arş u hâtem cenneti vü kalanı, İşbu kavmuñdur ki şerh itdüm anı
- Yâr-ıla Gülşehri çün şâd olısar, Cennet ü duzahdan âzâd olısar
- Kime hûr eyler refîk u kim perî, Nahnu min-huldin ve min nârin berî,
- Kime mûnis rûh ola vü kime râh, Lima‘allâhi şûmu ve estirâh
- Ol ki duzahdur gök altında ‘ayân, Od u yil ü su vü toprakdur hemân
- Hem cemâd u nâmı vü hayvân-durur, Yidi tamu bu yidi erkân-durur
- Göge varan cân kavuşdı cennete, Yirde kalan cân sataşdı mihnete
- Çün riyâdan kılduñ ihlâsı temîz, Tâ‘atuña garra olma iy ‘azîz
- Kim tekebbür çün ‘amel kasrın yıka, Dükeli tâ‘atlaruñ hîçe çıka
- ‘Ucb tâ‘atlar evin yavlak yıkar, Kim kamu tâ‘atları hiçe çıkar
- Tâ‘at-ıla uçmaga girmez kişi, Tañrı’nuñ fazlı oñarur bu işi
- Elli yıllık tâ‘atuñ iy pârisâ, Olmaya bir günki ömrüñe bahâ
- Garrasın sen tâ‘ata iy nâmdâr, Bir Kerîm’üñ fazlına ûmîdvâr
- Kibr ü ‘ucbu terk idüp maksûda ir, Bâyezîd’e Hak ta‘âlâ gör ne dir
DÂSTÂN-I SULTÂNÜ’L-‘ÂRİFÎN, EBU YEZÎD EL-BİSTÂMÎ, RAHMETULLAHİ ‘ALEYH - Bir gün anda kim hitâb olur ŝavâb, Bâyezîd’e Tañrı eyledi hitâb
- Kim senüñ hâlüñi halka âşikâr, Eyler isem kim kılalar sengsâr
- Seni fi’l-hâl odda köyündüreler, Tâ ‘atuñ şem‘ini söyündüreler
- Halk senden cümle münkir olalar, Seni bir zerrâk u ‘âsî bileler
- Zühdüñi ‘âlemde zellet göreler, Dirilüben seni şardan süreler
- Ben bu elden seni halka çakıçak, Halk saña zellet göziyle bakıçak
- Sen ne çâre kılasın kendüzüñe, Çün bulut karşu dura ılduzuña
- Bâyezîd eydür İlâhâ sen beni, Çakar-ısañ ben dahı çakam seni
- Eyle çakam halka kim kalup taña, Kılmaya bir âdemî tâ‘at saña
- Ne oruç duta kişi vü ne namâz, Kıla şahs u ne ola hacc u hicâz
- Tañrı eydür Bâyezîd’e kim beni, Ne diyüben çakasın kim ben Ganî
- Ben degül miyem semî‘ ü yâ basîr, Yâ ģakîm ü yâ ‘âlîm ü yâ habîr
- Ben degül miyem cihânı yaradan, Benden artuk kimse var mı döriden
- ‘Acz u ‘aybum var mıdur kim çakasın, Halka vü bir naks baña dakasın
- Bâyezîd eydür senüñ ihsânuñı, Eydem ü derd ehline dermânuñı
- ‘Afvuñı ‘âsîlere şerh eyleyem, Rahmet ü bahşâyışuñı söyleyem
- Ança lutfuñı kılam halka ‘ayân, Ol kadar fazluñdan eyleyem beyân
- Sen Kerîm’üñ ança birin söyleyem, Sen Rahîm in‘âmını zikr eyleyem
- Rahmetüñi eyle halka yâd idem, Kim kamusın kaygudan âzâd idem
- Rahmuñı ança kılam halka ‘ayân, Magfiretden eyle eyleyem beyân
- Kim dükeli cennete duta ümîd, Olmayalar rahmetüñden nâ-ümîd
- Ne hisâbuñdan kimesne eymene, Ne ‘azâbuñ var-ıdugına inana
- Havf evinden çün recâya gideler, Dükeli, tâ‘atların terk ideler
- Bize uçmak viriser Tañrı diyü, Yimeyeler tamu odından kayu
- Anı kim mahşerden eymenür ola, Âhiret günine inanur ola
- Ne terâzû korkıda vü ne sırât, Deve geçdi diye fî-semm’il-hiyât (7/40)
- Ol kerem kim sende var çün bileler, Müzdi yazukdan teberrâ kılalar
- Tâ‘at-ıla tapmaya kimse seni, Çakayım seni ki çakasın beni
- Çakar-ısañ sen beni ‘isyân-ıla, Ben seni çakısaram ihsân-ıla
- Rahmet-ile yazuga bakışalum, Gel biribirümüzi çakışalum
- Ol ki hergiz müzd işe başlamadı, Rahmetüñden çok yazuk işlemedi
- Biz neyüz kim tâ‘atumuz ne ola, Yâ saña lâyık ‘amel bizden gele
- Çün bizüm tâ‘atumuza bakalar, Hayf ola kim bizi oda yakalar
- Bu cihânı bize viren râyigân, Ol cihânı hem vire ol Müste‘ân
- Bundagı redd ü kabûlı n’idelüm, Fazluñı isteyü anda gidelüm
- Anda kim her bir kişi tâ‘at kıla, Kendüzin bir zâhid ü ‘âbid bile
- Ola Gülşehrî vü her ehl-i derûn, Hazretüñde fî-salâtin dâyimûn
SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ, HÜDHÜD AHKÂM-I ŞERΑAT, VE TARÎKAT U HAKÎKAT - Birisi eydür ki şer‘ ahvâlını, Şerh eyle vü tarîkat hâlını
- Kim bu iki yoldan azuk direvüz, Bes hakîkat menziline irevüz
- Çün kim ol üç yoluñ ehlin bilevüz, Hem yoluñ sa‘bın u sehlin bilevüz
- Biribirinsüz ol üç yol ola mı, Yâ ol üçden taşra hîç yol ola mı
- Şer‘ hükmi götrile mi kişiden, Eyle di kim añlaya hûb işiden
- Er tarîkat yolına bî-şer‘ hîç, Gire mi kim olmaya ol işde pîç
- Şer‘i koyan hîç rehber ola mı, İktidâya rehnümûn er ola mı
- Şer‘ hükminden birin sıyan kişi, Ola mı hergiz tarîk anuñ işi
- Mübtedî kimdür bize bildürivir, Kim nite işi vü yâ dili ne dir
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ - Hüdhüd eydür şer‘ oldur kim kişi, Yaluñuz başarımaz her bir işi
- Şirket ü bey‘ ü mübâh u zer‘ olur, Bunlaruñ hükmin düzeden şer‘ olur
- Hem kısas u hadd u ta‘lîk u talak, Şer‘ bildürdi vü îmân u ‘itâk
- Bî-terâzû satun alup satmagıl, Kendü mâluñı yabana atmagıl
- Bî-mihekk zinhâr altun almagıl, Ölçüsüz bugday veyâ un almagıl
- Bâzaruñ kâdıları bunlar-durur, Bilmeyen bunları magbûnlar-durur
- Hatt-ı bî-pergâr kaçan dartıla, Yâ agaç hergiz kesersüz kertile
- Bî-tarîkat şer‘e olalar refîk, İlla bî-şer‘ olmaya hergiz tarîk
- Bî-hakîkat bunlar işden kalmaya, İlla bunlarsuz hakîkat olmaya
- Degme şer‘üñ şâri‘i lâbüd olur, Kim yolın Tañrı’dan ögrenüp bilür
- Hâlık aña mu‘cize teslîm ider, ‘İlmini Rûhu’l-Kudüs ta‘lîm ider
- Kamu halk aña mutî‘ olur kim ol, Gösterür ol halka dâyim togru yol
- Alurak dîni götüre aradan, Yigirek dîni oldur durıdan
- Tañrı’dan hükm-ile işleye işi, Mu‘cizeyle gevher eyleye taşı
- Hark-ı ‘âdet anuñ elinden çıkar, ‘Unsur aslın mu‘cizâtıyla yıkar
- Kim ‘asâyı ejdehâ eyler biri, Taş parasını deve eyler biri
- Biri ayı barmagı-y-ıla yarar, Biri oda girüben reyhân direr
- ‘Ankebût oldı evinde perdedâr, Söyler aña hôş dil-ile sûsmâr
- Her biri bir şer‘ ilerü getürür, Ol geçer ü biri girü getürür
- Kamusından yig şerî‘at soñ gele, Kim Müsülmânlık gibi key öñ gele
- Ol Muhammed’dür ki yigrek dîn kodı, Hûb esâs u dil-firîb âyin kodı
- Dükeli dînlere bî-şek şâh ola, Dîn kim inne’d-dîne ‘indallah ola (3/19)
- Şer‘ eger olmaz-ısa imkân ola, Kim cihân başdan başa vîrân ola
- ‘Âlemi zulmıyla zâlim toldura, Yigregi halkuñ alusın öldüre
- Çün ki mâni‘ olmaya kim hey deye, Ehremenler âdemîleri yeye
- Enbiyânuñ yigregidür Mustafâ, Hüccet ü bürhân buña eyler vefâ
- Zîra yigligi Muhammed bî-gümân, Kavl u fi‘liyle kılur dîni ‘ayân
- Kavl ü fi‘li yig olan yigrek ola, Kim dükeli leşkere ol beg ola
- Sen şerî‘atda sen ü ben ben olam, Sen tarîkatda ben ü ben sen olam
- Çün hakîkatda belüre pâygâh, Biz olavuz mahv u kala pâdişâh
- Sen şerî‘atda iki yüzden zekât, Viresin biş akça bulmaga necât
- Ben tarîkatda virem bişden yidi, Ol esâsı gösteren şöyle didi
- İkisi şükrâne kim ol baş içün, Bu güne kala vü terk olmaya dün
- Çün hakîkatda yok ola mâ-u-men, Mâl viren ol yolda ola râh-zen
- Şer‘ içinde baş hemîşe baş-durur, Baş tarîkatda ayakda hôş-durur
- Ne hakîkatda ayak sıgar ne baş, Ne göz işe gelür anda vü ne kaş
- Şer‘ içinde kanlusın şahs öldürür, Kor tarîkatda vü Tañrı’dan görür
- Çün hakîkat anı hâkim kılmadı, Öldüren ü öleni hôd bilmedi
- Bes hakîkat bir deñizdür bî-kerân, Şer‘ keştî vü tarîkat bâdbân
- Ol deñizde gark olanda fâyide, Degmeye kimseye dine mâyide
- ‘Işkı olan kişi dürr-i hâs-ıla, Sohbet eylemeye cüz gavvâs-ıla
- Şer‘ ehli hôd gemiden çıkmaya, Deñize düşüp tılısmın yıkmaya
- Gevheri deñiz dibinden yüzici, Çıkara vü dükkânını düzici
- Gemide dükkân kura vü dür sata, Dîn yolından taşları taşra ata
- Enbiyâ yüzici gibi dürleri, Dîn deñizinden çıkardılar arı
- Şer‘ şehrinde dükânlar kurdılar, Ev basanları cihândan sürdiler
- İsteyene inçüleri satdılar, Dünyayı dînleri-y-ile dutdılar
- Da‘vet-i âm enbiyâ eylediler, Kim bu halkı dîn ile toyladılar
- Enbiyâ dükkânlarında evliyâ, Da‘vet-i hâs eylediler bî-riyâ
- Her biri birkaç mürîdi dirdiler, Tañrı vü peygâmbere irürdiler
- Kendülerden dîn komadılar dakı, Enbiyâ dîninde buldılar Hak’ı
- Dîne da‘vet eyleyendür enbiyâ, Dînde irşâd eyleyendür evliyâ
- Kâfiri mü’min kılan anlar-durur, Mü’mini ‘ârif kılan bunlar-durur
- Kimse ol şarda ki devri durmadı, Mustafâ’dan yig dükânın kurmadı
- Halk horşîdi vü yâ mâhı sever, İlla Gülşehrî kim ol şâhı sever, FASL
- Yüzemez-iseñ gemiden çıkmagıl, Su-y-ıla toprak evini yıkmagıl
- Kamu halka dörd esâs eylediler, Dördinüñ dahı yolın söylediler
- Birisi gemidedür kim şer‘-ile, Asla ire ‘âkıbet ol fer‘ ile
- Eyü yavuzdan katında fark ola, İlla gemiden çıkıçak gark ola
- Tâ‘atın kıla vü orucın duta, Yiye vü içe vü ala vü sata
- Eke vü biçe vü mersûmın vire, Lâzım olmaya ki sultânı göre
- Virdügi yâ onda vü yâ beşdedür, Kim ra‘iyyet kamusı bu işdedür
- Birine gavvâs künyet urdılar, Zîra dür çıkardugını gördiler
- Geh gemide gâh deñizde ola, Ârif işi dünyada yâ ne ola
- Çünki sultân-ıla sâhibsır-durur, Deñiz-ile gemi aña bir-durur
- Yöresinden gitme kim dürler vire, Saña vü key inçülere irüre
- Pâdişâha ol vezîr olmış-durur, Husrev andan nâ-güzîr olmış-durur
- Degme bir işde ki ahvâli ola, Anuñ eli pâdişâh eli ola
- Çün ola girmekde vü çıkmakda uz, Geh şaha püşt eyleye vü geh yavuz
- İşlerin çün ol bitüre sultanuñ, Püşti dahı kamusı yüzdür anuñ
- Biri ol-durur ki gark olmış-durur, Deñiz içine düşüp ölmiş-durur
- Kimse-y-ile yokdur anuñ hîç işi, Zîra ne iş başara ölmiş kişi
- Gark gayra iltifât eyleye mi, Yâ ölen hîç kimseye söyleye mi
- Gark çün virmeye kendüden haber, Ayruga kaçan vire dürr ü güher
- Çünki meczûb oldı vü buldı fenâ, Kalmadı sençileyin cân u tene
- Şol kula beñzer ki ol her gün dura, Tapuda vü kendüden yavu-vara
- Şâh huzûrında başın kaşımaya, Dişleri gülmekde hîç ışımaya
- Pâdişâhuñ heybetini çün göre, Tapusında bir ölü gibi dura
- Şeh katında kimseye söylemeye, Bî-edeblik tapuda eylemeye
- Birisinüñ diri gark oldı adı, Kim bilişden bilmedi hergiz yadı
- Kim anuñ yöresine varur-ısa, Yâ katında bir nefes turur-ısa
- Kendüzin andan kaçan fark eyleye, Yapışup anı dahı gark eyleye
- Varma zinhâr ol kişinüñ katına, Kim düziser seni kendü yatına
- Diri gark oldur ki bid‘at artura, Dîn esâsınuñ hilâfın resm ura
- Geze gümrâhlıg-ıla her yazıda, Kim Müsülmânları yoldan azıda
- Kim diler-ise kim inçüler dire, Yâ güher bula vü lü’lü’ler dire
- ‘Ârif-ile hem-nişîn olmak gerek, Bu deñizüñ dürlerin dirmek gerek
- Gemide iseñ şerî‘atda tamâm, Olmaguñ gerek ki olasın imâm
- Yüziçi-y-iseñ güherlerüñ kanı, Yâ dahı ögrenmedüñ mi ol feni
- Gark-ısañ bes bu kamu gavgâ nedür, Ölüde bu dükelü sevdâ nedür
- Diri gark-ısañ suya taldurasın, Katuña geleni vü öldüresin
- Şer‘e kâbil ola kim makbûl-ısa, Mübtedi‘lere uya kim gûl-ısa
- Mübtedi‘lerüñ sözin işitmegil, Mustafâ cem‘iyyetinden gitmegil
- Ol gün irişe cezâ’ü’l-muhsinîn (5/85,39/34), Kim düşe od fî-kulûbi’l-mücrimîn (15/12,26/200)
- İlte bir bir halkı bî-seyr ü sükûn, Dünyadan innâ ileyhi râci‘ûn (2/156)
- Olur-ısañ kim vehüm yestebşirûn (9/124), Bilesin eflem tekûnû ta‘kilûn (36/62)
- Ölümüñden soñra kıl hâsıl hayât, Ol ölenden olma kim men-mâte fât
- Kendüzüñi ko kim iresin aña, Kim müdâm ansuz bekâ yokdur saña
- Meclisinde hüdhüdüñ ol gün ki ‘akl, Eyledi her nükteyi iş böyle nakl
- Anuñ esrârı şekerden datlurak, Söyledi Gülşehri hem kuvvatlurak
- Kim yol ehli menzilinden kalmaya, Sora hem anı ki kendü bilmeye
- Bu çemen kim şer‘ bostânı-durur, Yol sorıçı şeyh destânı-durur
DÂSİTÂN-I ŞEYH-İ RÂH-PURS - Bir hikâyet ögrediserüz size, Ögreniçegin du‘â kıluñ bize
- Çün Muhammed yolını başarasız, Lâcerem hak menziline iresiz
- Yolda yüz ġūl-ı beyâbân var-durur, Ġûla kaçan uya her kim er-durur
- Togru yolı koyup egri yollara, Girme kim sataşmayasın gûllara
- Togru yolda mâluñ ilten yok-durur, Egri yollarda harâmî çok-durur
- Bir mesel eydem eger añlar-ısañ, Ol misâli işidüp tañlar-ısañ
- Var-ıdı şardan buçuk ferseng yol, Bir köy ü bir şeyh anda ‘ilmi bol
- Tañla iş işlemege gelür-idi, Şehre vü bir işkinek bulur-ıdı
- Ol gün ol işi tamâm eyler-idi, Gice girü köy dapa gider-idi
- Niçe kim şar ‘azmini kılur-ıdı, Şar yolın sorup şara gelür-idi
- Girü çün köy ‘azmini ider-idi, Köy yolın sorup köye gideridi
- Şar yolını köylüden sorar-ıdı, Tañlaçak andan şara irer-idi
- Köy yolını şarludan sorup gice, Girü köye gider-idi ol hoca
- Elli yıl köyden şara geldi girü, Gitdi şardan köy dapa düşe duru
- Ol buçuk ferseng yolda ol velî, Sormadın bir gün yorımadı yolı
- Şar yolına sormadın ‘azm itmedi, Köy yolına sormadın hem gitmedi
- Eytdiler çün yolı bilürsin neye, ‘Azm idersin yol sorup şardan köye
- Şar yolın dahı biregü kim bile, Şehre köyden yol sorup niçün gele
- Bilmeseñ yolı revâ-durur taleb, Yolı bilüp sorduguñ yavlak ‘aceb
- Elli yılda şar yolın çün bilmedüñ, Sormadın köyi, yol ‘azmin kılmaduñ
- Tañrı yolın nite bilmiş olasın, Yâ nite ‘azmini kılmış olasın
- Şeyh eydür köy yolını bilürem, Şehre dahı yolı bilüp gelürem
- İlla yola sormadın çün gelmeyem, Kendüzümden yol yörimiş olmayam
- Yolı soran âdemî âgeh-durur, Kendüzinden yöriyen gümreh-durur
- Ben kim elli yılda bir gün iy ‘azîz, Ol nazardan kim baña oldı temîz
- Köy yolına sormadın hîç gitmedüm, Şar yolına sormadın ‘azm itmedüm
- Hak yolına sormadın nite varam, Yâ gemisüz deñize niçe girem
- Sordugum yolda gümânum kalmaya, Sormadugum ol kim ol yol olmaya
- Sormadugum yol işüme gelmeye, Kimsene bilmedügi yol olmaya
- Degme yaña sad hezârân yol ola, Sormadın nite gireyim ben yola
- Kiçi yoldan âdemî âzâd olur, Ulu yoldan âdemî er zâd olur
- Kiçi yollardan şara çün gelesin, Ulu yolda nite girü kalasın
- Degme şarda yüz kiçiçük yol ola, Ulu yol oldur ki her kişi bile
- Kiçi yol ulu yoluñ fer‘i-durur, Ulu yol peygamberüñ şer‘i-durur
- Degme bir kiçi yola aldanmagıl, Ulu yoldan taşra yol var sanmagıl
- Ulu yol şahsı ulu şehre yider, Kiçi yol taglar arasına gider
- Ulu yoldan kamusı şehre vara, Kiçi yoldan biñde birisi ire
- Kamu ‘âlem bildügi yolı koma, Kimsene bilmedügini yol dime
- Togru yol İslâm u îmâna gider, Egri yol ġūl-ı beyâbâna gider
- Susayıçak yüz fiġân ider-iseñ, Dicle’yi koyup taga gider-iseñ
- Tagda su yâ ola yâhûd olmaya, İlla hergiz Dicle susuz kalmaya
- Sen Muhammed yolını dutgıl kim ol, Eylemişdür Hakk’a degin togru yol
- ‘Âlim olan Tañrı sözin söyleye, Yâ nebî ahbârını şerh eyleye
- Yâ binâyı sözde hikmetde koya, Yâ meşâyıhdan işitdügin diye
- Câhilüñ kim kendüzindendür sözi, Kendü gibi ne dadı var ne duzı
- Ne-durur câhil ki sözi ne ola, Ne dadı vardur ki ne duzı ola
- Degme bir câhil sözin işitmegil, Degme bir hôd-rev peyinçe gitmegil
- Şimdi halk ebleh-perest oldı kamu, Halk-ıçun sen ebleh olma iy ‘amû
- Çün mihek yokdur elüñde bilmege, Kalbı sâfîden tasarruf kılmaga
- İşde Peygâmber mihekler eyledi, Kalb-ıla sâfî sıfâtın söyledi
- Her kim altunam dir-ise kınañuz, Ol miheklerde ‘ayârın sınañuz
- Ol mihekde kem ‘ayârısa görüñ, Göge uçar-ısa ok-ıla uruñ
- Bunça sehmü’l-gayb rahmânî-durur, Bunça sehmü’l-gayb şeytânî-durur
- Kimseden işitmedin durıçagın, Kendü gözüñüz-ile göriçegin
- Anı kim şer‘a muvâfıkdur soruñ, Anı sehmü’l-gayb-ı rahmânî görüñ
- Şer‘-ile degül-ise terkin kıluñ, Anı sehmü’l-gayb-ı şeytânî bilüñ
- Ol ki rahmânî-durur hôd kimseye, Var-ısa dahı anı göstermeye
- Ol ki şeytânî-durur halkı göre, Yog-ısa dahı gün uzun lâf ura
- Câhil oldur kim kerâmâtın sata, ‘Âlim ol kim sırrını penhân duta
- N’ide ‘âlim ‘ilm okını atmadın, ‘İlmi yok n’itsün kerâmet satmadın
- Câhilüñ sâzın göriçek tañlañuz, ‘İlm-ile Gülşehri sözin añlañuz
- Zerk-ıla niçe yazuga girelüm, Sıdk-ıla maksûdumuza irelüm
SU’ÂL KERDEN-İ SAYİL EZ, HÜDHÜD EZ MUSÂFET-İ RÂH - Biri eydür hüdhüde kim iy ulu, Sorar olur-ısa senden bir delü
- Olmaya kim nâm içinde neng ola, Kim bu yolumuz niçe ferseng ola
- Hîç pâyânı ola mı bu yoluñ, Yâ kenârı görine mi bu gölüñ
- Çün dahı şimdi giriserüz yola, Sen dahı şimdi varursın menzile
- Çün kırañın görimezüz bu gölüñ, Menzili ola mı pâyânsuz yoluñ
CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD - Hüdhüd eydür kimse bu yolda girü, Gelmedi kim eyde ne var ilerü
- İlla ben bildügümi şerh ideyim, Bilmedügüm aradan tarh ideyim
- Yidi vâdî var bu yolda bî-kerân, Menzili ırak u yolı bî-nişân
- Çün taleb vâdisin er ilkin geçer, ‘Işk vâdisinde kuş gibi uçar
- Ma‘rifet vâdisine andan irer, Pes varur tevhîd vâdîsin sürer
- Çün kim istingâ yöresinden gider, Külli hayret vâdisine ‘azm ider
- Çün irer bî-hôdlıguñ vâdisine, İrişür fakr u fenâ yazısına
- Çün fenâ vâdîsine irişür er, Dahı ne hayr añlanur aña ne şer
- Yüz kişi bu yola vardı gül gibi, Kim birisi irmedi bülbül gibi
- Bunda bir Rüstem gerek ki Zâl ola, Bir Nerîmân kim yüzi pâmâl ola
- Zâl’ı bu zilzâl bî-zûr eyleye, Rüstem’i bu mâra bir mûr eyleye
- Tûs bu taglar yolın kaçan geçe, Sâm bu bezmüñ içinde semm içe
- Yüz biñ er bu yolda cân virdi henûz, Bilmedi biri ki nedür bu rumûz
- Yüz revende bu yola girmiş ola, Kim birisi menzile irmiş ola
- Kime kimi sorduk aña didiler, Yol min-allâhi ila’llâh didiler
- Biz yola bî-şübhet ü şeyn irmişüz, Kim mine’l-‘ilmi ile’l-‘ayn irmişüz
- Bir deñiz kim sâhili peydâ degül, Turfa yol kim menzili peydâ degül
- Sâdık oluñ yoluñuzdan dönmeñüz, Degme şâha karga gibi konmañuz
- Her ki rehrev ola yâ rehber ola, Yolda olsa yig ki yolından kala
- Hurrem ol kim, düni günden bilmeye, Yolda ola vü yolından kalmaya
- Bu dükeli va‘zı çün hüdhüd didi, Ol gün ol yolda vü bu resmi kodı
- Her birinüñ hâlini kıldı ‘ayân, Degmesinüñ yolın eyledi beyân
- İndi minberden dahı girdi yola, Tâ hôd anuñ-ıla kim gidebile
- Ol ki yolda menzilinden kalmaya, Yoldaşı Gülşehri’den yig olmaya
- Kendüzin terk itmeyinçe âdemî, Kaçan ola pâdişâhuñ mahremi
- Diler-iseñ kim bu yolı varasın, Kendüzüñ terk it kim aña iresin
- Bu güneş kim bu gögüñ ılduzıdur, Kelebekler-ile şem‘üñ sûzıdur
DÂSİTÂN-I ŞEM‘ Ü PERVÂNEGÂN - Söze bismillâh-ıla âgâz idüñ, Dâsitânı hikmet-ile sâz idüñ
- Kim yakîn ola size kim bî-gümân, Bî-nişândan kimse virmeye nişân
- Kelebekler bir gice mumdan haber, İşidürler bir kişiden mu‘teber
- Kim sizüñ bir şâhidüñüz var-durur, Güneş ü aydan dahı enver-durur
- Altun agaç yimişi gevher bigi, Mahfilüñ şâhı vü meclisler begi
- Gevdesi gümiş-durur köyner ucı, Bezm bostânında bir nâr agacı
- Köyneyiçek hâtırı hurrem-durur, Çün köyinmedi nasîbi gam-durur
- Kendüzini yiyiçegin dirilür, Kendüzin yimeyiçek derhâl ölür
- Gündüzin yarasa gibi gizlenür, Gice güneş gibi rûşen görinür
- Başın aldukça uludur sâz-ıla, Dirilür başın kesiçek kâz-ıla
- Gice akdur gündüzin kara-durur, Kendü kendü ölümin göre-durur
- Yüzi cennet yalıñı dûzah gibi, Gözlerinden yaş akar ırmah gibi
- Gice ansuz nesneyi görmez kişi, İrteye degin köyinmekdür işi
- Meclis uçmak anda ol hûrî-durur, Bezmi gögdür ay anuñ nûrı-durur
- Kelebekler cümle şûra düşdiler, Dükeli bir va‘degâha üşdiler
- Kim bize ol şâhidümüzden haber, Kim getüre katumuza mu‘teber
- Bir kelebek aradan eydür beni, Viribiñ aña ki bilürem anı
- Eytdiler var kim bu iş senden gele, Girü döniçek haber getür bile
- Kim nişânına göre dürişevüz, Ola kim ol şâhide irişevüz
- Ol kelebek vardı mumı görmege, Girü gelüben nişânın virmege
- Kendüzin yalıñına urdı revân, Kim meger kim ala andan bir nişân
- Bir kanadıyla bir ayagı tamâm, Kapkara köynidi anuñ vesselâm
- Girü yârânlar katına geldi uş, Ol nigâruñ bir nişânın virdi hoş
- Vardum anı kuçmaga nûrı benüm, Kanadumı yakdı karardı tenüm
- Anı ırakdan meger göre kişi, Yohsa yakından yavuz ola işi
- Kimse benden yakınırak varmadı, Aña vü bunça nişânın virmedi
- Bir kanad-ıla bir ayak virmişem, Andan anuñ hazretine irmişem
- Eyle kim ben irdüm ol sîmîn-tene, Mümkin olmaya kim ire kimsene
- Hânümândan beni kıldı âvara, Kendü ak illâ nişânları kara
- Köynük ayag-ıla köynük kanadı, Gösterüben uş nişânları didi
- Eytdiler biz bu nişândan almazuz, Tîreden rûşen nişânın bulmazuz
- Kimse inçü diyü kayır dire mi, Yâ kesek yüzinde gevher göre mi
- Gül kokusını dikenden ala mı, Buluda bakup güneşi bile mi
- Gülsitânlarun nişânı gül-durur, Bûsitânuñ mutribi bülbül-durur
- Bir nişân vir kim anı tañlayavuz, Nûrı tütünden niçe añlayavuz
- Kibr-ile irdüñ meger kim sen aña, Kim nişânı degmedi bellü saña
- Kendü cânuñ terkini kılımaduñ, Anuñ-ıçun bir haber bilimedüñ
- Yohsa her kim kendünüñ terkin ura, Eyle kim gerek nişânın ol vire
- Bir kelebek dahı eydür ben anı, Key bilürem ol dahı bilür beni
- Yıllar anuñ hizmetin kılmışvanın, Tapusında giceler olmışvanın
- Varayım anuñ yüzini göreyim, Size bir gerçek haber getüreyim
- Vardı mumuñ yalıñına düşdi hôş, Kıpkızıl od oldı vü key bişdi hôş
- Kendüyi çün muma ma‘lûm eyledi, Kelebeklik sûretin mum eyledi
- Mum olup çün kendü dahı kalmadı, Kelebekler kaygusında olmadı
- Çün mum oldı nite bunlara vara, Girü kendüden haber kendü vire
- Kelebeg-iken diler-idi kim ol, İlede mumdan haber bunlara bol
- Çün mum oldı bunlara meyl itmedi, Şu‘lesinden ol mumuñ hîç gitmedi
- Kimse ayruguñ nişânın getüre, Kendü ol olsa nişânın kim vire
- Kelebek mumdan haber virmek revâ, Mum girü mumdan haber virmek hatâ
- Kelebek ben mumı isterem diye, Mûm olıncak dahı neyi isteye
- Ol kelebekden ki mum oldı meger, Girü bir ayruk kişi vire haber
- Bes birez iren nişân alımadı, Külli iren hôd girü gelimedi
- Kul kaçan sultân-ıla birlik kıla, Kulı köydür kim kamu sultân kala
- Bir avuç sirkeyi yüz yük şekkere, Saç ki sirke mahv ola şekker tura
- Sirke çün yüz yük şekerde mahv ola, Kimse ayruk sirkeyi kanda bula
- Kul dahı Hak’da şol elden mahv olur, Kim gidicek kul dükeli Hak kalur
- Senüñ-ile derdüñe yokdur devâ, Ol kala çün kim sen olasın fenâ
- Aña az iren virimeye nişân, Eyle kim añlana ol cân u cihân
- Külli ol olan girü kaçan gele, Kim kişi anuñ nişânını bile
- Her birinüñ var yakınında gümân, Anuñ-ıçun rûşen olmaz bu nişân
- Şem‘ Hak’dur kelebek sensin anı, Bulmayasın komayınça sen seni
- Kendüzin terk ide Gülşehrî meger, Kim bula ol istedüginden haber
- Kim ene Hû-y-ıla kaçan bir ola, Sen ene yi gidericek Hû kala, FASL
- Sen bir agaçsın muvassal olmaduk, Tagda bitmiş bûsitâna gelmedük
- Anuñ-ıçun yimişüñ acı-durur, Kim daluñ tag armud agacı-durur
- Sana bir key bâgbân bulmak gerek, Tapusında bir zamân olmak gerek
- Kim senüñ nefsüñ agacın aşlaya, Datlu yimişler saña bagışlaya
- Ol agacuñ kim yemişi tatludur, Sen agacuñ kim yemişi yatludur
- Aşlamak gerek ki olasın eyü, Olmaz-ısan dahı baña ne kayu
- Çün budaguñ aşaga getüreler, Yemişüñ yiyüp girü tüküreler
- Çün senüñ yimişlerüñ ola acı, Oda yandurmak gerek sen agacı
- Her ki aşlanmakda ‘âciz kalmaya, Bâgbân Gülşehri’den yig olmaya
- Ol ki yolda degme bir murga ire, Kûh-ı Kaf içinde sîmurga ire
REFTEN-İ HEME MURGÂN, BE HİDMET-İ HÜDHÜD, BE HEM BE-RÂH-I KÛH, BE-TALEB-İ SÎMURG - Kamu kuşlar çün su’âl eylediler, Hâli kâl u kâlı hâl eylediler
- Hüdhüd anda her birisine cevâb, Virdi hôş vallahu a‘lem bi’s-savâb
- Hadd ü resmin her sözüñ çün söyledi, Kamusınuñ müşkilin hall eyledi
- Her biri bildi bakıçak yolına, Kim degül ol yay bularuñ kolına
- Ol yola bir reh-rev ü reh-ber gerek, Başını oynamaga key er gerek
- Degme kişi bu yola giremeye, Menziline degme er iremeye
- Hadd ü pâyânı belürmez yola er, Komaya hergiz kadem bî-pâ vü ser
- İlla nûmûsı komadı her birin, Kim bir ayruk kişi añlaya sırın
- Cândan istedi ki key bîzâr ola, İstemedi kim arada ‘âr ola
- Diler-ise vü dilemez-ise zâr, Her biri ortaya geldi bî-karâr
- Şevk odından yüklerin tagladılar, Uçmaga kanatların bagladılar
- Hüdhüd ilerü uçar kuşlar bile, Kim ‘acab kaçan ireler menzile
- Uça uça vâlih ü zâr oldılar, Güçleri gitdi vü hayrân kaldılar
- Yola ne menzil belürdi ne nişân, Çıkdı her kuş yüreginden yüz fiġân
- Kalmadı bir kuş kim anda uçmadı, Biñ yıl uçdılar u bir dem geçmedi
- Biñ yıl uçdılar dahı âzâd u uz, Yoluñ evvel menzili-y-idi henûz
- Biñ dahı uçdukları bî-neng idi, İlla yoldan dahı bir ferseng idi
- Yidi biñ yıl uçdılar bülbül gibi, Bir nefeslik gitmediler gül gibi
- Kamusınuñ tâkatı tâk olmaga, Vardı, vü yollarına ‘âk olmaga
- Biri gördi bir sarây-ı zer-nigâr, Uçar-iken anda indi şâhvâr
- Birisi bir çeşmesâr üstine hôş, İndi vü oturdı vü oldı hamûş
- Birisi bir mâh-rûyı gözledi, Yolını kodı vü anı izledi
- Birini bir tag başında kurd yidi, Birisi ben girü dönerem didi
- Birisi bir murgzâra indi hôş, Birisi bir hûb agaca kondı hôş
- Kimi sayru oldı vü kaldı girü, Kimisi varımadı key ilerü
- Kimisi bir hırmene pâ-best olur, Kimisi şehvet meyinden mest olur
- Kimi ogrı vü kimi hûnî olur, N’itse ider kendü yolından kalur
- Kimisi bir ‘işreti gördi latîf, İndi vü serdîhine oldı harîf
- Kimisi bir haşmet ü mansıb dutar, Kimisi tâcir olur tavar satar
- Kimi sultân u kimi dervîş olur, Kimi bîgâne vü kimi hîş olur
- Kimisi bir şahne oldı bir şara, Kimi bir kâdî ki şarı başara
- Kimi bir beg ü kimi bir kul olur, Kimi ‘âmil kimisi ma‘zûl olur
- Kimisi bir şeyh olur kim geleler, Halk u ol şeyhüñ mürîdi olalar
- Kimisi iltür ahî olup girü, Terbiyeler-ile işin ilerü
- Kimi ben bir kocayam dir oturur, Kimi ben bir yigidem dir terk urur
- Kimi bay u kimisi yohsul gezer, Kimi başın kimi ayagın düzer
- Kimi bir bezzâz u bir bakkâl olur, Biri mukrî vü biri kavvâl olur
- Kimisi bir köyde bir ‘avrat sever, Kimisi bir şarda bir oglan kovar
- Biri şâkird ü biri üstâd olur, Biri Şîrîn ü biri Ferhâd olur
- Biri dânişmend olur ‘ilmi ‘azîm, Biri bir ‘âmî olur cehli delim
- Biri Mûsâ vü biri Kârûn olur, Biri Leylî vü biri Mecnûn olur
- Zühd-ile biri münâcâta gider, Fısk-ıla biri harâbâta gider
- Biri hallâc u biri hammâl olur, Biri ‘Îsâ vü biri Deccâl olur
- Biri mâl u milketine inanur, Milket ü mâl-ıla kurtılam sanur
- Birisi altun-ıla akça sever, Kimisi bir bâg u bir bagça sever
- Kimisi sayru olur kimi ölür, Anda varınça bir otuz kuş kalur
- Ol otuz kuş kûh-ı Kâf’a iriçek, İşbu istedüklerini göriçek
- Bunça biñ od taglarını geçdiler, Agu gibi bunça sular içdiler
- Kan deñizleri içinde yüzdiler, Ejdehâlar-ıla yolda durdılar
- Her biri bir hisset-ile şâhına, Çün yakın geldi şehüñ dergâhına
- Kodılar yüz yire zulmetden girü, Geçdiler nûr-ıla biñ güç ilerü
- Kibriyâsından bir eyvân gördiler, Çünki eyvân kapusına irdiler
- Bir yüce eyvân ki bu dokkuz felek, İşigidür kapusınuñ kultu lek
- Perdeler târîk ü rûşen sad hezâr, Ol sarâyuñ ileyinde zer-nigâr
- Çün dilediler içerü girmege, İstedükleri yüzini görmege
- Kendülerin taşra kodılar tamâm, Girdiler Sîmûrg’ı göre ve’s-selâm
- Anı göriçek ki ne Sîmûrg-ımış, Gördiler girü ki bu si murg-ımış
- Çünki pâyâna irürürler işi, Kendülerden taşra bulmazlar kişi
- Ol otuz kuş kim adı sî murg-ıdı, Girü göriçek hemân sîmurg-ıdı
- Çün bular kendülerin terk itdiler, Girü kendüler katına gitdiler
- Nâgehân bir gûşeden çıkdı bir ün, Kim hacil kaldı ol ünden erganun
- Kim gelüñüz iy koyanlar kendüzin, Kim göresiz kendüzüñüzüñ yüzin
- Gayra hergiz bakmaya sîmurg hîç, İrmeye sîmurga cüz si murg hîç
- Çün fenâ yolı-y-ıla barışduñuz, Girü kendüzüñüze irişdüñüz
- Çün mukayyed varlıgı terk itdüñüz, Lâcerem mutlak vücûda gitdüñüz
- Vâcibün bi’l-gayr-ıdı istedüñüz, Vâcibün bi’z-zât oldı aduñuz
- Ay güneşe iriçegin mâh olur, Kendüzini kul koyıçak şâh olur
- Şimdi kim siz biz, siz ü biz hem sizüz, Siz aradan gitdüñüz kamu bizüz
- Kamu ger çil murg eger sî murg-ıdı, Girü bu sî murg ol sîmurg-ıdı
- Nakşı-y-ıla bildürür nakkâşumuz, İlla görmez güneşi huffâşumuz
- Çün mukayyed var ola mahv aradan, Kala mutlak var kim oldur yaradan
- Ne azaçuk nesne var bunda ne bol, Varı dahı oldurursın fârig ol
- Göñlüñ içinde ko gitsün fâsidât, Kim kala el-bâkıyâtu’s-sâlihât (19/76)
- Şunça kuşdan kim bu yola girdiler, Bir otuz kuş kûh-ı Kâf’a irdiler
- Kalanı bir vâye vü vâyistilâ, Kaldılar yolda vü dervâyistilâ
- Her kim ol bu yola girdi serseri, Olmadı Gülşehri anuñ rehberi, FASL
- Asluña kavışur-ısañ iresin, Hulde vü hûr u kusûrı göresin
- Asluña irmez-iseñ gamdur kamu, Andan artugı cehennemdür kamu
- Niçe bir et pâresin götüresin, Anlar-ıla duruban oturasın
- Bî-mekânsın bilür-iseñ kıymetüñ, Tañrı’dan artuga yokdur nisbetüñ
- Zât içinde isterise er hem ân, Bî-mekân üç nesne bula câvidân
- Hak ta‘âlânuñ mekânı yok-durur, Lâmekânda kapusı açuk durur
- ‘Akl u cân dahı mekânsuzdur, duruñ, Bunları Tañrı sarayına sürüñ
- Yirsüzi yirsüz katına iledüñ, Yirlüyi yirlü yanında bile’düñ
- Nisbetüñ yok mâsivallâha senüñ, Nisbetüñ çok vardur Allâh’a senüñ
- Ten degülsin kim senüñ tenlülere, Nisbetüñ ola vü meskenlülere
- Çünki cânsın hayyızuñ yokdur senüñ, Yiri hayyızsuz katındadur canuñ
- Çün heyûla yok-durur sende ‘ayân, Sûret-ile kaçan olasın beyân
- Sûretüñ yok çün taparsın sûreti, ‘Akl u câna güçler eylersin katı
- Ten misin tenlülere uya-y-ıduñ, Ez-kader ten lezzetin duya-y-ıduñ
- Bunça lezzet kim süre cismüñ senüñ, Yokdur anda zerrece hazzı canuñ
- Sen seni işbu teni sanduñ meger, Kim yidürürsin tene şehd ü şeker
- Ten degül cân kim şeker dadın bile, Cân meger kim şekkerüñ adın bile
- Dimeyem kim cism-ile bir çâha git, Nisbetüñ Allâh’adur Allâh’a git
- Zîra kim Allâh mekândandur berî, Sen dahı hem bî-mekânsın iy perî
- Cân gıdâsı ma‘rifetdür iy ‘azîz, Ma‘rifetden mekri eylegil temîz
- Ten gıdâsı hôş gelür her dehriye, Cân gıdâsı virme cüz Gülşehri’ye
- Cân gıdâsın hergiz ol er yimeye, Kim kulillah sümme zerhüm dimeye (6/91)
FASL - Sen tenüñ üstine ditrersin henûz, Cânı kaçan terk idesin böyle uz
- Sen ne kişisin ki yola giresin, Yâ yoluñ bir menziline iresin
- Sen yol ehli olduguñda bir garaz, Var-durur kim cevheredür ten ‘araz
- Ulu kişi olgıl işlerden ırak, Yeyesi vü geyesüñ halka bırak
- Kiçi kişi olur-ısañ iş-ile, Cânuñ eriye vü yüz teşvîş-ile
- İlla sen bir köşede oturasın, İşlemekden elüñi götüresin
- Halk seni ulu kişi sanalar, Zerkuña bir niçesi inanalar
- Sâfuñı derdüñ küpinden süzeler, Yiyesüñi geyesüñi düzeler
- Yohsa çün ol köşeyi terk idesin, İşleyüp yimekden artuk n’idesin
- Sen yaluñuz yörür-iseñ iy ‘azîz, Kılmayalar seni ayrukdan temîz
- Ben yaluñuz kim bir iklîme irem, Bir güneş gibi ol iklîme girem
- Da‘vi anuñdur kim anı bileler, Sözleri içinde fikret kılalar
- Çün senüñ kimse aduñ bilmez n’ide, Yâ senüñ da‘vîñi kanda işide
- Ma‘nide söyle ki irerüz aña, Yohsa da‘vî dünyada degmez saña
- Ma‘nide baña müsellim diyeler, Da‘vide bâri saña kim diyeler
- Dav‘i Mevlânâ Celâlüddîn kıla, Kim anı dükelçügi ‘âlim bile
- ‘Âlemi ‘ilmiyle pür nûr eyledi, Hôn-ı ‘ışkıyla cihânı toyladı
- Yohsa sen bir söz kılur-iseñ beyân, Girü anı sen işidesin hemân
- Yohsa seni kim bilür kim işide, Da‘vılaruñı vü aña hükm ide
- Çün urımaduñ cihân içinde lâf, Çaldıragıl bâri şehrüñde güzâf
- Çün seni gün gibi bilmedi kişi, Bâri bir ılduz gibi birez ışı
- Kim ola Gülşehri’den yig kim ola, Nâmdâr erenlerüñ hatmı ola
- Çün meselde sözde hîç ayrılmazam, Sen direm saña vü seni belmezem
- Yohsa çün ben nükteyi rûşen diyem, Sen ne kişisin ki saña sen diyem
- Sen aña dirler kim ol bir ad-ıla, ‘Âlemi duta vü biñ üstâd-ıla
- Ol meger Gülşehri adıdur kim ol, Yir yüzin dutdı kim ilte göge yol, FASL
- Ey perîşan-hâl ü bî-sâmân göñül, Bî-kifâyet hâtır u bî-cân göñül
- Fikr-ile bir lahza ‘illiyyîndesin, Fikret-ile bir zamân siccîndesin
- Gâh göñlüñ bir münâcâta gider, Geh zamîrüñ bir harâbâta gider
- Yok-durur yirüñ kim anda yatasın, Kendüzüñ ol yirde bir dem dutasın
- Lâ-mekânlusın unutduñ ilüñi, Kim mekânda azdurursın yoluñı
- Zâr-ıla bir rûzigâruñ olmadı, Bir dem ârâm u karâruñ olmadı
- Dutdı yüz biñ dürlü ‘âlemde işi, Dutımadı seni bir yirde kişi
- Gâh fikrüñ bunda vü gâh andadur, Kimse bilmez göñlüñi kim kandadur
- Añlamadı hergiz Allâh’dan rumûz, Mâsivallâhda gezer göñlüñ henûz
- Halk-ıçun unutmagıl Hallâk’uñı, Rızkuñı yi añadur Rezzâk’uñı
- Kurd u kuzgun bugzı-y-ıla dolmagıl, Âdemî şerrinden îmin olmagıl
- Kamu dürlü nev‘-ile vardur işüm, Âdemî-zâd-ıla hôş degül başum
- Âdemîlerden ki mihrin kovaram, Enbiyâ vü evliyâyı severem
- Kalanı pür mekr ü pür telbîs ola, Âdemî şeklinde bir iblîs ola
- Pâdişâh olınçak ança el dutar, Kim dükeli halk ayakda yiter
- Beg olıçak oda yakar ‘âlemi, Öldürür zulmıyla yüz biñ âdemi
- Kâdılıkda göñli çün mâyil kalur, Rişvet-ile hakları bâtıl kılur
- Zâhid olur-ısa bir ‘ayyâr olur, Mûr bundan yig dir-iken mâr olur
- Şeyh olınçak kim riyâ vü zerk ider, Halkı bid‘at deñizinde gark ider
- Çün ahî olur ki etmek yidüre, Halka kendü zikr ü hayrın didüre
- Ança müfsidler yol üstine üşer, Kim ahî halkuñ derisine düşer
- ‘Âlim olınçak ki halk aña uyar, Nesne cerr itmek tarîkın çün duyar
- ‘İlm-ile bir hîlet ü telbîs ider, Kim anuñ biñde birin iblîs ider
- Hak ta‘âlâ dimedi dîve fuzûl, Âdemiye dir zulûmıyla cühûl
- Âdemüñ çün şehvetin ‘aklı sıya, Ol melekden yigrek ola bî-riyâ
- Şehveti ‘aklın yiñicek iy hakîm, Kemter ola dîv ü dedden ol delim
- Mustafâ’dur âdemî vü her kim ol, Aña uydı vü kalanı dîv u gûl
- Dîv esâsın dünyada dehrî dutar, Mustafâ yolını Gülşehrî dutar
DER HÂTİMET-İ KİTÂB-I, MANTIKU’T-TAYR, Bİ’S-SA‘ÂDETİ VE’L-HAYR - Ol zamân bu bûsitânda nevbahâr, Şâhı dür berg eyledi vü la‘li bâr
- Bâg uçmakdan sebak iltür-idi, Serv tûbî vü reyâhîn hûr-idi
- Yil çemen içinde ‘anber-bîz-idi, Bulıduñ gözi cevâhir-rîz idi
- Gülsitân handân u sahrâ lâlezâr, Bâg sersebz ü çemen pür berg ü bâr
- Çün çemende bülbül ün dartar-ıdı, Gül tarabdan göñlegin yırtar-ıdı
- Ben bu nesrînüñ saçın örer-idüm, Erguvânuñ agzını sorar-ıdum
- Nergis ü reyhân direr-idüm delim, Bülbül-ile bahs ider-idüm ‘azîm
- Ol çün üstâdı beni sanur-ıdı, Kuş dilini benden ögrenür-idi
- Yidi yüz on yidi yıl olmış-ıdı, Hicrete kim bu gül açılmış-ıdı
- Kim kıyâmet devrine degin dura, Dünyada vü kendü devrânın süre
- Rûm ilinde bir mubassır isterem, Kim aña Çîn bütlerini gösterem
- Rûm ili bütlerini peydâ kılam, Dahı Çîn bütlerini yagma kılam
- Kendüzümi her serefrâza uram, Gül şarından odı Şîrâz’a uram
- Mantıku’t-tayr’ı ki ‘Attâr eyledi, Pârisîçe kuş dilini söyledi
- Anı Türkî sûretinde biz dakı, Söyledük bülbül gibi Tañrı hakı
- Çün Felek-nâme düzetdük şâhvâr, Pârisîçe taht u tâc u zernigâr
- Türk dilinçe dahı Tâzîden latîf, Mantıku’t-tayr’ı eyledük aña harîf
- Ben bu Türkî defterin çün dürmeyem, Pârisîçesi-y-ile degşürmeyem
- Kimse böyle tatlu söz söylemedi, Kimse bundan yig kitâb eylemedi
- Bunça bâb eylemişem bunda ki hîç, Kılmadı ‘Attâr ol fende basîc
- Şehd ü şeker h˘ônını key dökmişüz, Dürr ü gevher tohmını çok ekmişüz
- Çün murassa‘ söylene te’lîfümüz, Kimseden utanmaya tasnîfümüz
- Degme ‘ilme ‘akl yitüren bizüz, Kim Kudûrî nazma getüren bizüz
- Degme ‘ilmüñ sırrını çün söyledük, Degmesinden bir risâle eyledük
- Çün Süleymân hüdhüde kıldı ‘itâb, Kim kıla tasnîf bundan yig kitâb
- Yañıla kuşlar dilin yüz nâz-ıla, Bundan örgene vü yüz biñ sâz-ıla
- Beni ko kim kuş dilini söyleyem, Kim Süleymân’a yüz er ad eyleyem
- Ter söz oldurur ki reng-âmîz ola, Lezzeti şîrîn ü şûr-engîz ola
- Hak bilür çün bu güli kim eyledük, Nâdire şîrîn ü key ter söyledük
- Kimsene durmaz cihânda pâyidâr, Sözden artuk nesne kalmaz yâdigâr
- Sözi kaçan degme nâdân añlaya, Mantıku’t-tayr’ı Süleymân añlaya
- Añlamaya hikmetin degme hakîm, Zîra fevka külli zî-‘ilmin ‘alîm (12/76)
- Degme ‘âm adlu bulımadı halâs, ‘Âlemi Gülşehri adı dutdı hâs
- İy Süleymân şol kopuzuñ kılını, Bur kim ögrenlüm bu kuşlar dilini
- Kuş misâli bunda ‘Attâr’uñ-durur, Kalanını eyleyen yâruñ-durur
- Söz diler-iseñ kim eş ola saña, On iki ‘ilmi hevîc eyle aña
- Çok kişi işidiçek tañlar sözi, Kuluvuz anuñ ki ol añlar sözi
- Biz bu Gülşen-nâme’de kim eyledük, Dükeli ‘ilm ıstılâhın söyledük
- Eylemeye kimse bir fenden beyân, Kim bu Gülşen’den bulımaya ‘ayân
- Dökdi Gülşehrî girü dürr ü güher, Mantıku’t-tayr’ı tamâm oldı meger
- Hikmet-ile söyle sözi iy hakîm, İstakım hâzâ sıratum müstakîm (3/51)
- Mustafâ’nuñ himmetinde bu kitâb, Açdı her ma‘nî yüzinden yüz hicâb
- Derdümüz dermâna irdi ‘âkıbet, Nâmeler ‘unvâna irdi ‘âkıbet
- Şükr ol bir Tanrı’ya kim bu kelâm, ‘Ömrümüzden ilerü oldı tamâm
Tañrı rahmet eylesün ol kişiye, Fâtiha ihsân ide kâtibine
Vallâhu a‘lem bi’s-savâb, Ve ileyhi yerci‘ü’l-me’âb