TÜRK kelimesi Orhun Abidelerinde aşağıdaki iki şekilde yazılmıştır.
Orhun Yazıtları'nda 'Türk' ve 'Tanrı' Kelimeleri
Tonyukuk anıtında 'Türk bodun' (Türk boyun) Türk Boyları kelimeleri.
Göktürkçe Alfabe
Göktürkçe, Orhun Yazıtları'nın alfabesi ve Türk boylarının kulandığı en eski yazı sistemidir. 4 ünlü, 25 ünsüz ve 9 çift sesli olmak üzere toplam 38 adet 'damga' denilen harfden oluşur. Büyük-küçük harf ayrımı yoktur. Sağdan sola doğru yazılır ve okunur.
Ünlü Harfler (4)
Not: 10 ünsüz harfin kalın ve ince biçimi vardır.
Kalın-İnce Ünsüzler
| Kalın Ünsüzler (10) |
| 𐰉 | 𐰑 | 𐰍 | 𐰴 | 𐰞 | 𐰣 | 𐰺 | 𐰽 | 𐱃 | 𐰖 |
| B | D | G | K | L | N | R | S | T | Y |
| 𐰋 | 𐰓 | 𐰏 | 𐰚 | 𐰠 | 𐰤 | 𐰼 | 𐰾 | 𐱅 | 𐰘 |
| İnce Ünsüzler (10) |
Normal Ünsüzler (5)
Çift Sesliler (9)
Ünlü Harflerin Kuralları
𐰀 kalın Ünsüzler ile hece kurunca A sesi verir, İnce Ünsüzler ile E sesi verir.
Normal Ünsüzler ile daha önceki veya sonraki ünsüze bağlı A veya E sesi verir.
| Örnekler: |
| BaLA | 𐰉𐰞𐰀 |
BeLE | 𐰋𐰠𐰀 |
| BaLE | 𐰉𐰠𐰀 |
BeLA | 𐰋𐰞𐰀 |
| BaZA | 𐰉𐰔𐰀 |
BeZE | 𐰋𐰔𐰀 |
| AZaB | 𐰀𐰔𐰉 |
EZeB | 𐰀𐰔𐰋 |
𐰃 kalın Ünsüzler ile hece kurunca I sesi verir, İnce Ünsüzler ile İ sesi verir.
Normal Ünsüzler ile daha önceki veya sonraki ünsüze bağlı I veya İ sesi verir.
| Örnekler: |
| YaNI | 𐰖𐰣𐰃 |
YeNİ | 𐰘𐰤𐰃 |
| YaZI | 𐰖𐰔𐰃 |
YeZİ | 𐰘𐰔𐰃 |
| AZIY | 𐰀𐰔𐰃𐰖 |
EZİY | 𐰀𐰔𐰃𐰘 |
𐰆 ilk hecede iken O sesi verir, sondaki hecelerde U sesi verir, ince ünsüzler ile hece kuramaz.
| Örnek: |
| OTUR | 𐰆𐱃𐰆𐰺 |
| OTURUR | 𐰆𐱃𐰆𐰺𐰆𐰺 |
𐰇 ilk hecede iken Ö sesi verir, sondaki hecelerde Ü sesi verir, kalın ünsüzler ile hece kuramaz.
| Örnek: |
| GÖTÜR | 𐰏𐰇𐱅𐰇𐰼 |
| GÖTÜRÜR | 𐰏𐰇𐱅𐰇𐰼𐰇𐰼 |
Not: Bu kural gereği, Türk kelimesi eskiden Törük olarak seslendirilir idi. Törük kelimesi Orhun Abidelerinde "türemiş" ve "töre" manalarında kullanılmıştır ve aynı kökten gelir. Belki de belli bir atadan veya yerden türemiş olan halk, veya belli töresi olan halk manasına gelmektedir.
| Költiğin, kuzey yüzü #K10 |
|---|
| ..:𐰇𐰓: 𐱅𐰭𐰼𐰃: 𐰖𐰽𐰺: 𐰚𐰃𐰾𐰃: 𐰆𐰍𐰞𐰃: 𐰸𐰆𐰯: 𐰇𐰠𐰏𐰠𐰃: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰢𐰾:.. |
| ..: ÖD: TeŊRİ: YaŞaR: KİŞİ: OGLI: KOP: ÖLGeLİ: TÖRÜMiŞ:.. |
|---|
| ...Zamanı Tanrı yaşar, Kişi oğlu hep ölümlü türemiş... |
| Költiğin, doğu yüzü #D1 |
|---|
| ..:𐱅𐰇𐰼𐰰: 𐰉𐰆𐰑𐰣𐰭: 𐰃𐰠𐰃𐰤: 𐱅𐰇𐰼𐰇𐰾𐰃𐰤: 𐱃𐰆𐱃𐰀: 𐰋𐰃𐰼𐰢𐰾:.. |
| ...TÜRK: BODuNıŊ: İLİN: TÖRÜSİN: TUTA: BİRMiŞ:.. |
|---|
| ...Türk boylarının ilini, töresini tutuvermiş... |
Çift Seslilerin Kullanımı
| Örnekler: |
| İÇ | 𐰱 | İÇİN | 𐰱𐰃𐰤 |
| NÇ | 𐰨 | KaZaNÇ | 𐰴𐰔𐰨 |
| NG | 𐰭 | TeNGRİ | 𐱅𐰭𐰼𐰃 |
| NY | 𐰪 | KONYA | 𐰸𐰆𐰪𐰀 |
| ND | 𐰦 | ANDA | 𐰀𐰦𐰀 |
| LD | 𐰡 | ALDI | 𐰀𐰡𐰃 |
| IK | 𐰶 | KaZIK | 𐰴𐰔𐰶 |
| OK | 𐰸 | BOZOK | 𐰉𐰆𐰔𐰸 |
| ÜK | 𐰰 | TÜRÜK | 𐱅𐰇𐰼𐰰 |
Hece Örnekleri
| kalın |
ince |
| YaL | 𐰖𐰞 |
YeL | 𐰘𐰠 |
| YIL | 𐰖𐰃𐰞 |
YİL | 𐰘𐰃𐰠 |
| YOL | 𐰖𐰆𐰞 |
YÖL | 𐰘𐰇𐰠 |
| kalın-ince karışık |
| KaLeM | 𐰴𐰠𐰢 |
| KeLaM | 𐰚𐰞𐰢 |
Not: Hece aralarında A/E harfi yazılmaz çünkü; her bir ünsüz harf kalın ise A ince ise E sesini birlikte verir. Hece başında veya sonunda iken yazılır.
Örnekler:
| İŞKeMBE ÇORBaSI |
| 𐰃𐱁𐰚𐰢𐰋𐰀 𐰲𐰆𐰺𐰉𐰽𐰃 |
Not: Eski Türkçede "C, F, H, J, V" sesleri olmadığı için, bunları simgeleyen harfler de yoktur. Örnek: "H" sesi yazılmak istenirse bu "K" damgası ile yazılır. "F" sesi için "P" damgası, "V" sesi için "B" kullanılır. Bunlar varsayım olmayıp, zaman içinde oluşan evrilmelerin sonucudur. Ev = eb, fısıltı = pısıltı, han = kan (baş+han = başkan) örneklerinde görüldüğü gibi.
Kendi bilgisayarınızda Göktürkçe yazabilmek için font indirin.
